Λίγες μόλις ώρες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ καυχιόταν για την προσέλκυση 3 τρισ. δολαρίων σε νέες εταιρικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έκτοτε, ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι οι επενδύσεις έχουν εκτοξευθεί στα 14 τρισ. δολάρια, περίπου το ήμισυ του ετήσιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας.
Ο Λευκός Οίκος το αποκαλεί «Φαινόμενο Τραμπ» ("Trump Effect") και σε μια λίστα στον ιστότοπό του απαριθμεί περισσότερα από 70 έργα, τα οποία, όπως ισχυρίζεται, ώθησαν οι οικονομικές πολιτικές του Τραμπ: από ένα νέο εργοστάσιο αρτοποιίας στο Τέξας μέχρι μια εγκατάσταση LEGO στη Βιρτζίνια.
«Ο πρόεδρος Τραμπ είναι ο πιο σπουδαίος άνθρωπος για κλείσιμο συμφωνιών στη σύγχρονη ιστορία και η ηγεσία και οι πολιτικές του αποτελούν κρίσιμο καταλύτη που μετατρέπει τις υποθετικές συζητήσεις σε σταθερές επενδυτικές δεσμεύσεις και σε έναρξη εργασιών για νέα εργοστάσια και γραφεία», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κους Ντεσάι.
Μέχρι τις 2 Ιουλίου, ο κατάλογος περιλάμβανε επενδύσεις στις ΗΠΑ άνω των 2,6 τρισ. δολαρίων, πολύ λιγότερες από τα 14 τρισ. δολ. για τα οποία έκανε λόγο ο Τραμπ.
Ωστόσο, μια έρευνα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters διαπίστωσε ότι λίγο λιγότερο από το ήμισυ των επενδύσεων που αναφέρονται στη λίστα - συνολικού ύψους άνω των 1,3 τρισ δολαρίων - προερχόταν από συμφωνίες που είχαν επιτευχθεί επί προεδρίας Μπάιντεν ή αντιπροσώπευε συνήθεις δαπάνες που αναδιαμορφώθηκαν για την προώθηση των εγχώριων επενδύσεων.
Τουλάχιστον οκτώ από τα έργα είχαν επιδιώξει ή εξασφαλίσει κρίσιμα τοπικά πακέτα κινήτρων πριν αναλάβει τα καθήκοντά του ο Τραμπ, ενώ τουλάχιστον έξι άλλα έργα είχαν ήδη ανακοινωθεί από τοπικούς αξιωματούχους ή από τις ίδιες τις εταιρείες.
Τέλος, μια εταιρεία στη λίστα, η ελβετική Roche, προειδοποίησε ότι τα σχέδια του Τραμπ να εξισώσει τις τιμές των φαρμάκων στις ΗΠΑ και διεθνώς απειλούν αυτή τη στιγμή τα 50 δισ δολάρια που είχε υποσχεθεί σε επενδύσεις στις ΗΠΑ.
Η έρευνα του Reuters περιελάμβανε συνεντεύξεις με τοπικούς αξιωματούχους και εξέταση δημόσιων αρχείων και εταιρικών δηλώσεων. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν ήταν σαφής ποιος ήταν ο ρόλος, αν υπήρχε, του Τραμπ ή των πολιτικών του στην ολοκλήρωση των συμφωνιών.
Ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος της Moody’s Analytics, δήλωσε ότι η οικονομική του πρόβλεψη – μαζί με τις εκτιμήσεις της αγοράς – για τις επενδύσεις στην αμερικάνικη οικονομία παρέμεινε σχετικά αμετάβλητη τους τελευταίους μήνες παρά τους ισχυρισμούς του Λευκού Οίκου για νέες ιστορικές επενδύσεις.
«Νομίζω ότι παρά τις ανακοινώσεις, αυτό δεν έχει μεταφραστεί σε καμία αλλαγή στις προσδοκίες», λέει ο Ζάντι, που προσθέτει ότι «τα θεμελιώδη μεγέθη που τελικά οδηγούν σε επενδυτικές δαπάνες, σε γενικές γραμμές, αν μη τι άλλο, φαίνεται να έχουν αποδυναμωθεί από την αρχή του έτους».
Μάλιστα, «η προσπάθεια του Τραμπ να επιβάλει σαρωτικούς δασμούς σε δεκάδες εμπορικούς εταίρους έχει εισφέρει αβεβαιότητα στις παγκόσμιες αγορές, μειώνοντας τις οικονομικές προβλέψεις και παγώνοντας τις επενδυτικές αποφάσεις», επισημαίνει ο Ζάντι.
