Ξεπεράστηκε μεν η πρώτη μεγάλη δοκιμασία για την εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας, ήλθε ωστόσο να καταδείξει πόσο μακρύς και αβέβαιος είναι ο δρόμος για τη διατήρησή της, πολλώ δε μάλλον για μία ευρύτερη συμφωνία στη βάση του σχεδίου Τραμπ - συμφωνία που «περνά» μέσα από τον αφοπλισμό της Χαμάς, τον οποίο η ίδια αρνείται και αντ’ αυτού επιχειρεί ανασύνταξη και διεξάγει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με τη βαρβαρότητά της να σπέρνει τον σπόρο του εμφυλίου στον παλαιστινιακό θύλακα.
Οι εκτεταμένες επιδρομές της Κυριακής ακολούθησαν συντονισμένη επίθεση της Χαμάς στην ελεγχόμενη από το Ισραήλ πλευρά της γραμμής της εκεχειρίας στη Ράφα, με τη Χαμάς επισήμως να λαμβάνει αποστάσεις από την επίθεση, τη στρατιωτική της πτέρυγα να επιβεβαιώνει την «πλήρη δέσμευσή» της για την εφαρμογή της εκεχειρίας και, προς επίρρωσιν αυτού, να δηλώνει για πρώτη φορά πως ήδη από τον Μάρτιο, εδώ και επτά μήνες, έχει χάσει την επαφή και δεν ελέγχει τους ενόπλους στη νότια Γάζα.
Προσχηματικό ή μη το «δεν ξέρω, δεν είδα» της επίσημης ηγεσίας της Χαμάς για την επίθεση στη Ράφα -που στοίχισε τη ζωή δύο Ισραηλινών στρατιωτών και οδήγησε σε εντατικούς βομβαρδισμούς με δεκάδες νεκρούς σε όλη τη Γάζα και προσωρινή διακοπή της ανθρωπιστικής βοήθειας- προσθέτει, σε κάθε περίπτωση, μία νέα διάσταση στην εξαιρετικά περίπλοκη «εξίσωση» της διατήρησης της κατάπαυσης του πυρός. Εάν πράγματι αδυνατεί η Χαμάς να ελέγξει όλους τους εναπομείναντες πυρήνες, απομακρύνεται ακόμα περισσότερο η προοπτική προοδευτικής, πλήρους απόσυρσης του ισραηλινού στρατού.
Περαιτέρω σοβαροί κλυδωνισμοί στην εκεχειρία είναι αναμενόμενοι -αν και όχι επιστροφή στον γενικευμένο πόλεμο- σύμφωνα με αναλυτές, οι οποίοι συγκλίνουν ότι ουσιαστικά μόνο η ισχυρή αμερικανική πίεση προς όλες τις κατευθύνσεις (Χαμάς, Ισραήλ και εγγυήτριες δυνάμεις όπως Κατάρ, Τουρκία και Αίγυπτος) μπορεί να συντηρήσει την κατάπαυση του πυρός, εξ ου και έφθασαν χθες στο Ισραήλ για συνομιλίες με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου ο ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, και ο Τζάρεντ Κούσνερ, ειδικός σύμβουλος και γαμπρός του Αμερικανού προέδρου, ενώ τους ακολουθεί σήμερα Αμερικανός αντιπρόεδρος, Τζέι Ντι Βανς, επισπεύδοντας την δρομολογούμενη για τα τέλη της εβδομάδας επίσκεψή του.
Συντονισμένα οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν να κρατήσουν «όρθια» την εκεχειρία στη Γάζα -η οποία έχει πιστωθεί ως μεγάλη διπλωματική επιτυχία του προέδρου των ΗΠΑ- καθώς και να «ανοίξουν» τη διαπραγμάτευση επί των επόμενων σταδίων του σχεδίου Τραμπ, που αγγίζει τα πλέον κρίσιμα ζητήματα αλλά περιβάλλεται από κενά, ασάφειες και απουσία συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων. Πώς και πότε θα αφοπλιστεί η Χαμάς; Ποιος θα διοικήσει τη Γάζα; Ποιος θα εγγυηθεί την ασφάλεια -ιδίως τη στιγμή που στοχοποιούνται αντίπαλες φατρίες- και πώς θα εξασφαλιστεί η τάξη χωρίς να καταρρεύσει η εκεχειρία; Ερωτήματα αναπάντητα, τη στιγμή που ακόμη και η διαδικασία παράδοσης των σορών όλων των νεκρών ομήρων στο Ισραήλ συναντά διαρκώς εμπόδια.
Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι συμμερίζεται την εκτίμηση πως η ανώτατη ηγεσία της Χαμάς δεν ενεπλάκη στην παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός με την επίθεση στη Ράφα, αποδεχόμενος κατά τα φαινόμενα τις «εξηγήσεις» της, και λέγοντας πως η κατάσταση «θα αντιμετωπιστεί σθεναρά, αλλά σωστά». Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει προειδοποιήσει όμως παράλληλα τη Χαμάς με στρατιωτική δράση εάν δεν συναινέσει να παραδώσει τα όπλα.
Δεν είναι σαφές πότε θα ξεκινήσουν οι έμμεσες διαπραγματεύσεις για το δεύτερο στάδιο του σχεδίου· από ισραηλινής πλευράς έχει ξεκαθαριστεί πως αυτό δεν θα συμβεί πριν επαναπατριστούν όλες οι σοροί των ομήρων. Μετά την έναρξη ισχύος της εκεχειρίας, η Χαμάς απελευθέρωσε τους 20 Ισραηλινούς ομήρους που παρέμεναν εν ζωή αλλά μέχρι χθες, δέκα ημέρες αργότερα, εκκρεμούσε η παράδοση 16 εκ των 28 Ισραηλινών πολιτών που απήχθησαν και πέθαναν στα χέρια της Χαμάς. Η καθυστέρηση στην παράδοση των σορών -για την οποία η Χαμάς επικαλείται δυσκολίες στην ανεύρεση και ανάσυρσή τους- βαραίνει το κλίμα δυσπιστίας γύρω από την εφαρμογή της συμφωνίας εκεχειρίας προκαλώντας οργή στο Ισραήλ και νέες συγκεντρώσεις στην Πλατεία των Ομήρων στο Τελ Αβίβ.
