«Πατήστε στα δικά σας πόδια» είναι το μήνυμα που έδωσε μέσα από τη συνέντευξή του στον «Φ» ο Ματ Γουόρνερ, διευθυντής του Atlas Network. Στη συνέντευξή του σπάει και ένα σημαντικό μύθο αναφορικά με τους φιλελεύθερους και τις συνήθεις θεωρίες που τους ακολουθούν, ότι θέλουν να εισάγουν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, ότι είναι ανάλγητοι κ.ά. Ο Γουόρνερ πιστεύει στις ιδιαιτερότητες κάθε κοινωνίας και οικονομίας. Υποστηρίζει ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται να μιμηθεί άλλες χώρες αλλά να προωθήσει τις δικές μεταρρυθμίσεις μέσω της κοινωνίας των πολιτών. Παράλληλα σημειώνει τα σημαντικά βήματα που έχει κάνει το νεοπαγές κίνημα του φιλελευθερισμού στη χώρα μας.
Συνέντευξη στον Γιάννη Μαντζίκο
Πείτε μας λίγα λόγια για το Atlas Network και την εργασία σας εκεί.
Είμαι ο γενικός διευθυντής του Atlas Network. To Αtlas υπερασπίζεται αρχές όπως η ελευθερία του ατόμου, ο σεβασμός της περιουσίας, η ισότιμη πρόσβαση στις ευκαιρίες και το κράτος δικαίου. Από τη θέση μου υποστηρίζω τη στρατηγική εξέλιξη της προσέγγισης «Coach, Compete, Celebrate» του Atlas Network, που στοχεύει στην ενίσχυση του παγκόσμιου δικτύου των ερευνητικών και υποστηρικτικών οργανώσεων που εργάζονται με δέσμευση και συνέπεια για να διευρύνουν την οικονομική ελευθερία για όλους τους ανθρώπους.
Σε τι διαφέρει το Atlas από τα υπόλοιπα think tank και οργανισμούς;
Το Atlas Network δεν λαμβάνει πόρους από κρατικά ή ημικυβερνητικά ιδρύματα. Από την ίδρυσή του και σύμφωνα με τους κανονισμούς του στηρίζεται αποκλειστικά στην οικειοθελή προσφορά όσων αγαπούν τις αρχές της ελεύθερης κοινωνίας.
Βασική προτεραιότητά μας είναι οι άνθρωποι να επιδιώκουν την οικονομική και ευρύτερη ανάπτυξη μέσα από τοπικές λύσεις. Αποστολή μας εξάλλου είναι να αυξήσουμε τις οικονομικές ευκαιρίες για τους ανθρώπους, ει δυνατόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Στέκομαι στη φράση σας «τοπικές λύσεις». Τι εννοείτε;
Δεν λειτουργούμε κουνώντας το δάχτυλο σε κανέναν, δεν πατρονάρουμε. Ενα κινέζικο ρητό λέει πως αν δώσεις σε έναν φτωχό ένα ψάρι θα τον κάνεις ευτυχισμένο για μια μέρα, ενώ αν τον μάθεις να ψαρεύει θα είναι για πάντα χορτάτος και ευτυχισμένος. Δικός μας στόχος είναι να απελευθερωθούν οι επιχειρηματίες χαμηλού εισοδήματος που μπορούν να πιάσουν τη δική τους «ψαριά» και να τροφοδοτήσουν έτσι τους εαυτούς τους, τους αγαπημένους τους και τις κοινότητές τους. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Στην Ινδία έχουμε εταίρο μια εξαιρετικά ισχυρή οργάνωση, το Center for Civil Society (Κέντρο για την Κοινωνία των Πολιτών). Είναι ανεξάρτητη, δεν χρηματοδοτείται από το κράτος και έχει το δικό της όραμα για αλλαγή και τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών για τους ανθρώπους στην Ινδία. Βασικός τους στόχος ήταν, για παράδειγμα, να αρθούν οι περιορισμοί που ίσχυαν για να ξεκινήσει κάποιος μια δουλειά. Στην Ινδία υπήρχε ένας νόμος που όριζε ότι θα έπρεπε να έχεις το 10% του απαιτούμενου κεφαλαίου προκειμένου να ξεκινήσεις μια επιχείρηση. Το Κέντρο λοιπόν ξεκίνησε μια καμπάνια για την εξάλειψη αυτού του άδικου μέτρου, πείθοντας στο τέλος την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναρένα Μόντι ότι στεκόταν εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα. Σκεφτείτε το εξής: μόνο τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου, 126.000 άνθρωποι που ήταν φτωχοί, βγήκαν από τη φτώχεια και επιχείρησαν!
