Του Βασίλη Παζόπουλου
Πέρα από τις συνθήκες κοινωνικής δυσαρέσκειας που επιτρέπουν σε κάθε επίδοξο πραξικοπηματία να ονειρευτεί την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, η πρωταρχική ενέργεια πραγματοποίησης των σχεδίων του, αφορά τον έλεγχο των πληροφοριών. Για αυτό πρώτα επιχειρεί να καταλάβει τις τηλεοπτικές και τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις.
Η πληροφορία δεν ελέγχεται κεντρικά
Ωστόσο, όσο ισχυρά στρατιωτικά μέσα και να διαθέτει, αυτό δεν εφικτό πλέον. Ο βασικός λόγος είναι η έλευση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας. Παλαιότερα σε κάθε χώρα υπήρχαν ελάχιστα κρατικά κανάλια, λίγα ραδιόφωνα και κάποιες εφημερίδες, με αποτέλεσμα ο κεντρικός έλεγχος να πραγματοποιείται εύκολα.
Σήμερα σε όλες τις χώρες υπάρχουν πλέον πολλά ιδιωτικά κανάλια, ακόμα και τοπικής εμβέλειας, δορυφορικά που είναι αδύνατον να λογοκρίνεις και κυρίως το Διαδίκτυο. Κοινωνικά δίκτυα, blogs, sites, youtube. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαμοιραστεί μαζικά οποιοδήποτε αρχείο μέσω e-mail, torrent, cloud.
Ακόμα όμως και να κλείσουν το Διαδίκτυο, το μόνο που χρειάζεται κάποιος για να αντλήσει, ανεβάσει και διανείμει δεδομένα, είναι ένα απλό smartphone.
Ο καθένας μπορεί να βιντεοσκοπήσει εύκολα και στα κρυφά π.χ. μια αστυνομική αυθαιρεσία. Οι σύγχρονες τεχνολογίες επιτρέπουν δύο συσκευές να επικοινωνούν η μία με την άλλη απευθείας, χωρίς την χρήση του Διαδικτύου.
Το μέγεθος του τηλεφώνου και μόνο, είναι αποτρεπτικό για την πλήρη κυριαρχία οποιοδήποτε καθεστώς. Πρόκειται για ένα συνδυασμό άμεσης επικοινωνίας και ανεξαρτησίας.
Το να αποφασίσει ένα καθεστώς να κόψει το Διαδίκτυο, δεν είναι ρεαλιστικό σενάριο. Πέρα από όλα τα άλλα, καταδικάζει την χώρα σε οικονομικό μαρασμό. Κόβοντας τα καλώδια ή καταστρέφοντας πύργους κινητής τηλεφωνίας, δημιουργεί οικονομική ασφυξία. Τράπεζες, χρηματιστήρια, επιχειρήσεις που στηρίζουν την λειτουργία τους στην πρόσβαση πληροφοριών, θα έκλειναν.
Καμία κυβέρνηση δεν θα το άντεχε.
Η νέα εποχή ενημέρωσης
Τα παραδοσιακά ενημερωτικά μέσα βρίσκονται ένα βήμα πίσω στην μετάδοση των ειδήσεων. Δεν μπορούν να κινηθούν το ίδιο γρήγορα συναγωνιζόμενα πλατφόρμες όπως το twitter. Δηλαδή ανοικτά δίκτυα που διευκολύνουν την κοινοποίηση της πληροφορίας άμεσα. Η καθυστέρηση δεν μπορεί να αποφευχθεί, όσο ικανούς ρεπόρτερς και να έχει.
Με τις νέες τεχνολογίες ενισχύεται η κρατική δύναμη, έχοντας την δυνατότητα εξόρυξης δεδομένων από πχ. Τα κοινωνικά δίκτυα.
Ταυτόχρονα όμως περιορίζεται ο έλεγχος στην ροή των ειδήσεων. Η κυβερνητική προπαγάνδα είναι δύσκολο να συναγωνιστεί την πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες από άλλες πηγές. Επιπλέον τυχόν προσπάθειες συγκάλυψης μπορούν εύκολα να γυρίσουν μπούμερανγκ.
Κάθε ένας είναι εφικτό να καταγράψει αποδεικτικά στοιχεία κατάχρησης εξουσίας. Κάθε πράξη μπορεί να εξιστορηθεί από ανώνυμους και μη εντοπίσιμους δημοσιογράφους. Οι πολίτες είναι σε θέση να μοιράζονται και να σχολιάζουν τα γεγονότα, πριν καν η κυβέρνηση προλάβει να αποφασίσει τι θα πει ή πως θα δράσει σχετικά με κάποιο θέμα.
Ακόμα και αν μπλοκάρει τις επικοινωνίες, μπορεί ίσως να αποφύγει την δημοσιότητα σε κάποια από τα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα μπορεί να απαλλαγεί οριστικά από αυτά. Αποθηκεύονται μόνιμα και γίνονται διαθέσιμα για μελλοντική έρευνα από την δικαιοσύνη.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, δεν είναι παράλογο να θεωρήσουμε ως δεδομένο πως πολλοί ένστολοι θα έχουν στο μυαλό τους την ανυπακοή σε ανωτέρους ή ακόμα και την λιποταξία, καθώς θα θέλουν να αποφύγουν την συμμετοχή τους σε καταγεγραμμένα εγκλήματα.
Οι πολίτες
Οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας αφήνουν περισσότερο χώρο για έκφραση καταπιεσμένων πολιτών. Δίνονται νέα κανάλια για εξιστορήσουν τα παράπονα τους. Πλέον δεν βιώνουν την αδικία μόνοι τους, απομονωμένοι.
Η συνδεσιμότητα ενισχύει το συναίσθημα της συμμετοχής και ενθαρρύνει την αλτρουιστική συμπεριφορά. Υπάρχει μεγαλύτερη επίγνωση και επαφή με τον πόνο των άλλων και δίνονται περισσότερες ευκαιρίες να κάνουν κάτι για αυτό.
Κάποτε το να είσαι επαναστάτης σήμαινε ολοκληρωτική δέσμευση σε κάποιο αγώνα. Σήμερα η τεχνολογία επιτρέπει σε κάποιους να συμμετέχουν συνέχεια σε ένα σκοπό, άλλοι να συμμετέχουν το βράδυ που θα έχουν λίγη ελεύθερη ώρα στο σπίτι και κάποιοι άλλοι να μοιράζουν τον χρόνο τους σε διαφορετικά κινήματα σε διαφορετικές χώρες.
Πολλοί μέχρι τώρα υπάκουοι και φιλήσυχοι πολίτες δεν θα διστάσουν να συμμετάσχουν, γιατί η εμπλοκή δεν συνεπάγεται αυτόματα και ρίσκο. Μπορούν να αισθανθούν την ηθική ανταμοιβή του ακτιβισμού χωρίς να προσπαθήσουν πολύ.
Συμπέρασμα
Δεν είναι τυχαίο που δεν υπάρχουν δικτατορίες εδώ και χρόνια ακόμα και εκεί που παραδοσιακά υπήρχαν πάντα. π.χ. στην Λατινική Αμερική. Ούτε που ακόμα πως τέτοιου είδους κινήματα τα τελευταία χρόνια, συνήθως αποτυγχάνουν
Η συνδεσιμότητα αντιπροσωπεύει την ελευθερία, την αξιοπρέπεια. Ευνοεί την ενίσχυση της διαφάνειας και την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία.
* Ο Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
