Εγγυημένες και πολύ καλές αποδόσεις δεν υπάρχουν πουθενά. Αν υπήρχαν, θα ήμασταν όλοι πλούσιοι.
Στον κλάδο των φωτοβολταϊκών υπήρξαν πολύ καλές εποχές με εγγυημένες αποδόσεις για διάστημα που έφτανε ακόμη και τα 25 χρόνια. Και αρκετοί μη επαγγελματίες του είδους θεώρησαν ότι βρήκαν την ευκαιρία που έψαχναν σε ένα κόσμο μηδενικών επιτοκίων.
Έτσι μπήκε στο παιχνίδι και ο γιατρός «επενδυτής». Είδε μηδενικά επιτόκια από τη μια, τη μαζική στροφή της Ευρώπης και της Ελλάδας στην πράσινη ανάπτυξη από την άλλη, έβγαλε τα πρώτα χρόνια χρήματα και γλυκάθηκε. Νόμισε ότι θα είναι για πάντα έτσι.
Αγνόησε αυτό που λένε για τα αμοιβαία κεφάλαια, ότι οι σημερινές αποδόσεις δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές.
Και μετά ήρθαν οι μηδενικές και αρνητικές τιμές στη χονδρική τιμή του ρεύματος και εκείνο που εκ πρώτης όψεως, φαινόταν καλό, δηλαδή το μηδενικό κόστος παραγωγής των ΑΠΕ, (εν αντιθέσει με τα ορυκτά καύσιμα), αποδείχθηκε στην πραγματικότητα πως δεν είναι. Διότι μηδενικές τιμές σημαίνουν ότι για τις ώρες εκείνες οι επενδυτές δεν πληρώνονται, έχουν έσοδα μηδέν στην τσέπη.
Και μαζί με τις μηδενικές τιμές αρχίσαν και οι περικοπές της πράσινης παραγωγής. Αναμενόμενο σε μια χώρα όπου η ζήτηση για ενέργεια παραμένει περίπου σταθερή, καθώς δεν έχουμε βαριά βιομηχανία για να απορροφά μεγάλα φορτία, ούτε αναπτυσσόμεθα με εκρηκτικούς ρυθμούς. Δηλαδή σε μια χώρα που δεν αντέχει τέτοια υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας, όπου σαν το γιατρό του παραδείγματος, σκέφτηκαν χιλιάδες άλλοι.
Ευκατάστατοι πολίτες, επαγγελματίες, άνθρωποι με 300 - 400.000 ευρώ στην άκρη, είδαν την ευκαιρία, συμβουλεύτηκαν τους ειδικούς και μπήκαν στον χορό.
Τώρα, πολλοί απ’ αυτούς, όσοι δεν πρόλαβαν τις καλές μέρες, θα προσγειωθούν ανώμαλα, όπως κάποιοι άλλοι πριν 25 χρόνια, όταν έσκασε η «φούσκα» του ’99 στη Σοφοκλέους.
Ισχύει ό,τι και στο χρηματιστήριο: Οσο πιο αργά μπαίνεις σε μια αγορά που βρίσκεται σε κατάσταση υπερθέρμανσης, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να χάσεις πολλά, όταν το παιχνίδι γυρίσει.
Αντίθετα, κάποιοι παλαιότεροι, όπως ο γιατρός «επενδυτής» πρόλαβαν και απόλαυσαν για χρόνια διψήφια IRR ακόμη και 20%. Ανήκουν στην κατηγορία εκείνων με παλαιά έργα και διοικητικά οριζόμενες ταρίφες, όχι μέσω διαγωνισμών, για τους οποίους το κράτος πληρώνει ακόμη και σήμερα 800 εκατ. ευρώ το χρόνο σε επιδοτήσεις.
Κάποιοι θα πουν, μα καλά, ποτέ μέχρι σήμερα τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση δεν έσπευσε να κρούσει ένα καμπανάκι. Να στείλει ένα μήνυμα ότι η αγορά φωτοβολταϊκών υπερθερμαίνεται, ότι δεν είναι Ελντοράντο και βεβιασμένες επενδυτικές επιλογές μπορεί να τιμωρηθούν.
Εδώ, θα μπορούσε κανείς να πει πολλά.
Το αντεπιχείρημα σ' αυτό είναι ότι δεν είναι δουλειά μιας κυβέρνησης να νουθετεί τους πολίτες για το που θα τοποθετήσουν τα χρήματα τους. Είναι ατομική επιλογή του καθενός τι ρίσκα θα αναλάβει, συμβουλευόμενος τους ειδικούς και ακολουθώντας τη δική του κρίση.
Ανεξάρτητα της παραπάνω συζήτησης, επικρατεί μια κατάσταση (ξανά) παροξυσμού. Η μεν Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει χορηγήσει βεβαιώσεις παραγωγού σε έργα που ξεπερνούν τα 100 GW, νούμερο ικανό να καλύψει τις ανάγκες σε ρεύμα πολλών ακόμη Ελλάδων.