Η Ινδία όμως είναι μια τεράστια χώρα. Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα χωρών στο μέγεθος της Ελλάδας;
Ασφαλώς, παραδείγματα υπάρχουν τόσο εντός, όσο και εκτός Ε.Ε. Το κλειδί είναι να αφαιρείς τα εμπόδια στην ανάπτυξη. Στη Λιθουανία, το Ινστιτούτο για την Ελεύθερη Αγορά ζήτησε από την κυβέρνηση της χώρας να μειώσει τους χρόνους εγκατάστασης συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2014 χρειάζονταν 146 μέρες, ενώ σήμερα απαιτούνται 85 μέρες - μια βελτίωση δηλαδή 42%. Οι άδειες κατασκευής χρειάζονταν 124 μέρες, ενώ τώρα χρειάζονται 75. Στο Περού, το Ινστιτούτο του οποίου το όνομα σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «Σεβόμαστε τα χρήματα των φορολογουμένων» ζήτησε οι καταβολές των φόρων να γίνονται κάθε τρίμηνο αντί μηνιαίως, κάτι που απελευθέρωσε σημαντικά τους επιχειρηματίες. Τέτοιες αλλαγές μάλιστα τις εκτιμά και τις προσμετρά στους δείκτες της και η Παγκόσμια Τράπεζα.
Σχετικά πρόσφατα συμμετείχατε μαζί με τον Simeon Djankov στην έκθεση του δείκτη Doing Business. Πείτε μας λίγα πράγματα γι' αυτή.
Το Doing Business μετρά ουσιαστικά 11 τομείς που επηρεάζουν την πορεία ίδρυσης μιας επιχείρησης σε μια χώρα. Δέκα από αυτούς περιλαμβάνονται στην κατάταξη που αφορά την ευκολία της άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας: την έναρξη μιας επιχείρησης, την έκδοση οικοδομικών αδειών, την ηλεκτροδότηση, την εγγραφή ακινήτων κ.α. Ο δείκτης αυτός επηρεάζει συνεπώς τους πάντες - από κυβερνητικούς αξιωματούχους μέχρι κρατικούς υπαλλήλους. Υπάρχουν υπάλληλοι που μας έλεγαν «είμαστε ακόμη χειρότερα απ' ό,τι μας παρουσιάζετε». Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι η Βενεζουέλα. Βρίσκεται πλέον στη θέση 188 ως προς την ευκολία εκκίνησης μιας επιχείρησης. Εκεί χρειάζονται 20 διαφορετικές κρατικές υπηρεσίες: Βασικά πρέπει να μεταβείτε σε 20 διαφορετικά κρατικά γραφεία: 230 ημέρες αν είστε τέλειοι. Συνεπώς είναι εξ ορισμού δύσκολο να επενδύσει κάποιος στη Βενεζουέλα. Να σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα που αφορά τη φτώχεια: Για κάθε 5% βελτίωσης που πετυχαίνει μια χώρα στον δείκτη Doing Business, η φτώχεια μειώνεται κατά 1% στην πραγματική κοινωνία, στον πραγματικό κόσμο.
Από την επίσκεψή σας στην Ελλάδα, διαβλέπετε προοπτικές στην ανάπτυξη του κινήματος του φιλελευθερισμού στη χώρα;
Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο, τουλάχιστον ως προς αυτό. Εδώ και λίγα χρόνια το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών κάνει σημαντικές προσπάθειες, οι οποίες ελπίζουμε ότι σύντομα θα πιάσουν τόπο και στην Ελλάδα, όπως και στα παραδείγματα των άλλων χωρών που σας ανέφερα. Πέρα απ' αυτό, όμως, για εμάς είναι σημαντικό το γεγονός ότι το ΚΕΦΙΜ δεν δέχεται χρήματα από το κράτος και υποστηρίζει τη στρατηγική που προκρίνει την ανάπτυξη τοπικών λύσεων για τα προβλήματα της χώρας. Αυτός ήταν ένας λόγος εξάλλου που οι ελληνικές κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια των μνημονίων αλλά και η ελληνική κοινωνία ευρύτερα αντιστέκονταν στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στις οποίες δεν πίστευαν, καθώς τις θεωρούσαν ξενόφερτες.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Τετάρτης 4 Απριλίου, αρ. φύλλου 93
