Όταν στέκεσαι στο χείλος του Bayan Obo, το μόνο που βλέπεις είναι μια απεραντοσύνη γκρίζας, σημαδεμένης γης, σκαμμένης μέσα στα λιβάδια της Εσωτερικής Μογγολίας στη βόρεια Κίνα.
Όπως αναφέρει το οδοιπορικό του BBC, σκούρα σύννεφα σκόνης υψώνονται από κρατήρες, όπου ο φλοιός της γης έχει κοπεί μακριά επί δεκαετίες, αναζητώντας έναν σύγχρονο θησαυρό.
Ίσως αυτή η πόλη να μην είναι γνωστή, αλλά η ζωή θα μπορούσε να μην είναι η ίδια χωρίς το Bayan Obo.
BBC: Poisoned water and scarred hills https://t.co/uk2tfS6lE7
— Tom Grundy (@tomgrundy) July 8, 2025
The price of the rare earth metals the world buys from China pic.twitter.com/6OlyOpUugc
Η πόλη παίρνει το όνομά της από την περιφέρεια στην οποία βρίσκεται, που φιλοξενεί το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων μιας ομάδας μετάλλων, που είναι γνωστά ως σπάνιες γαίες. Αποτελούν βασικά συστατικά σε σχεδόν οτιδήποτε χρησιμοποιούμε: smartphones, ηχεία bluetooth, υπολογιστές, οθόνες τηλεοράσεων, ακόμη και ηλεκτρικά οχήματα.
Και μία χώρα, πάνω από όλες τις άλλες, έχει προχωρήσει μπροστά στην εξόρυξή τους και στην επεξεργασία τους: Η Κίνα.
Αυτή η κυριαρχία δίνει στο Πεκίνο τεράστια επιρροή — τόσο οικονομική, όσο και πολιτική, όπως όταν διαπραγματεύεται με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για δασμούς.
Πηγή: BBC
Ωστόσο, η Κίνα έχει πληρώσει βαρύ τίμημα γι’ αυτό.
To BBC ταξίδεψε στους δύο κύριους κόμβους εξόρυξης σπανίων γαιών της χώρας — το Bayan Obo στον βορρά και το Ganzhou στην επαρχία Jiangxi στον νότο.
Εντόπισε τεχνητές λίμνες γεμάτες με ραδιενεργή λάσπη και άκουσε ισχυρισμούς για μολυσμένο νερό και μολυσμένο έδαφος, τα οποία, στο παρελθόν, έχουν συνδεθεί με συστάδες καρκίνων και γενετικές ανωμαλίες.
Οι Αρχές καταβάλλουν προσπάθειες για να καθαρίσουν αυτά τα μεταλλευτικά σημεία, επιστήμονες στο BBC. Παρ’ όλα αυτά, οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις της Κίνας στον βορρά συνεχίζουν να επεκτείνονται.
Μηχανήματα αναζητούν ασταμάτητα σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το δυσπρόσιο, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ισχυρών μαγνητών, απαραίτητων σε ποικιλία σύγχρονων τεχνολογιών: από ηλεκτρικά οχήματα έως σκληρούς δίσκους υπολογιστών.
Για να βρεθούν αυτά τα σπάνια μέταλλα, τα μηχανήματα ξεγυμνώνουν στρώμα-στρώμα το επιφανειακό έδαφος, σηκώνοντας βλαβερή σκόνη, μέρος της οποίας περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και ραδιενεργών υλικών.
Δορυφορικές εικόνες από τις τελευταίες δεκαετίες δείχνουν πώς το ορυχείο του Bayan Obo έχει εξαπλωθεί.
Δορυφορικές εικόνες των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν πώς το ορυχείο Bayan Obo έχει εξαπλωθεί. Το ορυχείο βρίσκεται μέσα στην απέραντη, άνυδρη γη της Εσωτερικής Μογγολίας, εννιά ώρες οδικώς από την πρωτεύουσα, Πεκίνο.
(Photo from BBC)
Ήδη από το 1999, τα ανοιχτά ορυχεία είχαν παράγει τεράστιους σωρούς αποβλήτων («tailings»). Μέχρι το 2013, νέα ανοιχτά ορυχεία είχαν ανοίξει προς τα δυτικά. Η επέκταση συνεχίζεται, μαζί με τεράστιες λίμνες αποβλήτων.
Μέσα σε 25 χρόνια, η περιοχή εξόρυξης έχει διπλασιαστεί σε μέγεθος -κι όσο επεκτείνεται το εξορυχθέν έδαφος, επεκτείνονται και οι λίμνες αποβλήτων.
Πιο νότια, στο κέντρο εξόρυξης του Ganzhou, μικρές, κυκλικές, τσιμεντένιες δεξαμενές γεμάτες τοξικά απόβλητα βρίσκονται στις κορυφές απότομων, διαβρωμένων λόφων - πολλές από αυτές είναι ανοιχτές, εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα.
Αυτές είναι οι «δεξαμενές εκχύλισης», όπου οι εργάτες ρίχνουν τόνους θειικού αμμωνίου, χλωριούχου αμμωνίου και άλλων χημικών στο έδαφος, για να διαχωρίσουν τις σπάνιες γαίες από το υπόλοιπο χώμα.
Κάποτε, υπήρχαν πάνω από 1.000 τοποθεσίες εξόρυξης, κάποιες παράνομες, σκορπισμένες σε μία μόνο κομητεία. Οι εταιρείες έπαιρναν ό,τι χρειάζονταν από ένα ορυχείο κι έπειτα μετακινούνταν σε άλλο. Ύστερα, το 2012, η κινεζική κυβέρνηση επενέβη για να ρυθμίσει την κατάσταση, μειώνοντας δραματικά τον αριθμό των αδειών εξόρυξης που εξέδιδε.
Αλλά η σημαντική ζημιά στην περιοχή είχε ήδη γίνει. Έρευνες δεκαετιών έχουν συνδέσει τα ορυχεία σπάνιων γαιών με αποψίλωση δασών, διάβρωση του εδάφους και διαρροές χημικών σε ποτάμια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
