Γιατί ο Πούτιν επιστρατεύει τους υπερηχητικούς πυραύλους
Russian Defense Ministry Press Service via AP, File
Russian Defense Ministry Press Service via AP, File

Γιατί ο Πούτιν επιστρατεύει τους υπερηχητικούς πυραύλους

Στις 19 Μαρτίου του 2022 η Ουκρανία έγινε το πεδίο παρθενικής δοκιμής του «ασταμάτητου» ρωσικού υπερηχητικού πυραύλου Kinzhal, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να στέλνει «μήνυμα» στη Δύση και το ΝΑΤΟ για τις δυνατότητες του εκσυγχρονισμένου ρωσικού οπλοστασίου. Έναν χρόνο μετά, και ενώ έχει μετεξελιχθεί σε πόλεμο φθοράς μία απρόκλητη εισβολή κατά κυρίαρχου κράτους, το Κρεμλίνο «επιστράτευσε» εκ νέου το υπερόπλο νέας γενιάς σε έναν πρωτοφανή μαζικό αεροπορικό βομβαρδισμό που μένει να διαφανεί εάν σηματοδοτεί αλλαγή στρατηγικής και τι έπεται.

Η εαρινή αντεπίθεση του Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ήδη αρχίσει κατά πολλούς αναλυτές, όμως ο αντίκτυπος είναι περιορισμένος ελλείψει επαρκών αποθεμάτων πυρομαχικών και με τις τακτικές δυνάμεις και τους εφέδρους ήδη εξαντλημένους στο ανατολικό μέτωπο του Ντονμπάς. Κόντρα στις εκτιμήσεις, ο ουκρανικός στρατός δεν έχει έως σήμερα αποσυρθεί από το Μπαχμούτ, παρότι χάνει 100 έως 200 στρατιώτες την ημέρα, ενώ ο μισθοφορικός στρατός της Wagner, που ελέγχει το ανατολικό τμήμα της πόλης, έχει προχωρήσει σε «προσωρινή παύση» επιχειρήσεων αν αναμονή ενισχύσεων από τα τακτικά στρατεύματα για την τελική επίθεση.

Στρατιωτικοί αναλυτές διαβλέπουν ότι το Μπαχμούτ της ανατολικής Ουκρανίας, όπου εκτυλίσσεται η πλέον μακρά και αιματηρή μάχη από την έναρξη του πολέμου, τελικώς θα καταληφθεί, όμως δεν εκτιμάται ότι ο ρωσικός στρατός θα μπορέσει να ανακάμψει φέτος σε βαθμό τέτοιο ώστε να επιτύχει σημαντικά εδαφική κέρδη. Ένας σκληρός πόλεμος φθοράς μαίνεται πλέον στο ουκρανικό έδαφος, με τον αριθμό των Ρώσων στρατιωτών που έχουν σκοτωθεί ή αγνοείται η τύχη τους να ανέρχεται μέχρι στιγμής στις 200.000, βάσει εκτιμήσεων των Ηνωμένων Πολιτειών και συμμάχων τους. 

Εάν ο Πούτιν δεν επιβάλει υποχρεωτική γενική επιστράτευση και δεν εξασφαλίσει σημαντικές προμήθειες πυρομαχικών από τρίτες πλευρές, θα είναι όλο και πιο δύσκολο γι’ αυτή να διατηρήσει ακόμη και το τρέχον επίπεδο επιθετικών επιχειρήσεων, κατά την πλέον πρόσφατη εκτίμηση της Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (NSA). Ενδέχεται, συνεπώς, να αναγκαστεί να στραφεί πλήρως στην υπεράσπιση των εδαφών που ήδη κατέχει.

Η Ουκρανία από πλευράς ήταν και παραμένει σε «μηχανική υποστήριξη αναπνοής» από τη Δύση, εξαρτώμενη πλήρως από τον οπλισμό που λαμβάνει προς απόκρουση της ρωσικής επίθεσης, αλλά και για την ίδια παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να απελευθερώσει όλα τα εδάφη που ρωσοκρατούνται -πολλώ δε μάλλον να ανακτήσει και την Κριμαία.

O Βλαντιμίρ Πούτιν πιθανότατα υπολογίζει ότι ο χρόνος λειτουργεί προς όφελός του και ότι η παράταση του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων πιθανών παύσεων στις μάχες, μπορεί να είναι η καλύτερη εναπομείνασα οδός για να εξασφαλίσει τελικά τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας στην Ουκρανία, ακόμα και αν χρειαστούν χρόνια. Οι στρατιωτικές αποτυχίες επί του πεδίου καθίστανται, όμως, ταυτόχρονα όλο και πιο δύσκολο να κρατηθούν στο «σκοτάδι» από το Κρεμλίνο, και ο Πούτιν θα μπορούσε να καταφύγει σε κινήσεις κλιμάκωσης σε πολλά μέτωπα και επίπεδα για να μην αμφισβητηθεί η εξουσία του -όχι, πάντως, σε σημείο να κάνει πράξη τις απειλές για τη χρήση πυρηνικών όπλων κατά της Ουκρανίας.

Χωρίς να τις υποβαθμίζουν, οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ «διαβάζουν» στις απειλές Πούτιν περί χρήσης πυρηνικών όπλων διαρκή προσπάθεια να αποτρέψει τη Δύση από το να παράσχει πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια και εξελιγμένα στρατιωτικά συστήματα στο Κίεβο, καθώς ο ίδιος «αγοράζει» χρόνο· αν και κατ’ ανάγκη έχει περιοριστεί σε πιο «μετριοπαθείς» στόχους από την πλήρη ανατροπή καθεστώτος στο Κίεβο, ο Πούτιν παραμένει βέβαιος ότι η Ρωσία μπορεί να νικήσει και επιδιώκει να εμποδίσει τη δυτική υποστήριξη από το να ανατρέψει την ισορροπία και να οδηγήσει σε μία σύγκρουση με το ΝΑΤΟ.

