Ενώ η Γαλλία ταλανίζεται από πολιτική αστάθεια και η κυβέρνησή του δοκιμάζεται, ο Εμανουέλ Μακρόν κοιτάει μπροστά - όχι στο 2027, όπου δεν έχει θέση γιατί του το απαγορεύει το Σύνταγμα, αλλά στο 2032 όταν, μόλις 54 ετών, θα μπορεί να διεκδικήσει για τρίτη φορά την προεδρία.
Αν και παραμένει φαινομενικά αινιγματικός, η ρητορική του και οι κινήσεις του στο προσκήνιο της πολιτικής αποκαλύπτουν ολοένα και περισσότερο έναν Μακρόν που δεν σκοπεύει να «αποστρατευτεί».
Ο Εμανουέλ Μακρόν απηύθυνε ομιλία στις 5 Ιουλίου ενώπιον των νέων του κόμματός του, σε εκδήλωση στο Cirque d’Hiver στο Παρίσι, με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα ετών από την ίδρυση της νεολαίας του κινήματος. Εκεί, προκάλεσε αίσθηση με τη δήλωση: «Θα σας χρειαστώ σε δύο χρόνια, σε πέντε χρόνια, σε δέκα χρόνια». Η φράση αυτή εκλήφθηκε ως υπαινιγμός για την πρόθεση επιστροφής του όταν πλέον θα έχει «δρασκελίσει» τον συνταγματικό περιορισμό.
Παρότι ο ίδιος είχε αρνηθεί σε τηλεοπτική του συνέντευξη τον Μάιο ότι έχει σκεφθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δημοσιεύματα ήλθαν να αποκαλύψουν ότι την επόμενη κιόλας ημέρα μετά την εκδήλωση η κυβέρνηση παρήγγειλε δημοσκόπηση με ερώτημα πώς θα αντιδρούσε η κοινή γνώμη σε μια υποψηφιότητα Μακρόν το 2032.
Το γαλλικό Σύνταγμα, όπως τροποποιήθηκε το 2008, απαγορεύει ρητά την εκλογή για τρίτη συνεχόμενη θητεία. Αυτό σημαίνει ότι ο Μακρόν δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα το 2027, αλλά θα έχει τη δυνατότητα να το πράξει στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, το 2032, όταν θα είναι 54 ετών. Σε εκείνο το χρονικό σημείο, το πολιτικό τοπίο της Γαλλίας ενδέχεται να είναι εντελώς διαφορετικό, όμως ο πρόεδρος δείχνει ήδη να προετοιμάζει το έδαφος για μια πιθανή επιστροφή.
Σύμφωνα με τον γαλλικό Monde, η δημόσια εμφάνιση του Μακρόν στο κομματικό συνέδριο δεν ήταν τυχαία. Η συμμετοχή ενός εν ενεργεία προέδρου σε καθαρά κομματικές εκδηλώσεις εκτός περιόδου προεκλογικής εκστρατείας δεν συνηθίζεται στη γαλλική πολιτική ζωή. Ωστόσο, όπως τονίζει ο διευθυντής του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων IFOP, Φρεντερίκ Νταμπί, «ο Εμανουέλ Μακρόν δεν θέλει να αποσυρθεί από το προσκήνιο. Θέλει να παραμείνει στο επίκεντρο».
Την ίδια στιγμή, η εσωκομματική δυναμική στο προεδρικό στρατόπεδο εντείνεται. Πριν καν ανέβει στο βήμα ο Μακρόν, ο πρώην πρωθυπουργός και σημερινός επικεφαλής του κόμματος Renaissance, Γκαμπριέλ Ατάλ, είχε προαναγγείλει ουσιαστικά την πρόθεσή του να διεκδικήσει την προεδρία το 2027, καλώντας τους νέους του κόμματος να «χαράξουν τη νέα πορεία». Όπως υπογραμμίζει με τη σειρά του το Politico, η παρέμβαση αυτή του Ατάλ φαίνεται να ενόχλησε τον πρόεδρο, ο οποίος αντέδρασε επικριτικά εναντίον όσων «ασχολούνται μονίμως με το 2027, αντί να κάνουν κάτι ουσιαστικό σήμερα».
Οι σχέσεις των δύο ανδρών είναι τεταμένες από τότε που ο Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2024- μια απόφαση που αιφνιδίασε ακόμα και τον στενό του κύκλο. Πηγές από το περιβάλλον του Εντουάρ Φιλίπ, του πρώτου πρωθυπουργού του Μακρόν, ο οποίος είχε επίσης ανταγωνιστική σχέση με τον πρόεδρο, σχολίαζαν ότι «στην πολιτική, το πιο πρόσφατο μίσος είναι πάντα το πιο ισχυρό». Η ρήξη ανάμεσα σε Μακρόν και Ατάλ έγινε για πρώτη φορά δημόσια στη συγκεκριμένη εκδήλωση, όταν, σύμφωνα με πρώην συνεργάτη του προέδρου, ο Μακρόν είπε στον Ατάλ: «Δεν είναι δικό σου το κόμμα. Είναι δικό μου».