Από την πλευρά τους, οι υποστηρικτές του Τραμπ ισχυρίζονται ότι οι πολιτικές απορρύθμισης σε συνδυασμό με την επέκταση των μειώσεων των εταιρικών φόρων την περασμένη εβδομάδα έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον εταιρειών και θα μετατραπούν σε πραγματικές επενδύσεις τους επόμενους μήνες.
Το «Φαινόμενο Τραμπ»
Η λίστα του “Trump Effect” δεν είναι εξαντλητική, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, και δεν περιλαμβάνει τις συμφωνίες στο εξωτερικό που η κυβέρνηση λέει ότι ο Τραμπ εξασφάλισε κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή τον Μάιο.
Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος Αμερικανός ηγέτης που διογκώνει ή θα εξωραΐζει την οικονομική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της θητείας του. Όμως ο σημερινός πρόεδρος έχει θέσει τη σύναψη οικονομικών συμφωνιών στο επίκεντρο της πολιτικής του, υποσχόμενος ότι η θητεία του θα πυροδοτήσει μια αναγέννηση της παραγωγικότητας που θα φέρει πίσω θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ.
Οι επενδύσεις που προβάλλονται στη λίστα
Ακολουθεί ένα δείγμα έργων που περιλαμβάνονται στον ιστότοπο Trump Effect του Λευκού Οίκου - πρωτοβουλία που, σύμφωνα με το Reuters, καταγράφει επενδύσεις οι οποίες είτε είχαν ήδη δρομολογηθεί είτε είχαν ανακοινωθεί πριν από την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ:
Hyundai
Η νοτιοκορεατική αυτοκινητοβιομηχανία προστέθηκε στη λίστα μετά την ανακοίνωση, τον Μάρτιο, ενός νέου χαλυβουργείου αξίας 5,8 δισ. δολαρίων στη Λουιζιάνα. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχο της πολιτείας, η επιλογή της τοποθεσίας είχε γίνει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2024, έπειτα από πανεθνική αξιολόγηση.
Corning
Η παγκόσμια εταιρεία υλικών τεχνολογίας εντάχθηκε στη λίστα μετά από ανακοίνωση επένδυσης 1,5 δισ. δολαρίων στο Μίσιγκαν, σύμφωνα με δελτίο Τύπου του Απριλίου. Ωστόσο, το ποσό αυτό περιλαμβάνει 900 εκατ. δολάρια που είχαν ήδη ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο του προηγούμενου έτους. Η επένδυση επωφελήθηκε από φορολογικά κίνητρα του ομοσπονδιακού Νόμου CHIPS και Επιστήμης, που ψηφίστηκε επί Μπάιντεν και ενισχύει την εγχώρια παραγωγή. Η Corning δεν διευκρίνισε εάν ο Τραμπ είχε κάποιον άμεσο ρόλο στην απόφαση.
LEGO
Η γνωστή εταιρεία παιχνιδιών ανακοίνωσε τον Μάιο την κατασκευή νέου κέντρου διανομής στη Βιρτζίνια, αξίας 366 εκατ. δολαρίων, και συμπεριλήφθηκε στον ιστότοπο Trump Effect. Σύμφωνα με τον Πράιορ Γκριν, εκπρόσωπο της Υπηρεσίας Οικονομικής Ανάπτυξης της Βιρτζίνια, η συνεργασία με την πολιτεία είχε ξεκινήσει ήδη από το 2022 — τρία χρόνια πριν την ανάληψη καθηκόντων από τον Τραμπ.
Clasen Quality Chocolate
Η εταιρεία γλυκισμάτων ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο την κατασκευή εργοστασίου στη Βιρτζίνια, αξίας 230 εκατ. δολαρίων. Εντάχθηκε επίσης στον ιστότοπο του Τραμπ, παρότι η συνεργασία με την Πολιτεία είχε ξεκινήσει επτά μήνες νωρίτερα. Ο κυβερνήτης Γκλεν Γιάνγκκιν είχε εγκρίνει επιχορήγηση 3 εκατ. δολαρίων για το έργο στις 3 Δεκεμβρίου. Η εταιρεία δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Reuters.
Chobani
Η εταιρεία παραγωγής γιαουρτιού προστέθηκε στη λίστα μετά την ανακοίνωση κατασκευής εργοστασίου στη Νέα Υόρκη, αξίας 1,2 δισ. δολαρίων, τον Απρίλιο. Ωστόσο, σύμφωνα με κρατικά αρχεία, η Chobani είχε απευθυνθεί στις αρχές της πολιτείας ήδη από τον Μάιο του προηγούμενου έτους και είχε ενταχθεί σε πρόγραμμα που προσφέρει έτοιμες υποδομές σε υποψήφιες επενδύσεις. Η εταιρεία δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλια.
