Η Δαμόκλειος σπάθη των δικαστικών αποφάσεων επικρέμαται πάνω από τους κεμαλιστές στην Τουρκία. Η χθεσινή απόφαση δικαστηρίου της Άγκυρας να αναβάλει για τις 8 Σεπτεμβρίου τη δίκη αναφορικά με τις καταγγελίες για δωροδοκία μελών στο συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), που είχε διεξαχθεί τον Νοέμβριο του 2023, κρατάει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπό ομηρία και ευνοεί τους σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Μετά την προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, του ισχυρότερου αντίπαλου του Ερντογάν, είναι η δεύτερη πολύκροτη δικαστική υπόθεση που θεωρείται ευρέως ως πολιτικά υποκινούμενη, με στόχο την αναδιάρθρωση του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας, όπου μαζί με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα αποδομηθούν και τα τελευταία θεσμικά ψήγματα του κεμαλικού κράτους. Στη δίκη αυτή υπάρχει ο κίνδυνος να καθαιρεθεί ο πρόεδρος του, Οζγκιούρ Οζέλ, και να οριστεί διαχειριστής στο κόμμα ή να κηρυχθεί το συνέδριο άκυρο -ως «μη εγένετο»- και να επιστέψει στην ηγεσία ο τέως πρόεδρος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ο 77χρονος Κιλιτσντάρογλου φέρει βαριά την απομάκρυνσή του από την ηγεσία του κόμματος στο συνέδριο του 2023, έπειτα από 13 χρόνια στο «τιμόνι» και έχοντας χάσει όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις έναντι του Ερντογάν, σε βαθμό μάλιστα που ακούγονται ειρωνικά σχόλια ότι έμμεσα ο Τούρκος πρόεδρος στηρίζει επικοινωνιακά την άκρατη φιλοδοξία του Κιλιτσντάρογλου να αναλάβει εκ νέου το κόμμα - έστω κι αν αυτό θα είναι «ξεδοντιασμένο», έστω κι αν υπολείπεται κύρους. Η συμβιβαστική στάση του -κριτικός έναντι των διαδηλώσεων υπέρ του φυλακισμένου δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, πρόθυμος να διαπραγματευτεί συνταγματικές τροποποιήσεις με την κυβέρνηση και αποστασιοποιημένος από τον συγκρουσιακό τρόπο δράσης της σημερινής ηγεσίας- έχει εντείνει τις υποψίες ότι ευθυγραμμίζεται, σιωπηρά ή μη, με την ατζέντα του Ερντογάν.
Ήταν άλλωστε ο ίδιος ο Κιλιστντάρογλου που έδωσε ένα από τα ισχυρότερα άλλοθι για την εισαγγελική έρευνα σε σχέση με τις κατηγορίες για εξαγορά ψήφων, αναπαράγοντας δημοσίως σε τηλεοπτική συνέντευξή του, τα υπονοούμενα του αντιπάλου του στις προεδρικές εκλογές, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, περί «σκιάς» στο συνέδριο -δηλαδή χειραγώγησης ψήφων- στις εσωκομματικές εκλογές. Στο κατηγορητήριο, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου καταγράφεται ως «θύμα», «καταγγέλλων» είναι ο αποπεμφθείς από το CHP τέως δήμαρχος Αντιόχειας, Λουτφού Σαβάς, ενώ ο Ιμάμογλου που προήδρευε του επίμαχου συνεδρίου καλείται ως «ύποπτος».
Τις προηγούμενες ημέρες ο αρχηγός του CHP Οζγκιούρ Οζέλ επιχείρησε να πείσει τον Κιλιτσντάρογλου να μην δεχτεί την όποια απόφαση του δικαστηρίου και να μην αναλάβει την προεδρία του κόμματος, σε περίπτωση που το δικαστήριο κηρύξει άκυρο το συνέδριο. Επιτροπή αποτελούμενη από τον δήμαρχο της Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς και άλλους δημάρχους του CHP του κόμισαν το μήνυμα. Η απάντησή του ήταν η αναμενόμενη για όσους γνωρίζουν την ιδιοσυγκρασία του Κιλιτσντάρογλου: «Καλύτερα εγώ, παρά ο διαχειριστής». Σε συνέντευξή του στην Cumhuriyet, στις 26 Ιουνίου, ο Οζγκιούρ Οζέλ είχε σχολιάσει τα λόγια του προκατόχου του, λέγοντας ότι «θα είναι ιστορικό λάθος».
Σε κάθε περίπτωση, η αναβολή της εκδίκασης παρατείνει την πολιτική αβεβαιότητα και ενέχει τον κίνδυνο να βαθύνουν οι διχασμοί εντός του CHP, ενώ υπονομεύει επίσης την εικόνα του κόμματος ως αξιόπιστης εναλλακτικής λύσης έναντι της κυβέρνησης Ερντογάν, αναδεικνύοντας εσωτερικές διαμάχες και έλλειψη συνοχής. Η καθυστέρηση λειτουργεί υπέρ του Ερντογάν, καθώς δίνει χρόνο για να εξασθενήσει η δυναμική της αντιπολίτευσης. Εξ ου και ο Οζέλ δήλωνε πριν από τη δίκη ότι επιθυμεί μία απόφαση το συντομότερο δυνατό, όποια κι αν είναι αυτή, προκειμένου το κόμμα να μην τελεί υπό ομηρία.