Το δε, Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) έχει θέσει στόχο για το 2030 τα 23,5 GW από έργα ΑΠΕ, όταν τα εν λειτουργία και όσα έχουν πάρει όρους σύνδεσης φτάνουν τα 27,5 GW. Κυρίως, στην ουρά του ΑΔΜΗΕ για να πάρουν προσφορά σύνδεσης περιμένουν άλλα 42 GW. Αθροίζεται συνολικά ένα νούμερο 67,5 GW, πάνω από τους στόχους όχι του 2030, αλλά και του 2050, ίσως και του 2060.
Και τα καμπανάκια ηχούν όλο και πιο δυνατά. Οι περικοπές πράσινης ενέργειας που αδυνατεί το σύστημα να αξιοποιήσει, αυξάνονται με γεωμετρικό ρυθμό.
Κάποιος θα πει, όταν οι τιμές χονδρικής τα μεσημέρια είναι μηδενικές λόγω της υπερπροσφοράς φωτοβολταικών, άρα το έργο δεν πρόκειται να πληρωθεί, τι σημασία έχει και αν θα περικοπεί η παραγωγή του;
Αφού, ούτως ή άλλως η κατασκευή των επόμενων αποθαρρύνεται.
Σωστό, με βάση τη κοινή λογική. Αλλά η πράξη άλλα δείχνει. Αν και ο συνδυασμός είναι εκρηκτικός, υπάρχουν ακόμη γιατροί «επενδυτές» που υποβάλουν αιτήσεις στον ΑΔΜΗΕ.
Τα νούμερα έχουν την αξία τους για να γίνει αντιληπτό το «τέλος εποχής» για τις ΑΠΕ, όπως τουλάχιστον την ξέραμε.
1. Στους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024, οι ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που δεν εγχύθηκαν στο ηλεκτρικό σύστημα, δηλαδή που παρήχθησαν αλλά πετάχτηκαν στα «σκουπίδια», ξεπέρασαν την παραγωγή ΑΠΕ που έμεινε αναξιοποίητη όλο το 2023.
2. Αν και πέρυσι, οι περικοπές άγγιξαν τις 228 Γιγαβατώρες, στο πρώτο φετινό τετράμηνο έφτασαν τις 314 Γιγαβατώρες με βάση τα στοιχεία από τους Διαχειριστές…
3. Σε ένα μόνο μήνα, τον Απρίλιο, κόπηκαν 245 Γιγαβατώρες. Δηλαδή σε ένα μήνα, υπερκαλύφθηκαν οι περικοπές όλου του 2023! Είχαμε περικοπές τουλάχιστον στις 17 από τις 30 ημέρες.
4. Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε οι περικοπές εκτινάχθηκαν, φτάνοντας μέσα στο 48ωρο τα επίπεδα των 50 Γιγαβατώρων. Μόνο τη Κυριακή, 28 Απριλίου, ξεπέρασαν τις 40 Γιγαβατώρες. Είναι η μεγαλύτερη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που έχει περικοπεί σε ημερήσια βάση μέσα στο 2024.
5. Δεν είναι τυχαίο ότι επί 11 συνεχόμενες ώρες τη Κυριακή, μεταξύ 08:00 - 18:00, οι τιμές χονδρικής του ρεύματος στο Χρηματιστήριο Ενέργειας ήταν μηδενικές ή και αρνητικές.
6. Επί επτά ώρες ήταν αρνητικές, με τη χαμηλότερη να φτάνει τα -1,02 ευρώ, ενώ η μέση τιμή ημέρας βρέθηκε στα 26,5 ευρώ/MWh, όταν υπό κανονικές συνθήκες κινείται στα 45 και 50 ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, το ίδιο 24ωρο, η συμμετοχή των ΑΠΕ κινήθηκε στο 59%.
Αυτά διαβάζει ο γιατρός «επενδυτής», που αυτοπροσδιορίζεται ως πιστός ΝΔκράτης και αγχώνεται. Ρωτάει φίλους και γνωστούς τι συμβαίνει, ανησυχεί, προσπαθεί να μάθει τι έρχεται. Έχει καταλάβει ότι μια νέα κανονικότητα διαμορφώνεται, για την οποία - παρ’ ότι δεν έχει τις γνώσεις για να την αναλύσει- καταλαβαίνει ότι δεν θα μοιάζει σε τίποτα με όσα ήξερε.
Αλλά συνεχίζει να πιστεύει ότι όταν και όποτε εξορθολογιστεί η αγορά, αυτός θα βρίσκεται στους εντός των τειχών επενδυτές, όχι στους «απ’ έξω».
Δεν μπορεί, στην Ελλάδα ζούμε, όλο και κάποιος «μαγικός» τρόπος θα βρεθεί για να ξεπεραστούν όλα αυτά, όλο και κάποια νέα ρύθμιση θα ψηφιστεί, κάτι θα γίνει. Έτσι, πιστεύει…