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Μακρόν φρόντισε να δηλώσει ότι θα ολοκληρώσει κανονικά τη θητεία του, απορρίπτοντας τα σενάρια για παραίτηση ή πρόωρες εκλογές. Αντιθέτως, η δήλωσή του ότι «θα χρειαστεί τη στήριξη» των νέων σε μελλοντικές χρονιές, συνδυασμένη με την πρόθεση «να παραμείνει ενεργός», δίνει το στίγμα για τον ρόλο που προτίθεται να διαδραματίσει και μετά το 2027.
Ορισμένοι αναλυτές, όπως ο καθηγητής πολιτικής επικοινωνίας στο Sciences Po, Φιλίπ Μορό-Σεβρολέ, εκτιμούν ότι ο Μακρόν δεν θα ακολουθήσει τη στάση σιωπής που είχαν επιλέξει άλλοι πρώην πρόεδροι, όπως ο Φρανσουά Μιτεράν ή ο Ζακ Σιράκ. «Το 2027, ο Μακρόν θα είναι παρών και θα ταράξει τα νερά», δήλωσε χαρακτηριστικά. Από την πλευρά του, ο ιστορικός Ζαν Γκαρίγκ εκτιμά ότι ο πρόεδρος «απολαμβάνει να παίζει με την αμφισημία και τις πολλαπλές ερμηνείες των δηλώσεών του».
Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού συνεχίζει να κλυδωνίζεται. Η κυβέρνηση μειοψηφίας κατάφερε να επιβιώσει από την πρόταση μομφής που κατέθεσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα, χάρη στη στήριξη της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης της Μαρίν Λεπέν. Η πρόταση απορρίφθηκε, αλλά οι πολιτικοί κραδασμοί παραμένουν έντονοι. Οι αναταράξεις προέκυψαν στον απόηχο της αποτυχημένης μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, με τις πολιτικές αντιπαραθέσεις να εντείνονται καθώς πλησιάζει η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού.
Ο Μπαϊρού, παρά την ηλικία του και τη μακρόχρονη παρουσία του στην πολιτική, φέρεται να εξοργίστηκε από την ενέργεια των Σοσιαλιστών, χαρακτηρίζοντας την πρόταση μομφής «ανέκδοτο». Όμως, όπως όλα δείχνουν, τα περιθώρια ελιγμών του στενεύουν. Βουλευτές της Εθνικής Συσπείρωσης δηλώνουν ανοικτά ότι οι επικείμενες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό ενδέχεται να σημάνουν το τέλος της κυβέρνησης. Το φιλόδοξο σχέδιο για περικοπές δαπανών ύψους 40 δισ. ευρώ αντιμετωπίζει ισχυρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και την κοινωνία.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της IFOP στα τέλη Ιουνίου, ο Φρανσουά Μπαϊρού μόνο δημοφιλής δεν είναι με το 80% των Γάλλων εκφράζει αρνητική γνώμη για εκείνον. Το πολιτικό του μέλλον κρίνεται αβέβαιο, ενώ εσωτερικές τριβές και εξωτερικές πιέσεις περιορίζουν σημαντικά την ικανότητα της κυβέρνησης να υλοποιήσει πολιτικές πρωτοβουλίες.
Την ίδια στιγμή, η Ακροδεξιά ενισχύει τη θέση της, εκμεταλλευόμενη την αστάθεια της κυβέρνησης. Τα στελέχη της Εθνικής Συσπείρωσης θεωρούν ότι η ανατροπή του Μπαϊρού το φθινόπωρο θα έχει μικρότερο πολιτικό κόστος απ’ ό,τι τώρα. Η Λεπέν, παρά την καταδίκη της για κατάχρηση δημοσίων πόρων τον περασμένο Μάρτιο που την απέκλεισε από τις προεδρικές του 2027, διατήρησε την επιρροή της εσωκομματικά. Ο Ζορντάν Μπαρντελά έχει πλέον αναδειχθεί σε βασικό εκφραστή του κόμματος και ετοιμάζεται να το οδηγήσει στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, με σταθερές γραμμές όπως η αντίθεση σε κάθε αύξηση φόρων.
Σε ένα τέτοιο πολιτικό περιβάλλον, ο Εμανουέλ Μακρόν εμφανίζεται να αξιολογεί προσεκτικά τις κινήσεις του, εστιάζοντας σε έναν μακρόπνοο πολιτικό σχεδιασμό. Εάν πράγματι επιδιώξει την επιστροφή του στην προεδρία το 2032, θα είναι ένας από τους ελάχιστους πρώην προέδρους της Γαλλίας που επιχειρεί μια τέτοια επιστροφή - με τις αποτυχίες των Ζισκάρ Ντ’ Εστέν και Νικολά Σαρκοζί να αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα του πόσο δύσκολη είναι αυτή η διαδρομή. Ωστόσο, ο ίδιος δεν φαίνεται διατεθειμένος να αποσυρθεί αθόρυβα, αλλά επιθυμεί να διατηρήσει ενεργό ρόλο στον πολιτικό στίβο, έτοιμος να επιστρέψει όταν του επιτραπεί συνταγματικά. Αν το πολιτικό σκηνικό της Γαλλίας το 2032 του το επιτρέψει, ίσως ο Εμανουέλ Μακρόν να επιδιώξει όντως την επάνοδό του - και τότε, το ερώτημα «ξανά πρόεδρος ο Μακρόν;» να αποκτήσει πολύ πιο συγκεκριμένη απάντηση.
