Οι Βρετανοί έχουν μετανιώσει για το Brexit, όμως παρόλα αυτά ο πρωτεργάτης του, Νάιτζελ Φάρατζ, ανακάμπτει επικίνδυνα βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος στο μείζον ζήτημα του μεταναστευτικού και «διαφημίζοντας» λύσεις που εγείρουν νομικά, ηθικά και πρακτικά ερωτήματα. Ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ κατηγορεί τον επικεφαλής του ακροδεξιού Reform UK ότι «σπέρνει τον πανικό» για την κατάσταση της Βρετανίας και την τοξικότητα στην κοινωνία, αλλά είναι εξίσου εμφανής η αμηχανία αν όχι αδυναμία του.
Με τα μαύρα σύννεφα να πυκνώνουν πάνω από Ουέστμινστερ, το Reform UK, το οποίο προηγείται στις δημοσκοπήσεις, στοχεύει στις εκλογές, που πρέπει να διεξαχθούν το αργότερο το 2029, να «ρευστοποιήσει» την δημόσια οργή για την παράτυπη μετανάστευση ως κοινοβουλευτικές έδρες.
Την περασμένη εβδομάδα, σε συνέντευξη Τύπου που έλαβε ευρεία δημοσιότητα, ο Φάρατζ εξέθεσε τους βασικούς άξονες της πολιτικής που λέει πως θα ακολουθήσει στο μεταναστευτικό σε περίπτωση που αναλάβει την εξουσία: μαζικές απελάσεις, στρατόπεδα με συρματοπλέγματα και πληρωμή αυταρχικών καθεστώτων -συμπεριλαμβανομένων των Ταλιμπάν και άλλων ανάλογων καθεστώτων- για να κρατήσουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες μακριά από τα «μάτια» των Βρετανών. Υλοποίηση τέτοιων μέτρων συνεπάγεται την «αποκήρυξη» εκ μέρους της Βρετανίας της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Η πρόταση του Νάιτζελ Φάρατζ περιλαμβάνει επίσης την απόσυρση του Ηνωμένου Βασιλείου από τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951, τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά των Βασανιστηρίων και τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της Εμπορίας Ανθρώπων, καθώς και την κατάργηση του νόμου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 1998 (HRA) και την αντικατάστασή του με έναν «Βρετανικό Χάρτη Δικαιωμάτων» και την ψήφιση ειδικού νόμου για την παράτυπη μετανάστευση και τις μαζικές απελάσεις.
Το προτεινόμενο σχέδιο, με την ονομασία «Operation Restoring Justice» (Επιχείρηση Αποκατάστασης της Δικαιοσύνης), θα πρέπει να εγκριθεί τόσο από τη Βουλή των Κοινοτήτων, όσο και από τη Βουλή των Λόρδων. Η Βουλή των Κοινοτήτων ενδέχεται να είναι σχετικά απλή υπόθεση σε περίπτωση πλειοψηφίας του Reform UK, αλλά η Βουλή των Λόρδων, ακόμη και αν τελικά δεν μπλοκάρει τη νομοθεσία, αναμένεται να την εξετάσει με μεγάλη προσοχή, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις της στα ατομικά δικαιώματα, τον ρόλο των δικαστηρίων και την έκταση των εξουσιών που ανατίθενται στους υπουργούς. Η κοινοβουλευτική διαδικασία ενδέχεται να διαρκέσει πάνω από ένα χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου θα συνεχίσει να ισχύει ο υφιστάμενος νόμος.
Επιπλέον, τίθεται θέμα επαναδιαπραγμάτευσης της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής για τη Βόρειο Ιρλανδία, η οποία σχετίζεται και με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ερωτηθείς για το τι θα συμβεί με την ειρηνευτική συμφωνία, ο Φάρατζ απάντησε ότι θα μπορούσε να την επαναδιαπραγματευτεί, αλλά παραδέχτηκε ότι αυτό θα χρειαζόταν χρόνια.
Γεγονός είναι ότι ο Φάρατζ δεν συμμετέχει απλώς στη συζήτηση, κυριαρχεί στη συζήτηση -όπως ακριβώς είχε πετύχει να κάνει και στην προ Brexit εποχή. Απόψεις και πολιτικές του, που κάποτε θα θεωρούνταν εξτρεμιστικές, τώρα αντιμετωπίζονται ως φυσιολογικές. Ακραίες θέσεις βαπτίζονται «κοινή λογική».
Ο Δρ Γιώργος Σαμαράς, επίκουρος καθηγητής Δημοσίας Πολιτικής στο Πολιτικό Ινστιτούτο και τη Διεθνή Σχολή Διοίκησης του King's College του Λονδίνου, σε άρθρό του στο Open Democracy, συνδέει την απήχηση που έχουν οι απόψεις του Φάρατζ στη βρετανική κοινή γνώμη με τη «βιοπολιτική», τον όρο που εισήγαγε τον περασμένο αιώνα ο Μισέλ Φουκώ. Στη σύγχρονη Βρετανία, όπως παρατηρεί, οι πρακτικές βιοπολιτικής διαδίδονται όχι μόνο μέσα από τους μηχανισμούς του επίσημου κράτους, αλλά και μέσα από τα μέσα ενημέρωσης, τα κέντρα στρατηγικής των κομμάτων, τις τράπεζες και τους πολιτιστικούς θεσμούς.