Εάν η απόφαση του δικαστηρίου οδηγήσει στην ακύρωση του συνεδρίου, η διοργάνωση νέων εκλογών για την ανάδειξη της ηγεσίας θα μπορούσε να διαρκέσει έως και ένα χρόνο - μια μακροχρόνια διαδικασία που θα μπορούσε να δώσει στην κυβέρνηση ένα πολύτιμο χρόνο παράθυρο ευκαιρίας για να προωθήσει συνταγματικές αλλαγές με περιορισμένη αντίσταση από την αντιπολίτευση. Ο Οζέλ πάντως υποστηρίζει ότι το κόμμα μπορεί να «πάει» σε εκλογές εντός 40 ημερών μετά την απόφαση του δικαστηρίου - ένα επιχείρημα που μάλλον στρέφεται κατά του Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος και δικαιολογεί τη στάση του ως «θυσία» προς το κόμμα για να μην μείνει ακέφαλο ή στα χέρια ενός διαχειριστή.
Ένα λιγότερο πιθανό -αλλά όχι απίθανο- σενάριο θα ήταν το δικαστήριο να ορίσει διαχειριστή μέχρι τη διεξαγωγή νέου συνεδρίου. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν άνευ προηγουμένου για ένα μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης και θα προκαλούσε σχεδόν σίγουρα μια νέα πολιτική κρίση και θα πυροδοτούσε ένα νέο κύμα διαμαρτυριών.
Προκειμένου να αποκρουστεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο ο Οζγκιούρ Οζέλ οδήγησε το CHP σε έκτακτο συνέδριο στις 6 Απριλίου, λίγες μόλις ημέρες μετά τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, για να νομιμοποιήσει την παρούσα ηγεσία του κόμματος, σε περίπτωση που οι εσωκομματικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2023 κριθούν διαβλητές. Ωστόσο, ο αποπεμφθείς από το κόμμα Λουτφού Σαβάς που οδήγησε την υπόθεση στα δικαστήρια και κυβερνητικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι αν το συνέδριο θεωρηθεί «ως μη εγένετο», τότε ανάλογη τύχη πρέπει να έχουν και οι μετέπειτα αποφάσεις της καθηρημένης ηγεσίας του κόμματος και άρα ο Οζέλ δεν είχε τη δικαιοδοσία να συγκαλέσει και το συνέδριο της 6η Απριλίου 2025.
Για τον Εκρέμ Ιμαμόγλου και τους συμμάχους του, το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερο. Αρκετές προσωπικότητες του CHP, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο φυλακισμένος πρώην δήμαρχος, αντιμετωπίζουν πολυετείς ποινές φυλάκισης και αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων. «Θέλει να με θάψει σε αυτό εδώ το μπετόν» ήταν σύμφωνα, με την αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Birgun, η δήλωση του Ιμάμογλου για τον Κιλιτσντάρογλου στην επιτροπή των δημάρχων του CHP που τον επισκέφθηκε στη φυλακή της Σηλυβρίας για να τον ενημερώσει για τη συνάντηση που είχαν με τον τέως πρόεδρο του κόμματος.
Σε μία άλλη περίπτωση, απαντώντας γραπτώς μέσω των δικηγόρων του σε ερωτήσεις του τηλεοπτικού δικτύου Halk TV, ο Ιμάμογλου δήλωσε επίσης βαθιά πληγωμένος και χαρακτήρισε «πολύ οδυνηρή απάντηση» την εκτίμηση του Κιλίτσνταρογλου ότι δεν θεωρεί σωστό το γεγονός ότι το CHP ξεκίνησε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις μετά τη σύλληψή του. «Νιώθω ότι έχω υποστεί μεγάλη προδοσία. Ενώ τόσοι άνθρωποι βρίσκονται στη φυλακή χωρίς δίκη, και τιμωρούνται, ενώ οι οικογένειές τους υποβάλλονται σε βασανιστήρια, δεν μπορώ να ανεχτώ αυτά τα λόγια» είπε.
Πολιτικοί αναλυτές διαβλέπουν περαιτέρω διάβρωση του πολιτικού πλουραλισμού στην Τουρκία, όπου τα δικαστήρια εργαλειοποιούνται όλο και περισσότερο για τον περιορισμό κάθε διαφωνίας. Η κατάσταση αντικατοπτρίζει όλο και περισσότερο το μοντέλο της Ρωσίας, όπου τα κόμματα της αντιπολίτευσης υπάρχουν τυπικά, αλλά λειτουργούν υπό τον αυστηρό έλεγχο του κράτους, σχολιάζει η έγκριτη εταιρεία εκτίμησης πολιτικού κινδύνου Teneo. Δηλαδή μία επίφαση Δημοκρατίας.