Πακέτα κινήτρων από τις τοπικές Αρχές
Πολλές από τις επενδύσεις που παρουσιάζονται στον ιστότοπο του Λευκού Οίκου είχαν συμφωνηθεί πριν από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ, ενώ άλλες προκλήθηκαν από κρατικά ή τοπικά πακέτα κινήτρων ή αποτελούν μέρος του συνήθους επενδυτικού κύκλου των επιχειρήσεων, σύμφωνα με την ανάλυση του Reuters.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες Merck και Johnson & Johnson, για παράδειγμα, ανακοίνωσαν επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων σε έργα που είχαν ήδη ανακοινωθεί ή βρίσκονταν υπό κατασκευή.
Η Merck ανέπτυσσε έργα αξίας 2 δισ. δολαρίων σε Βόρεια Καρολίνα και Ντέλαγουερ, ενώ η Johnson & Johnson προχωρούσε την κατασκευή έργου ίδιας αξίας στη Βόρεια Καρολίνα.
Πολλά από τα έργα στη λίστα βασίστηκαν κυρίως σε τοπικά και κρατικά κίνητρα, όπως επιχορηγήσεις ή φοροαπαλλαγές, τα οποία εγκρίθηκαν πριν από τον Ιανουάριο της ανάληψης καθηκόντων από τον Τραμπ. Οι πολιτείες των ΗΠΑ συχνά ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την προσέλκυση επενδύσεων, προσφέροντας παρόμοια πακέτα.
Ανάμεσα στα έργα που υποστηρίχθηκαν από τοπικά κονδύλια περιλαμβάνεται και το νέο εργοστάσιο της Diageo, βρετανικής εταιρείας αλκοολούχων ποτών, στην Αλαμπάμα. Η επένδυση ύψους 415 εκατ. δολαρίων είχε εξασφαλίσει φορολογικά κίνητρα από το 2022, όπως επιβεβαίωσε στο Reuters η Στεφάνια Τζόουνς, εκπρόσωπος του υπουργείου Εμπορίου της Αλαμπάμα.
Αντίστοιχα, η ιρλανδική Eaton Corporation (ενέργεια), η γαλλική Saint-Gobain (κεραμικά υλικά) και η νοτιοκορεατική Paris Baguette (αρτοσκευάσματα) συμπεριλήφθηκαν επίσης στη λίστα, παρότι είχαν λάβει τοπικά πακέτα κινήτρων πριν την επανεκλογή του Τραμπ.
Τεχνολογικές Επενδύσεις
Σε κάποιες περιπτώσεις, οι επενδύσεις που προβλήθηκαν από τον Λευκό Οίκο και τις εμπλεκόμενες εταιρείες αντανακλούν συνήθη λειτουργικά έξοδα.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Apple, Τιμ Κουκ, ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο επένδυση 500 δισ. δολαρίων σε βάθος πενταετίας, με στόχο την πρόσληψη 20.000 εργαζομένων και την κατασκευή νέων υποδομών για Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο Τραμπ αξιοποίησε την ανακοίνωση, δηλώνοντας μέσω Truth Social ότι αποδεικνύει «πίστη σε αυτό που κάνουμε».
Ωστόσο, σύμφωνα με τρεις αναλυτές, το μέγεθος αυτής της επένδυσης είναι σύμφωνο με τη φυσιολογική στρατηγική δαπανών της Apple.
«Η πλειονότητα αυτών των επενδύσεων θα πραγματοποιούνταν ανεξαρτήτως του ποιος είναι πρόεδρος», δήλωσε ο αναλυτής Νταν Άιβς της Wedbush Securities. Η ανακοίνωση άλλωστε επαναλαμβάνει προηγούμενες δεσμεύσεις.
Το 2021, η Apple είχε δεσμευτεί να επενδύσει 430 δισ. δολάρια σε πέντε χρόνια και να δημιουργήσει 20.000 θέσεις εργασίας.
Ανάλογη δήλωση είχε κάνει και το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, με στόχο επενδύσεις 350 δισ. και επίσης 20.000 νέες θέσεις.
Μια άλλη εξαγγελία δαπανών - ύψους 500 δισ. δολαρίων - για τη δημιουργία νέων data centers αφιερωμένων στην Τεχνητή Νοημοσύνη υπό την ονομασία “Stargate”, προήλθε από τη συνεργασία των OpenAI, SoftBank και Oracle. Τα στελέχη των τριών εταιρειών συναντήθηκαν με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο την πρώτη του πλήρη εργάσιμη ημέρα.
