Ανεβάζουν ταχύτητα και ένταση οι διαπραγματεύσεις στο Σαρμ ελ-Σέιχ της Αιγύπτου επί του σχεδίου Τραμπ που θα επιτρέψει την απελευθέρωση των ομήρων και θα οδηγήσει στον τερματισμό του ανθρωπιστικού δράματος των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εντείνει την πίεση και εκπέμπεται γενικευμένη αισιοδοξία για την έκβαση των συνομιλιών, με τον Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει ότι η συμφωνία «είναι πολύ κοντά» και ο ίδιος ενδέχεται να μεταβεί στη Μέση Ανατολή εντός των ημερών.
Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν προς εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, παρότι η αισιοδοξία είχε εναλλαγεί με φόβους ότι τα δύο βασικά «αγκάθια» -ο αφοπλισμός της Χαμάς και ο βαθμός απόσυρσης των ισραηλινών στρατευμάτων- ίσως αποδεικνύονταν στο Σαρμ ελ-Σέιχ ανυπέρβλητα.
Δύο χρόνια μετά τον εφιάλτη της 7ης Οκτωβρίου, που οδήγησε σε έναν πόλεμο δίχως τέλος στη Λωρίδα της Γάζας, τα βλέμματα είναι καρφωμένα στο αιγυπτιακό θέρετρο, όπου κρίνεται το μέλλον ομήρων και αμάχων. Κατά γενική εκτίμηση αναλυτών, το σχέδιο των 20 σημείων που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα στον Λευκό Οίκο δεν αποτελεί εγγύηση για μακροπρόθεσμη ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, καθώς περιβάλλεται από ασάφειες σε καίρια ζητήματα. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ως η πιο εντατική και διευρυμένη διπλωματική προσπάθεια μέχρι στιγμής, με τις πλέον ρεαλιστικές πιθανότητες να οδηγήσει σε εκεχειρία και να χαράξει έναν δρόμο για την επόμενη ημέρα.
Ο δρόμος αυτός περνά αναπόφευκτα μέσα από τον αφοπλισμό της Χαμάς. Η οργάνωση δηλώνει πλέον πρόθυμη να αποδεχθεί την απελευθέρωση των ομήρων, ζωντανών και νεκρών -αν και παραμένει αβέβαιο αν αυτό μπορεί να υλοποιηθεί πρακτικά εντός του χρονικού πλαισίου των 72 ωρών που προβλέπει το σχέδιο-, έχει αρνηθεί όμως την αποστρατιωτικοποίηση όσο ο ισραηλινός στρατός παραμένει στη Γάζα. Επίσης, έχει απορρίψει την παράδοση της διοίκησης σε μη παλαιστινιακό τεχνοκρατικό σχήμα που θα στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες. Με αυτόν τον τρόπο απορρίπτει ουσιαστικά το προτεινόμενο Συμβούλιο, στο οποίο προορίζεται κομβικός ρόλος για τον Τόνι Μπλερ, υπό την προεδρία του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ, που θα αναλάβει αρχικά τη διαχείριση μιας Γάζας η οποία θα χρειαστεί αστρονομικά κεφάλαια και δεκαετίες για να ανοικοδομηθεί.
Για το Ισραήλ, πέρα από την επιστροφή των ομήρων του, το κύριο ζητούμενο παραμένει πώς και πότε θα αφοπλιστεί η Χαμάς. Η οργάνωση προσήλθε στις έμμεσες διαπραγματεύσεις συνδέοντας «παραχωρήσεις» σχετικά με τον αφοπλισμό και τη διακυβέρνηση με τη διεύρυνση της γραμμής απόσυρσης των ισραηλινών στρατευμάτων. Σύμφωνα με χάρτη που έχει δημοσιεύσει το Ισραήλ, οι στρατιωτικές δυνάμεις θα διατηρούσαν, τουλάχιστον στην πρώτη φάση, τον έλεγχο του 70% της Γάζας. Παράλληλα, η Χαμάς ζητά σαφές χρονοδιάγραμμα για την πλήρη απόσυρση του Ισραήλ και προσωπικές εγγυήσεις από τον Ντόναλντ Τραμπ ότι ο πόλεμος «θα τελειώσει μια για πάντα», όπως δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής της, Χαλίλ αλ-Χάγια.
Η χθεσινή άφιξη στο Σαρμ ελ Σέιχ του ειδικού απεσταλμένου του Τραμπ, Στίβεν Γουίτκοφ, και του γαμπρού του, Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος ενεργεί επίσης ως διαμεσολαβητής, ήταν πάντως το πρώτο σήμα ότι σημειώνεται πρόοδος· διαφορετικά, εάν η διαδικασία ήταν αδιέξοδη, θα απείχαν.
Τις θετικές προσδοκίες ήλθε να ενισχύει η ανακοίνωση για τη σημερινή παρουσία του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάρκο Ρούμπιο, σε υπουργική σύνοδο δυτικών και αραβικών χωρών στο Παρίσι, με αντικείμενο την αξιολόγηση του σχεδίου Τραμπ για τη συγκρότηση διεθνούς φορέα που θα αναλάβει τη μεταπολεμική διοίκηση της Γάζας, καθώς και τη συζήτηση των συλλογικών δεσμεύσεων για την εφαρμογή του. Ακολούθησαν οι θετικές δηλώσεις Τραμπ, ενώ είχε προηγηθεί η πρόσκληση του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι προς τον Αμερικανό ομόλογό του να παραστεί στην τελετή υπογραφής, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία. Στο ίδιο θέρετρο, το 2015, είχε κλείσει και ο κύκλος της δεύτερης παλαιστινιακής Ιντιφάντα.
