Δύσκολες ισορροπίες αναζητούνται στο Κυπριακό, καθώς με τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ, Α. Όλγκιν, μπαίνει η διαδικασία στην τελική ευθεία ενόψει της κρίσιμης διευρυμένης Διάσκεψης στο τέλος Ιουλίου.
Η κ. Όλγκιν βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Κύπρο για διαβουλεύσεις με τον πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ε. Τατάρ, σε μια προσπάθεια να βολιδοσκοπήσει τις δύο πλευρές και να επιδιώξει κάποιες συγκλίσεις ενόψει της νέας Πενταμερούς, που όπως η ίδια ανακοίνωσε, θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη.
Η απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ θα επισκεφθεί και την Αθήνα, την Άγκυρα, το Λονδίνο αλλά και τις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ επιδιώκει και τη δική της εμπλοκή στις συνομιλίες για το Κυπριακό, όπως επιζητούσε η κυπριακή κυβέρνηση, με αποτέλεσμα τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου, του πρώην επιτρόπου Γ. Χάαν.
Τα πρώτα μηνύματα, βεβαίως, από την αποστολή της Α. Όλγκιν δεν είναι ευοίωνα. Η αποστολή της φαίνεται να εγκλωβίζεται στο περιορισμένο αντικείμενο της προώθησης των έξι ΜΟΕ που συμφωνήθηκαν στην Πενταμερή της Γενεύης τον Μάρτιο, υποβαθμίζοντας έτσι το Κυπριακό σε θέμα «κτισίματος εμπιστοσύνης» μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Κατεχομένων, το οποίο θα μπορούσε να εκφυλιστεί τελικώς σε ΜΟΕ μεταξύ δύο οντοτήτων, όπως επιδιώκει η Τουρκία.
Η Λευκωσία και ο Ν. Χριστοδουλίδης δηλώνουν πρόθυμοι να συμβάλουν θετικά στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων ΜΟΕ, αλλά στέλνουν το μήνυμα ότι η Διευρυμένη Διάσκεψη του Ιουλίου θα πρέπει να επικεντρωθεί όχι απλώς σε έναν απολογισμό της πορείας υλοποίησης των ΜΟΕ, αλλά στην ουσία του Κυπριακού, ώστε να καταστεί δυνατή η επανεκκίνηση των συνομιλιών για την επίλυσή του.
Η τουρκοκυπριακή πλευρά, με τη στήριξη και καθοδήγηση της Τουρκίας, δηλώνει σταθερά ότι προϋπόθεση για επανέναρξη των συνομιλιών είναι η αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του ψευδοκράτους και η εγκατάλειψη ουσιαστικά του πλαισίου των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ για δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία. Αυτή η θέση είναι απαγορευτική για κάθε επόμενο ουσιαστικό βήμα.
Στη Γενεύη, μέσα από πολύ λεπτές ισορροπίες, ο ΓΓ απέφυγε τη συζήτηση της ουσίας του Κυπριακού, ώστε να αποτραπεί το πρόωρο αδιέξοδο και προκρίθηκε η συζήτηση για την εφαρμογή ΜΟΕ. Όμως και αυτή η τακτική είναι προβληματική, καθώς ένα τόσο σημαντικό «εργαλείο» όπως η Πενταμερής αναλώθηκε στη συζήτηση περί ΜΟΕ, χωρίς μάλιστα να γίνει από πλευράς Α. Γκουτιέρες οποιαδήποτε αναφορά στη βάση επίλυσης του Κυπριακού, προκειμένου να μην ενοχληθεί και προκληθεί αντίδραση της τουρκικής πλευράς. Η συνέχιση αυτής της πρακτικής είναι προφανές ότι εξυπηρετεί την τουρκική πλευρά και υπονομεύει τη σταθερή επιδίωξη για λύση στη βάση των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ.
Η Λευκωσία, η οποία διά του προέδρου Ν. Χριστοδουλίδη είχε από την πρώτη ημέρα της θητείας του δεσμευθεί για επανεκκίνηση των διαδικασιών για το Κυπριακό, που έμεναν παγωμένες μετά το Κραν Μοντανά και για εμπλοκή της ΕΕ, θέλει να αποφύγει την κήρυξη αδιεξόδου, που θα οδηγούσε εκ των πραγμάτων σε αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών.
Όμως, εάν εγκλωβιστεί στην αέναη συζήτηση ΜΟΕ, θα κινδυνεύσει να σπαταλήσει τη δυναμική της και το διπλωματικό κεφάλαιό της, ενώ η επανέναρξη των συνομιλιών στη βάση που έχει θέσει ο ΟΗΕ θα απομακρύνεται διαρκώς και θα παγιωθεί μια αρνητική κατάσταση επί του πεδίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ε. Τατάρ έσπευσε να εκμεταλλευθεί τη συνάντηση με την Α. Όλγκιν ώστε να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα: την ποινική δίωξη από την Κυπριακή Δικαιοσύνη πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι αγόρασαν παράνομα ελληνικές περιουσίες στα Κατεχόμενα. Ο κ. Τατάρ λίγο-πολύ απαίτησε να σταματήσουν αυτές οι διώξεις των «σφετεριστών», θεωρώντας τες ως «εχθρικές κινήσεις» που υπονομεύουν το κλίμα. Το κατοχικό καθεστώς, το οποίο έχει επιδοθεί σε ένα μπαράζ παράνομης εκχώρησης ελληνικών περιουσιών για «τουριστική αξιοποίηση», ανησυχεί ότι η ποινική δίωξη των «επενδυτών» θα του στερήσει σημαντικά έσοδα και θα πλήξει και την εικόνα του τουριστικού επενδυτικού προορισμού που καλλιεργεί με τη στήριξη της Άγκυρας. Βεβαίως, τέτοιες κινήσεις υπονομεύουν τελικά τις ίδιες τις συνομιλίες για το Κυπριακό, καθώς αλλοιώνουν ένα βασικό κεφάλαιο των συνομιλιών που αφορά στο περιουσιακό.
Η Λευκωσία ελπίζει ότι μετά τον διορισμό του Ευρωπαίου απεσταλμένου Γ. Χάαν, θα μπορέσει να επιστρέψει σε μια παλιά «συνταγή», αυτή της διασύνδεσης του Κυπριακού με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Μια αποστολή εξαιρετικά δύσκολη, με δεδομένη την απροθυμία των εταίρων να θέσουν τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Τις οποίες προωθούν ειδικά στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας, υπό την αίρεση της προόδου στο Κυπριακό, ενώ έχουν πάρει σαφή μηνύματα από την Άγκυρα ότι δεν θα αποδεχθεί έναν τέτοιο συσχετισμό.
Επίσης, και η διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, που λανθασμένα κάποιοι θεωρούσαν ότι θα δώσει ώθηση στο Κυπριακό, διέρχεται μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο. Η δυσκολία καθορισμού ημερομηνίας για τη σύγκληση του ΑΣΣ και της συνάντησης Μητσοτάκη–Ερντογάν είναι ενδεικτική αυτών των προβλημάτων.
Και φυσικά, η Αθήνα δεν μπορεί να συμφωνήσει στην αλλαγή πλαισίου λύσης του Κυπριακού που επιδιώκει η Τουρκία, αν και συγχρόνως δεν επιθυμεί ένα νέο πρόωρο ναυάγιο, το οποίο θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Οι εξελίξεις πάντως στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, με την έγκριση του Κανονισμού SAFE, που αφήνει περιθώρια διεκδίκησης μεριδίου από την Τουρκική Αμυντική Βιομηχανία, θα φέρουν την Αθήνα και τη Λευκωσία ενώπιον νέων προκλήσεων, καθώς για λόγους όχι μόνο αρχής αλλά και ουσιαστικούς, θα είναι υποχρεωμένες να εξαντλήσουν κάθε «όπλο» που έχουν στη διάθεσή τους, ώστε αυτή η διαδικασία να μην είναι άνευ όρων και προϋποθέσεων. Και αυτή η εξέλιξη δεν θα αφήσει ανεπηρέαστο το κλίμα ούτε στο Κυπριακό, ούτε στα ελληνοτουρκικά.