Ο Φάρατζ και οι σύμμαχοί του εκμεταλλεύονται αυτό το δίκτυο για να σπρώξουν τον κεντρικό άξονα του πολιτικού συστήματος στις λαϊκίστικες θέσεις τους. Η κυβέρνηση των Εργατικών, για παράδειγμα, ανταποκρίθηκε στις αξιώσεις του Φάρατζ, ακολουθώντας την πολιτική ατζέντα που αυτός έθεσε, καθώς η ίδια αδυνατεί να αντιμετωπίσει ένα κατά τα άλλα υπαρκτό πρόβλημα, όπως αυτό της μετανάστευσης, έναντι του οποίου ένα ευμέγεθες μέρος της βρετανικής κοινωνίας -απουσία αξιόπιστων προτάσεων- «ερωτοτροπεί» ή ορθότερα «ξεπλένει» τις σκόπιμα ασαφείς αμφίσημες απόψεις του Φάρατζ, που όμως καθίστανται κυρίαρχες στη δημόσια συζήτηση -ασχέτως αν δεν είναι εφαρμόσιμες ή αν δεν προσφέρουν πραγματικές λύσεις. Ο Φάρατζ ακολουθεί την πεπατημένη του Brexit και έλκει για μία ακόμη φορά επάνω του τα φώτα της δημοσιότητας.
Στην πραγματικότητα πολλοί πολιτικοί έχουν δοκιμάσει τα τεχνάσματα που χρησιμοποιεί τώρα το Reform UK. Οι καθαρές, απλές και εύκολες λύσεις είναι ένα αποδεδειγμένο μέσο για την προσέλκυση υποστήριξης. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Φάρατζ επέλεξε να υιοθετήσει αυτή την τακτική για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και δεν είναι άλλωστε ο πρώτος πολιτικός που ισχυρίζεται ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Διαδοχικοί πρωθυπουργοί έδωσαν υποσχέσεις που δεν μπόρεσαν να τηρήσουν και συνέβαλαν στο να αναδειχθεί το πρόβλημα των αιτούντων άσυλο που διασχίζουν τη Μάγχη ως κυρίαρχο μεταξύ των Βρετανών, ακόμα και πάνω από την οικονομία.
«Ο Φάρατζ δεν έχει απαντήσεις στο μεταναστευτικό, αλλά ούτε και το Εργατικό Κόμμα έχει» σχολιάζει σε άρθρο του στον Independent ο καθηγητής πολιτικών επιστημών στο King’s College, Άναντ Μενόν και υπενθυμίζει ότι ο ηγέτης του Reform UK έχει μακρά ιστορία στο να προσφέρει εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. «Αλλά αν δεν θέλουμε να επαναληφθεί το Brexit, η κυβέρνηση πρέπει να βγει μπροστά και να παρουσιάσει διαφορετικά επιχειρήματα» συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, η Βρετανία βρίσκεται στη θέση που βρίσκεται επειδή οι βρετανικές κυβερνήσεις αποτυγχάνουν εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες: «Τόσος καιρό έχει περάσει από τότε που είδαμε ουσιαστική οικονομική ανάπτυξη. Η εμφανής αποτυχία του βρετανικού κράτους να σταματήσει τις διαβάσεις με μικρά σκάφη έχει εξελιχθεί σε σύμβολο των ευρύτερων αποτυχιών της οικονομικής διαχείρισης και των δημόσιων υπηρεσιών». Η συζήτηση γύρω από τις προτάσεις Φάρατζ δεν βοηθά την οικονομία, που είναι και το μεγάλο πρόβλημα της Βρετανίας.
Η ασαφής επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης, που προσφέρει πολιτικό έδαφος στον Φάρατζ με άξονα το μεταναστευτικό και τα σήματα κινδύνου που εκπέμπει η οικονομία, αναγκάσαν χθες τον Κιρ Στάρμερ, αμέσως με την επιστροφή του από τις διακοπές, να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του κυβερνητικού επιτελείου στους δύο νευραλγικούς αυτούς τομείς.
Όρισε τον βουλευτή Ντάρεν Τζόουνς υπουργό Παρά των Πρωθυπουργό (Chief Secretary to the Prime Minister), μία θέση που δεν υπήρχε πριν, για να αναλάβει την καθημερινή παρακολούθηση των κυβερνητικών προτεραιοτήτων. Η πρώην υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Αγγλίας, Μινούσε Σαφίκ, αναλαμβάνει επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, ενώ στο υπουργείο Οικονομικών στη θέση του Τζόουνς μετατίθεται ο Τζέιμς Μάρεϊ, πρώην υφυπουργός στο ίδιο υπουργείο. Στο επικοινωνιακό επιτελείο της Ντάουνινγκ Στριτ, ο πρώην σύμβουλος του Τόνι Μπλερ, Τιμ Άλλαν, αναλαμβάνει τη σημαντική θέση του γραμματέα, ενώ αποχωρεί ο επικεφαλής επικοινωνίας Τζέιμς Λάιονς.
Εν όψει και της κατάθεσης του Προϋπολογισμού ο Βρετανός πρωθυπουργός καλείται τώρα να δώσει σκληρή μάχη για να αντιστρέψει τις αρνητικές για τον ίδιο δημοσκοπήσεις, που σε περίπτωση εκλογών σήμερα προβλέπουν ότι ο Φάρατζ θα κυριαρχούσε με 31%, έναντι του ισχνού 20% των Εργατικών και των ακόμη χαμηλότερων ποσοστών των Συντηρητικών (17%) και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών (14%). Αυτό που θα μπορούσε να καταγραφεί ως «επιτυχία» του Φάρατζ είναι ότι κατόρθωσε να παρασύρει τον Στάρμερ να δώσει τη μάχη αυτή σε ένα πεδίο που αυτός επέλεξε, δηλαδή στο μεταναστευτικό, την ώρα που ο Βρετανός πρωθυπουργός πρέπει να κρατήσει το έτερο και μεγαλύτερο μέτωπο της οικονομίας.