Η σύνοδος του Παρισιού διεξάγεται παράλληλα με τις έμμεσες διαπραγματεύσεις στο θέρετρο της Ερυθράς Θάλασσας, όπου, πέραν των Γουίτκοφ και Κούσνερ, συμμετέχουν από χθες ο πρωθυπουργός του Κατάρ, σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ-Θάνι, καθώς και τουρκική αντιπροσωπεία υπό τον επικεφαλής της ΜΙΤ, Ιμπραχίμ Καλίν. Της ισραηλινής αντιπροσωπείας ηγείται ο υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων, Ρον Ντέρμερ. Επισήμως, το Ισραήλ τηρεί σιγή ιχθύος έως την έκβαση των διαπραγματεύσεων. Την ίδια στιγμή, κατόπιν αιτήματος του Ντόναλντ Τραμπ, έχει περιορίσει την ένταση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Γάζα, χωρίς όμως να τις διακόψει πλήρως, καθώς όλα παραμένουν «ανοιχτά». Στις σημερινές συνομιλίες αναμένεται να μετάσχουν και εκπρόσωποι της Ισλαμικής Τζιχάντ, που επίσης κρατά Ισραηλινούς ομήρους.
Από τουρκικής πλευράς, ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δήλωσε χθες ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, αφήνοντας να εννοηθεί πως διαφαίνεται προοπτική εκεχειρίας. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανέφερε ότι του ζητήθηκε προσωπικά από τον Ντόναλντ Τραμπ να ασκήσει πίεση στη Χαμάς ώστε να αποδεχθεί τη συμφωνία, επισημαίνοντας πως η Χαμάς -«απελευθερωτικό κίνημα» και όχι τρομοκρατική οργάνωση σε κάθε περίπτωση για την Άγκυρα- έχει δείξει τη «δέσμευσή της στην ειρήνη ανταποκρινόμενη θετικά στο σχέδιο». Ο Ερντογάν πρόσθεσε ότι η Χαμάς είναι «έτοιμη για διαπραγματεύσεις και ειρήνη». Ερωτηθείς από δημοσιογράφους εάν η Τουρκία θα στείλει στρατό στη Γάζα στο πλαίσιο της υπό διαμόρφωση δύναμης σταθεροποίησης, απάντησε πως «υποστηρίζουμε κάθε προσπάθεια».
Χαμάς και Ισραήλ έχουν ήδη ανταλλάξει λίστες ομήρων και Παλαιστινίων κρατουμένων, ενώ στο «τραπέζι» έχει βρεθεί το όνομα του Μαρουάν Μπαργκούτι, ισοβίτη κρατουμένου στο Ισραήλ και μακράν του πιο δημοφιλούς πολιτικού προσώπου μεταξύ των Παλαιστινίων. Στα μάτια τους, ο γηραιός πλέον πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, είναι συνυφασμένος με τη διαφθορά και στερείται νομιμοποίησης, καθώς έχουν περάσει σχεδόν δύο δεκαετίες από τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.
Ο 66χρονος σήμερα Μπαργκούτι θεωρείται από το Ισραήλ ένας από τους πλέον διαβόητους καταδικασθέντες για τρομοκρατία. Υπήρξε ηγετική μορφή της Φατάχ στη Δυτική Όχθη και βασικός καθοδηγητής των Ταξιαρχιών των Μαρτύρων του Αλ-Άκσα, της ένοπλης πτέρυγας του κινήματος. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα, το Ισραήλ τον κατηγόρησε ότι είχε άμεση ευθύνη για επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών αμάχων και στρατιωτών. Το 2004, ισραηλινό δικαστήριο τον καταδίκασε σε πέντε φορές ισόβια και επιπλέον 40 χρόνια κάθειρξη, κρίνοντάς τον ένοχο για συμμετοχή και σχεδιασμό επιθέσεων που προκάλεσαν τον θάνατο πέντε Ισραηλινών πολιτών. Ο ίδιος αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, δηλώνοντας ότι επρόκειτο για πολιτική δίκη υπό κατοχή, και υποστήριξε πως δεν είχε καμία προσωπική ανάμειξη στις επιθέσεις.
Παραμένει, ωστόσο, μία από τις πιο εμβληματικές και δημοφιλείς προσωπικότητες του παλαιστινιακού κινήματος, προβαλλόμενος ως πιθανός μελλοντικός ηγέτης σε μια μετα-Αμπάς εποχή. Παλαιστινιακές φράξιες έχουν επιχειρήσει κατ’ επανάληψη να εξασφαλίσουν την αποφυλάκισή του, συμπεριλαμβανομένων προηγούμενων διαπραγματεύσεων για κατάπαυση του πυρός στον τρέχοντα πόλεμο, με το Ισραήλ να απορρίπτει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο.