Νέα στρατηγική ή «αποτυχία»;

Υπό αυτό ο πρίσμα, ένα νέο «μήνυμα» προς τη Δύση ήταν σαφώς και η «επιστράτευση» των υπερηχητικών πυραύλων Kinzhal («στιλέτο» στη ρωσική γλώσσα) στον αιματηρό μαζικό βομβαρδισμό που εξαπέλυσε την Πέμπτη Ρωσία πλήττοντας κτήρια, καθώς και ενεργειακές και βιομηχανικές υποδομές ανά την Ουκρανία -από το Χάρκοβο στα βορειοανατολικά έως τη Λβιβ στα δυτικά της χώρας, από το Ντίπρο στα κεντρικά μέχρι την Οδησσό στη Μαύρη Θάλασσα.

Ήταν το μεγαλύτερο, συντονισμένο κύμα αεροπορικών επιδρομών από την έναρξη του πολέμου, με τη Μόσχα να ρίχνει στο πεδίο ορισμένα από τα πλέον εξελιγμένα και πιο ακριβά οπλικά συστήματά της. Μετά το πρώτο χτύπημα με πύραυλο Kinzhal την 19η Μαρτίου 2022 έχουν ακολουθήσει και άλλα μεμονωμένα πλήγματα, όμως αυτή τη φορά η Μόσχα εκτόξευσε από μαχητικά MiG-31 συνολικά έξι «αόρατους» υπερηχητικούς πυραύλους νέας γενιάς. Η Ρωσία εκτιμάται ότι διαθέτει στην παρούσα φάση 50 έως 100 αεροεκτοξευόμενους πυραύλους Kinzhal, τους οποίους είχε παρουσιάσει επίσημα ο Βλαντιμίρ Πούτιν το 2018 ως το «ιδανικό όπλο» και ακρογωνιαίο λίθο του αναβαθμισμένου ρωσικού οπλοστασίου.

Το γιατί επέλεξε η ρωσική στρατιωτική μηχανή να χρησιμοποιήσει μέσα σε ένα 24ωρο έξι πυραύλους Kinzhal, και αν αυτό σηματοδοτεί αλλαγή στρατηγικής, δεν είναι σαφές. Θα μπορούσε να σηματοδοτεί είτε ότι οι ρωσικοί πύραυλοι εξαντλούνται και η Μόσχα στρέφεται σε υπερηχητικά όπλα, είτε ότι επιδιώκει να επιδείξει στη Δύση τις δυνατότητές της εν μέσω του πολέμου, είτε ότι πραγματικά θέλει να στοχεύσει το ενεργειακό δίκτυο διότι λανθασμένα θεωρεί πως αυτός θα είναι ο δρόμος για να κάμψει το ηθικό των Ουκρανών, δηλώνει ο ναύαρχος ε.α. του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και πρώην ανώτατος συμμαχικός διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, Τζέιμς Σταυρίδης.

Ο ίδιος σημειώνει ότι εάν η Ρωσία συνεχίσει να επιτίθεται με υπερηχητικούς πυραύλους στην Ουκρανία, «δεν θα πρόκειται για στρατηγική, αλλά για αποτυχία», ενώ ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία, Μάικλ Μακ Φάουλ, χαρακτηρίζει τις επιθέσεις με υπερηχητικά όπλα ως ένδειξη «απελπισίας» του καθεστώτος Πούτιν.

«Για τον έναν ή τον άλλο λόγο, χρειάζονταν αποτέλεσμα» αυτή τη φορά, λέει από πλευράς του ο εκπρόσωπος της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουκρανίας Γιουρί Ιχνάτ. Πράγματι από τους συνολικά 81 πυραύλους διαφόρων τύπων που εκτόξευσε η Ρωσία, οι 47 έπληξαν το στόχο -αναλογία κατά πολύ υψηλότερη συγκριτικά με τα ποσοστά αναχαίτισης πυραυλικών επιθέσεων από την ουκρανική αεράμυνα. 

Η ουκρανική αεροπορία -ούτε και οποιοδήποτε δυτικό σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας κατά τον Βλαντιμίρ Πούτιν- δεν διαθέτουν δυνατότητα αναχαίτισης των Kinzhal, οι οποίοι κινούνται περίπου δέκα φορές γρηγορότερα από την ταχύτητα του ήχου, εκτελούν περίπλοκους ελιγμούς, διαθέτουν βεληνεκές άνω των 2.000 χιλιομέτρων, και μπορούν να φέρουν συμβατική ή πυρηνική κεφαλή.

Για τη Μόσχα θεωρείται ότι μπορεί να είναι σχετικά «εύκολη» η αναπλήρωση των πυραύλων που έστρεψε κατά της Ουκρανίας τρομοκρατώντας τους πολίτες της. Δεδομένου ότι ο Kinzhal αποτελεί τροποποιημένη έκδοση υπάρχοντος πυραύλου, θα μπορούσε να είναι ευκολότερο να παραχθεί συγκριτικά με τον έτερο υπερηχητικό πύραυλο Zircon, που θα έπρεπε να κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από την αρχή. Όσο για το εάν οι Kinzhal θα μπορούσαν δυνητικά να αποδειχθούν καθοριστικοί για την έκβαση του πολέμου, κατ' εκτίμηση αναλυτών μία αεροπορική εκστρατεία από μόνη της δεν μπορεί να δώσει στη Ρωσία τη νίκη.