Πριν από την άφιξή του στο Τελ Αβίβ, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Τζέι Ντι Βανς, δήλωσε πως ακόμη και στο «καλύτερο σενάριο» η πορεία προς την ειρήνη θα έχει πολλά «σκαμπανεβάσματα», τονίζοντας ότι το σχέδιο Τραμπ παραμένει «η καλύτερη ευκαιρία για βιώσιμη ειρήνη». Σημείωσε ειδικά πως η διασφάλιση του πλήρους αφοπλισμού της Χαμάς -θεμέλιο του σχεδίου- θα απαιτήσει διεθνείς δυνάμεις, όπως από κράτη του Κόλπου, να εισέλθουν στη Γάζα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με χώρες της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης, διαπραγματεύονται σχέδιο ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα θέτει τις παραμέτρους της λεγόμενης διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης για τη Γάζα...
Δίχως να αναφερθεί στις ισραηλινές επιδρομές, ο Τζέι Ντι Βανς είπε συγκεκριμένα στους δημοσιογράφους πως υπάρχουν περίπου 40 διαφορετικοί πυρήνες της Χαμάς και καμία υποδομή ασφαλείας ακόμη στη Γάζα για να επιβεβαιωθεί ο αφοπλισμός τους, σημειώνοντας πως «κάποιοι από αυτούς θα τιμήσουν την εκεχειρία, πολλοί, όπως είδαμε σήμερα, όχι», και προσθέτοντας ότι πριν εξασφαλιστεί ο πλήρης αφοπλισμός «θα απαιτηθεί η παρουσία δυνάμεων από αραβικά κράτη του Κόλπου για επιβολή τάξης και ασφάλειας επί του εδάφους».
Όσον αφορά το επίσης ακανθώδες ζήτημα της διακυβέρνησης της Γάζας, επρόκειτο να λάβουν χθες χώρα στο Κάιρο συνομιλίες με αντιπροσωπεία της Χαμάς υπό τον Χαλίλ αλ-Χάγια σχετικά με την προώθηση συγκρότησης παλαιστινιακής τεχνοκρατικής διοίκησης χωρίς εκπροσώπηση της Χαμάς, την οποία τόσο η ίδια όσο και η Ισλαμική Τζιχάντ απορρίπτουν εφόσον περιλαμβάνει διεθνή εμπλοκή όπως ορίζεται στο σχέδιο 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο εκπρόσωπος της Χαμάς, Μοχάμεντ Ναζάλ, εμφανίστηκε χθες να καλεί στην ταχεία έγκριση μιας επιτροπής πολιτικά ανεξάρτητων Παλαιστινίων τεχνοκρατών για τη διακυβέρνηση της Γάζας, δηλώνοντας στο Al Jazeera ότι η Χαμάς έχει υποβάλει στους διαμεσολαβητές κατάλογο με περισσότερα από 40 προτεινόμενα ονόματα. Ωστόσο, σε ξεχωριστή συνέντευξη στο Reuters, ανέφερε ότι η Χαμάς προτίθεται να διατηρήσει τον έλεγχο της ασφάλειας στη Γάζα για μια μεταβατική περίοδο, γεγονός που αναδεικνύει ένα ακόμη σημαντικό εμπόδιο για την οριστική εδραίωση του τερματισμού του πολέμου στη Γάζα.
Η Σίρα Εφρόν, διακεκριμένη ανώτερη ερευνήτρια για το Ισραήλ στο think-tank RAND Corporation, αποτυπώνει τη μεγάλη εικόνα στο Foreign Affairs, επισημαίνοντας ότι η διακυβέρνηση Τραμπ ανάγκασε τις δύο πλευρές να αποδεχθούν δημοσίως μία συμφωνία πριν αποσαφηνιστούν οι ειδικές πτυχές, αφήνοντας στην πρώτη φάση μόνο τα απολύτως άμεσα ζητήματα και δημιουργώντας χάσμα με τα επόμενα στάδια. Η ίδια προειδοποιεί ότι χωρίς διαρκή πίεση προς όλες τις πλευρές και δέσμευση αντιμετώπισης των δύσκολων θεμάτων -συμπεριλαμβανομένου του αφοπλισμού της Χαμάς και της παλαιστινιακής αυτοδιάθεσης- η παρούσα εκεχειρία κινδυνεύει να γίνει απλώς ένα ακόμη διάλειμμα πριν αναζωπυρωθεί η βία.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει δώσει εντολή στον στρατό να λάβει «ισχυρή δράση» έναντι παραβιάσεων της συμφωνίας, χωρίς όμως να απειλήσει με επιστροφή στον πόλεμο. Το Ισραήλ διαμηνύει ότι τηρεί τη συμφωνία εκεχειρίας αλλά θα ανταποδίδει σε κάθε παραβίαση. Προωθείται παράλληλα η φυσική οριοθέτηση της «κίτρινης γραμμής» απόσυρσης με εμφανείς δείκτες, ενώ η προσωρινή αναστολή της εισροής της ανθρωπιστικής βοήθειας έγινε αντικείμενο έντονων αμερικανικών παρεμβάσεων για να διατηρηθεί η κατάπαυση του πυρός.
