Photo by Christopher Furlong/Getty Images/Ideal Image
Του Κώστα Μήλα
Μας λένε ότι αφήνουμε τα «πέτρινα χρόνια» πίσω μας. Είναι όμως έτσι; Το καλύτερο δυνατό σενάριο περιλαμβάνει σημαντική ελάφρυνση χρέους και επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση όμως, η αύξηση του οικονομικού μας πλούτου μέχρι και το 2020 δεν θα καλύψει τις τεράστιες οικονομικές απώλειες την περιόδου 2008-2015.
Το 2007, προ κρίσεως, το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 22.718 Ευρώ. Οκτώ έτη μετά, υπέστη σωρρευτική απώλεια της τάξης του 25%. Το δε σύνολο των επενδύσεων «κατέρρευσε» από το 27,1% του ΑΕΠ το 2007 στο 9,8% του ΑΕΠ το 2015. Κατόπιν τούτου, δεν προκαλεί έκπληξη ότι το ποσοστό ανεργίας «εκτινάχθηκε» από το 8,4% το 2007 στο 25% το 2015 (τα στοιχεία προέρχονται από το ΔΝΤ).
Μπορούμε να ευελπιστούμε ότι την επόμενη 5-ετία, μέχρι το 2020 δηλαδή, η οικονομία μας θα ορθοποδήσει; 'Ισως, αλλά υπό συγκεκριμένους όρους. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι σημαντική αύξηση των επενδύσεων οι οποίες θα αναθερμάνουν την οικονομία και θα οδηγήσουν σε ταχεία αποκλιμάκωση της ανεργίας. Πως θα επιτευχθεί αυτό;
Μέσω της «κατάρρευσης» του επενδυτικού ρίσκου, το οποίο προσεγγίζεται από τη διαφορά (spread) απόδοσης μεταξύ του 10ετούς ελληνικού και του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου. Το spread κινείται αυτή την στιγμή στις 845 τιμές βάσης. Η μείωση του spread, που θα πείσει τους (διεθνείς) επενδυτές να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στην οικονομία μας σαφέστατα «περνά» μέσα από την αναβάθμιση της πιστοληπτικής μας ικανότητας.
Αυτή την στιγμή, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης αξιολογούν τα ελληνικά ομόλογα ως «σκουπίδια» (junk). Για να μας εμπιστευθούν λοιπόν οι διεθνείς επενδυτές, και να καταρρεύσει το επενδυτικό ρίσκο, χρειαζόμαστε αναβάθμιση κατά περίπου 6 βαθμίδες. Αυτό θα γίνει με συνδυασμό απομείωσης χρέους και διαρθρωτικών αλλαγών, θέματα τα οποία αποτελούν μέρος της εν εξελίξει αξιολόγησης.
Πράγματι, επιστημονικές μελέτες εκτιμούν ότι ένα «εθελοντικό» κούρεμα στο χρέος μας από το 206% του ΑΕΠ σήμερα (εκτίμηση του ΔΝΤ για το 2016) στο 166% του ΑΕΠ ταυτόχρονα με μία σημαντική βελτίωση του δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (η οποία μπορεί να λάβει χώρα μόνο σε συνθήκες πολιτικής σταθερότητας), είναι ικανές να οδηγήσουν τα ελληνικά ομόλογα εκτός κατάταξης «junk». Αυτά λοιπόν θα οδηγήσουν σε «κατάρρευση» του επενδυτικού ρίσκου και επιστροφή των επενδύσεων στη χώρα μας.
Σημειώνω όμως, ότι τα οφέλη της απομείωσης χρέους δεν «έρχονται» από την αύξηση του χρόνου αποπληρωμής ή και την μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Αυτό που επείγει είναι το «εθελοντικό» κούρεμα χρέους. Πράγματι, ένα σημαντικό «κούρεμα» χρέους οδηγεί σε αύξηση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μέχρι και 21% εντός πενταετίας, δηλαδή μέχρι το 2020. Αύξηση, η οποία αν και ευπρόσδεκτη, δεν είναι ικανή καλύψει τις σωρρευτικές απώλειες της τάξης του 25% της περιόδου 2008-2015!
Κύριο συστατικό του παραπάνω σεναρίου λοιπόν αποτελεί το «κούρεμα» χρέους. Κάτι στο οποίο δεν ενδίδουν οι Ευρωπαίοι. Όσον μάλιστα αφορά εμάς, και έχοντας κατά νου ότι, μόνο το 2015, είδαμε δύο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα, δύσκολα πείθομαι ότι είμαστε πολιτικά «ώριμοι» να επιταχύνουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες, ελλείψει «κουρέματος» χρέους, καλούνται να σηκώσουν το «κύριο βάρος» επιστροφής στην ανάπτυξη. Ειδικά δε εαν σκεφτεί κανείς ότι μετά και την εν εξελίξει αξιολόγηση θα ακολουθήσουν και... νέες αξιολογήσεις.
Άρα, η επιστροφή στο οικονομικό επίπεδο του 2008 μάλλον θα είναι αργή και βασανιστική. Δεν θα συμβεί σε χρονικό ορίζοντα πενταετίας (δηλαδή το 2020) αλλά πολύ αργότερα...
*Ο κ. Κώστας Μήλας είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool
