Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου*
Παντού, αυτές τις ημέρες, διαβάζουμε «οδηγίες χρήσεως» για το τι πρέπει να κάνουμε τη χρονιά που μας έρχεται στις αγορές, για να κερδίσουμε. Αν θα πρέπει να πάρουμε θέσεις long ή short. Ποιες μετοχές να αγοράσουμε, ποια ομόλογα να επιλέξουμε. Αν θα πρέπει να επενδύσουμε στον χρυσό ή στο παλλάδιο. Αν αξίζει να πάρουμε το ρίσκο των κρυπτονομισμάτων, αν αξίζει να κινηθούμε στις μετοχές των μονόκερων του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, ή αν αξίζει να αγοράσουμε μετοχές των εταιρειών ακινήτων στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Στο σημερινό άρθρο δεν θα αναφερθούμε στο τι πρέπει να κάνουμε για να κερδίσουμε, αλλά θα αναλύσουμε το τι δεν πρέπει να κάνουμε, ώστε να αποφύγουμε τις ζημιές και μη χάσουμε.
Να λοιπόν τι θα ήταν καλό να αποφύγουμε:
1. Την πλημμελή προετοιμασία
Πολλοί επενδυτές κινούνται στις αγορές εκτιμώντας πως θα κερδίσουν, χωρίς όμως να έχουν ένα δομημένο σχέδιο. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να επενδύουν σε ομόλογα και να αναμένουν αποδόσεις της τάξης του 15% ή να αναλαμβάνουν το ρίσκο των μετοχών και να στοχεύουν σε κέρδη της τάξης του 2%-3%.
Η ύπαρξη συγκεκριμένου σχεδίου είναι απαραίτητη και θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εργαλεία στα οποία επενδύσουμε, τις μεθόδους με τις οποίες ανιχνεύουμε τις ευκαιρίες και επιλέγουμε τις θέσεις που θα λάβουμε. Θα πρέπει να έχουμε σχεδιάσει την τακτική των συναλλαγών μας, τους κανόνες των αγορών και των πωλήσεων και τον βαθμό ρίσκου που αντέχουμε να πάρουμε. Και το κυριότερο, το σχέδιό μας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις οικονομικές και ψυχολογικές αντοχές μας.
Ο επενδυτής θα πρέπει να αντιμετωπίζει τις επενδύσεις του σαν μια έξτρα δουλειά. Θα πρέπει να έχει το δικό του «business plan», να θέτει τους στόχους του και να γνωρίζει τον τρόπο για να τους επιτύχει, απαντώντας σε μια σειρά απλών ερωτημάτων. Γιατί επενδύουμε; Για να αποκομίσουμε κέρδη ή για να αποδειχθεί πως έχουμε δίκιο στις επιλογές μας; Τι αποδόσεις περιμένουμε; Πόσες ζημιές μπορούμε να αντέξουμε; Ποιο είναι το όριο της έκθεσής μας στις αγορές, που θα μας επιτρέπει να κοιμόμαστε ήσυχα το βράδυ και να ακολουθούμε ομαλά την καθημερινότητά μας;
Θα πρέπει να αποφεύγουμε τις άτακτες επενδύσεις. Πολλοί επενδυτές κινούνται άναρχα στις αγορές, χωρίς να έχουν επιλέξει από την αρχή τα προϊόντα, όπως τις μετοχές, τα ομόλογα, τους δείκτες, το forex ή τα εμπορεύματα στα οποία επιθυμούν να επενδύσουν. Πρέπει να αποφεύγουμε τον πειρασμό της συμμετοχής μας σε προϊόντα που δεν γνωρίζουμε ή δεν καταλαβαίνουμε και να ακολουθούμε πειθαρχημένα και προγραμματισμένα τις σχεδιασμένες επιλογές μας.
2. Τη μη χρήση των Stop-Loss
Ακόμα και οι καλύτεροι και οι πλέον επιτυχημένοι ιδιώτες επενδυτές έχουν ένα ποσοστό επιτυχίας στις επιλογές τους γύρω στο 60%. Τι είναι όμως αυτό που στο τέλος της ημέρας τούς διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους, προσφέροντάς τους κέρδη; Είναι η υιοθέτηση δικλίδων ασφαλείας και η άμεση ρευστοποίηση των θέσεων, όταν κάτι δεν πάει καλά.
Οπως έλεγαν οι παλαιότεροι, «κόψε τις ζημιές σου γρήγορα κι άφηνε τα κέρδη σου να τρέχουν». Κάθε επενδυτής πρέπει να θέτει αυστηρά stop loss και να κλείνει έστω και με μικρή ζημιά τις θέσεις του, που εκ των πραγμάτων δεν αποδίδουν αυτά που περιμένει. Κι αυτό, για να αποφύγει την ψυχική καταπόνηση και τη συναισθηματική φόρτιση, που αποτελούν τον προθάλαμο της επενδυτικής καταστροφής.
3. Τις υπερβολικές συναλλαγές
Η συνεχής ροή ειδήσεων από τον χώρο των επιχειρήσεων, των μακροοικονομικών στοιχείων και των γεωπολιτικών δεδομένων μάς οδηγεί πολλές φορές στο να επιθυμούμε να ανοίγουμε νέες θέσεις για να εκμεταλλευτούμε κάποιες δυνητικές ευκαιρίες. Όμως το αλόγιστο κυνήγι των ευκαιριών καταλήγει συνήθως στη απώλεια του ελέγχου της συνολικής έκθεσής μας στις αγορές, στην απόσπαση της προσοχής μας και τη διασπορά των πόρων μας σε κινήσεις εστιασμένες στις εντυπώσεις ή στην υπερβολική διέγερση του θυμικού και όχι στη προσχεδιασμένη στρατηγική μας.
Επιπλέον, αρκετές φορές προσπαθούμε μέσω της συχνότητας των συναλλαγών, να εκμεταλλευτούμε τα βραχυχρόνια σκαμπανεβάσματα των τιμών ενός προϊόντος, χάνοντας την ουσία της επένδυσής μας σ' αυτό το συγκεκριμένο προϊόν. Η υψηλή συχνότητα στις συναλλαγές επιδρά θετικά ή αρνητικά στην ψυχολογία μας, με αποτέλεσμα την επισφαλή διαχείριση της επένδυσής μας, καθώς η επένδυση απαιτεί ψυχολογική ουδετερότητα.
4. Τη μη καταγραφή του ιστορικού των κινήσεών μας
H καταγραφή όλου του ιστορικού των κινήσεών μας είναι σαν το ημερολόγιο των παιδικών μας χρόνων ή σαν το επαγγελματικό μας σημειωματάριο. Είναι απαραίτητο να καταγράφουμε το γιατί αγοράσαμε μια μετοχή, με ποια κριτήρια, σε ποια φάση της αγοράς, με ποιο στόχο κερδοφορίας, ποιο ήταν το αποτέλεσμα της κίνησης, αν και γιατί άλλαξε η στρατηγική μας και άλλες λεπτομέρειες που θα μας κάνουν σοφότερους στις επόμενες κινήσεις μας.
Ενας από τους μεγαλύτερους επενδυτές όλων των εποχών, ο Γουόρεν Μπάφετ, θεωρεί ότι το ημερολόγιο των κινήσεων και η ανάλυση όλων των δεδομένων που καταγράφονται σε αυτό είναι πολυτιμότερο ακόμα και από τα ίδια τα κέρδη κάποιων κινήσεων. Και αυτό διότι το επενδυτικό ημερολόγιο κτίζει τον επιτυχημένο επενδυτή, αφού τον φέρνει καθημερινά μπροστά στον καθρέφτη της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας.
5. Την υποταγή μας στο υπερεγώ
Στις κεφαλαιαγορές είμαστε για να έχουμε δίκιο ή για να αποκομίζουμε κέρδη; Σε κανέναν από μας δεν αρέσει να έχει άδικο ή να έχει κάνει λανθασμένες επιλογές. Σίγουρα, εμείς επιθυμούμε να είμαστε πάντα σωστοί στις επιλογές μας και η αγορά να κάνει λάθος, όμως η ιστορία έχει δείξει πως η επιμονή στη δική μας απόλυτη χρηματιστηριακή αλήθεια έχει ακριβό κόστος.
Η εμμονή στη στήριξη μιας λανθασμένης επενδυτικής επιλογής είναι σίγουρο πως θα μας καταστρέψει. Στις αγορές δραστηριοποιούμαστε για να βγάζουμε κέρδη και όχι για να αποδεικνύουμε το πόσο δίκιο έχουμε ή το πόσο έξυπνοι είμαστε.
Ας θυμηθούμε δύο αποφθέγματα του Τζον Μέιναρντ Κέινς σχετικά με τις αγορές. Το πρώτο, «Markets can remain irrational a lot longer than you and I can remain solvent», μας υπενθυμίζει πως οι αγορές μπορούν να συμπεριφέρονται παράλογα, για πολύ μεγαλύτερο διάστημα από αυτό που ένας επενδυτής αντέχει να κρατήσει μια ορθή επενδυτική θέση, χωρίς να καταστραφεί. Και το δεύτερο, «When my information changes, I alter my conclusions», μας θυμίζει πως όταν οι πληροφορίες αλλάζουν, αλλάζουν και τα δικά μας συμπεράσματα.
6. Το λεγόμενο «μουαγιέν»
Για όσους δεν γνωρίζουν, το «μουαγιέν» είναι η τάση να αγοράζουμε ξανά και ξανά μια μετοχή παρ? όλο που υποχωρεί η τιμή της, έτσι ώστε να χαμηλώνουμε ξανά και ξανά τη μέση τιμή κτήσης της. Και αυτό συνήθως γίνεται γιατί αρνούμαστε να παραδεχτούμε πως έχουμε κάνει λάθος στην επιλογή μας και αρνούμαστε να αντιληφθούμε τις βασικές αρχές της αριθμητικής του δημοτικού σχολείου. Ετσι, με έναν «λογιστικό τρόπο», αποφεύγουμε να συνειδητοποιήσουμε τη λανθασμένη επενδυτική επιλογή μας.
Με δυο λόγια, αρνούμαστε να θέσουμε σε λειτουργία το stop loss, όταν διαπιστώνουμε μια θεαματική πτώση της τιμής μιας μετοχής και αντιθέτως εξακολουθούμε να την αγοράζουμε με την ελπίδα πως θα ανέβει ξανά. Όμως η απλή αριθμητική μάς υπενθυμίζει πως όταν κάτι υποχωρεί κατά 20%, χρειάζεται άνοδο της τάξης του 25% για να επανέλθει στην ίδια απόλυτη τιμή. Αν υποχωρήσει κατά 40%, θέλει 67% άνοδο. Και αν υποχωρήσει κατά 50%, θα χρειαστεί μια άνοδος του 100% για να αποκτήσει και πάλι την ίδια απόλυτη τιμή.
Επομένως δεν ερωτευόμαστε τις μετοχές και δεν υποκύπτουμε στον πειρασμό του «μουαγιέν». Έτσι, μόλις κάτι χαλάσει στην επένδυσή μας, τη ρευστοποιούμε άμεσα και μετά έχουμε όλο τον χρόνο να βρούμε το πώς και το γιατί.
7. Να λαμβάνουμε μόνο «long» ή «short» θέσεις
Ευτυχώς σήμερα, σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια, παρέχονται στους επενδυτές εργαλεία για να κερδίζουν τόσο στην άνοδο όσο και στην πτώση των αγορών. Επομένως είναι αυτοκτονικό για τους επενδυτές να βγαίνουν «long» κατά τη διάρκεια των «bear markets», ή «short» κατά τη διάρκεια των «bull markets».
Το γνωστό χρηματιστηριακό ρητό αναφέρει «The trend is your friend», δηλαδή είναι καλύτερο να ακολουθούμε την τάση, που είναι ο πραγματικός μας φίλος, παρά να εμμένουμε σε αντίθετες θέσεις. Βγαίνουμε «long» ή «short» λοιπόν στις αγορές, ανάλογα με την τάση τους.
8. Τους εξωπραγματικούς στόχους
Ναι, όλοι θα επιθυμούσαμε οι κινήσεις μας στις αγορές να είναι 100% επιτυχημένες και οι αντίστοιχες αποδόσεις μας να είναι της τάξης του 1.000.000%. Ομως αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Οι στόχοι που τίθενται θα πρέπει να συμβαδίζουν με τις συνθήκες των αγορών, τις κεφαλαιακές μας δυνατότητες και τον βαθμό ρίσκου που είμαστε πρόθυμοι να αναλάβουμε.
Αν επιτύχουμε να αποφύγουμε όλα τα ανωτέρω, είναι σίγουρο πως δεν θα βγούμε χαμένοι. Το «out of the box» εύχεται ένα καλό και κερδοφόρο χρηματιστηριακό 2020, με τα μάτια μας όμως δεκατέσσερα!ΒΒ
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 3 Ιανουαρίου
**Ο Κωνσταντίνος Χαροκόπος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στον σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών ΒΒ ΒΒ
Το περιεχόμενο της στήλης είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Τα επενδυτικά προϊόντα και εργαλεία που περιγράφονται και αναλύονται ενέχουν κινδύνους και μπορεί να είναι ακατάλληλα για επενδυτές, με βάση τα επενδυτικά χαρακτηριστικά τους, τους στόχους τους και την οικονομική τους κατάσταση. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
