Για το θέμα της καταστροφολογίας και των πολλών επικείμενων πτώσεων έχω γράψει στο παρελθόν και μπορείτε να ανατρέξετε εδώ.
Σήμερα θα ήθελα να μελετήσω την κρίση ως εργαλείο πειθαρχίας και να ελέγξω τη συνέπεια και την υπομονή που χρειάζεται να έχουμε όσοι έχουμε επιλέξει τις επενδύσεις και το χρηματιστήριο ως μέσο ανάπτυξης των κεφαλαίων μας.
Η αβεβαιότητα είναι ίσως ο μεγαλύτερος εχθρός των αγορών. Κυρίως γιατί πλήττει τις αποδόσεις και τη συνείδηση του επενδυτή, γεγονός το οποίο εντείνεται σε περιόδους κρίσεων. Τότε είναι που οι κρίσεις λειτουργούν ως το απόλυτο τεστ ανθεκτικότητας.
Ένα τεστ ανθεκτικότητας που ενεργοποιείται τα τελευταία 5 χρόνια όλο και πιο συχνά! Αυτές τις ημέρες λοιπόν ο κόσμος βιώνει έναν νέο πόλεμο. Έναν ακόμα! Ιράν με Ισραήλ ανταλλάσσουν πυραύλους! Εύλογα αναρωτιόμαστε αν ήρθε η στιγμή να αποχωρήσουμε προσωρινά από τις αγορές. Έχουμε κουραστεί να διαπιστώνουμε συνέχεια το οτιδήποτε να επηρεάζει την αποτίμηση του χαρτοφυλακίου μας και να αγωνιούμε τώρα που η Αμερική ενεπλάκη, τι πρόκειται να συμβεί στις ήδη κλυδωνισθείσες ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Για ποιόν λόγο να έχουμε τέτοιες ανησυχίες σε μία περίοδο που υπάρχουν άλλα θέματα να μας απασχολούν; Για ποιόν λόγο να μας ταράσσουν γεγονότα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε;
Θα επιδιώξω να απαντήσω στα παραπάνω ερωτήματα κατά την εξέλιξη του άρθρου αλλά χρειάζεται να εστιάσουμε σε κάτι πιο ουσιώδες.
Κάθε φορά που ξεσπά μια κρίση, συμβαίνει το ίδιο: ξαφνικά, ο προσεκτικά μελετημένος επενδυτικός σχεδιασμός ωθείται στο περιθώριο. Στη θέση του μπαίνει ο φόβος. Όμως, εδώ βρίσκεται και το ουσιαστικό ερώτημα:
Είναι η κρίση λόγος να αλλάξει το πλάνο ή αφορμή για να δοκιμαστεί;
Κατά την άποψή μου, η ένταση δεν οικοδομεί χαρακτήρα. Απλώς αποκαλύπτει τι υπάρχει ήδη.
Το ίδιο ισχύει και στις επενδύσεις. Όταν όλα πάνε καλά, είναι εύκολο να μιλά κανείς για «μακροπρόθεσμο ορίζοντα», «στόχους», «διαφοροποίηση» αλλά και να επικαλείται την εμπειρία, αλλά και την αδιαφορία ότι δεν τον νοιάζει πώς θα κινηθεί η αγορά. Όταν υπάρχει ευφορία τα πάντα γίνονται αντιληπτά κάτω από ένα κύμα αισιοδοξίας και επιφανειακά ρεαλιστικής προσέγγισης. Όταν όμως εμφανιστεί η πρώτη σοβαρή ταραχή, φαίνεται ποιος πραγματικά έχει εσωτερικεύσει αυτά τα εργαλεία — και ποιος τα επαναλάμβανε απλώς σαν συνθήματα! Τότε είναι που καταρρίπτονται όλα και αρχίζει να λειτουργεί ο φόβος ως κινητήριος παράγοντας. Είναι η στιγμή που οι αγορές, με τον δικό τους ψυχρό τρόπο, μας επιστρέφουν στον εαυτό μας. Δε μας δείχνουν μόνο αριθμούς. Μας δείχνουν καθρέφτες!
Και αυτός ο καθρέπτης μεγεθύνει το αίσθημα του πανικού που είναι ακριβός και ύπουλος σύμβουλος. Δε θα σταθώ εδώ στις στατιστικές. Τις έχουμε πει πολλές φορές. Όποιος πουλάει σε πανικό και ξαναμπαίνει «όταν τα πράγματα ηρεμήσουν» συνήθως αγοράζει ακριβότερα και έχει χάσει τις καλύτερες ημέρες της αγοράς. Όποιος προσπαθεί να προβλέψει την επόμενη κρίση — ή την κορύφωσή της — παραπαίει ανάμεσα στην ψευδαίσθηση ελέγχου και στη σιγουριά της ήττας.
Και εδώ λοιπόν είναι η στιγμή που είτε ο ίδιος ο επενδυτής είτε ο επαγγελματίας του χώρου που διαχειρίζεται κεφάλαια και συνεργάζεται με ανθρώπους που δεν έχουν την εμπειρία και τη γνώση, πρέπει να ασχοληθεί με την εσωτερική λειτουργία και όχι με το asset allocation που είναι για άλλες χρονικές φάσεις. Δηλαδή να ασχοληθεί με το mental allocation: πού τοποθετεί το μυαλό του όταν όλα γύρω του ταρακουνιούνται;
Η επένδυση είναι κυρίως ψυχική εργασία!
Συχνά λέω ότι οι αγορές δεν απαιτούν εξυπνάδα. Απαιτούν συνέπεια. Δε ζητούν να είσαι πρώτος στις προβλέψεις. Δε ζητούν να επιλέξεις την καλύτερη μετοχή ή την επόμενη Αpple! Ζητούν να μην είσαι τελευταίος στο να καταλάβεις πότε λειτούργησες εν θερμώ!
Η επένδυση είναι κυρίως πράξη πειθαρχίας, ψυχραιμίας και στοχοπροσήλωσης!
Κάθε φορά που κρατάς τη θέση σου ενώ όλα μέσα σου φωνάζουν «βγες», κάνεις μια πράξη ωριμότητας. Ίσως και αντίστασης! Ίσως και την καλύτερη ενέργεια προστασίας του κεφαλαίου σου! Προς επίρρωση αυτού, δείτε την εξέλιξη των διαφορετικών χρηματιστηριακών αγορών μέσα σε χρονικό διάστημα πολλών ετών.
Προς διευκόλυνσή σας εδώ η εξέλιξη του δείκτη Dow Jones Industrial από το 1896 έως το 2016.
Παρουσιάζονται μεγάλα και μικρότερα γεγονότα, πώς επηρέασαν αυτά τα γεγονότα την πορεία του δείκτη αλλά και τον χρόνο ανάκαμψης που χρειάστηκε για να ανακτήσει την αξία του μετά από μία πτώση. Εδώ λοιπόν θα θυμηθείτε τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία το 1999, την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990, το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ το 1972 αλλά και τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Και θα επαληθευθεί για άλλη μία φορά ότι πολλά γεγονότα φαίνονται πολύ μικρά στο πέρας των ετών! Και εμείς πρέπει να έχουμε πρωτίστως ψυχραιμία!
Σε έναν κόσμο υπερπληροφόρησης, δε λείπουν τα δεδομένα. Λείπει το φίλτρο.
Και αυτό, συνήθως, είναι ένας καλός σύμβουλος — ή μια σταθερή επενδυτική φιλοσοφία που δεν ανατρέπεται από παχυλούς και τρομακτικούς τίτλους ειδήσεων!
Και εδώ θα επαναλάβω αυτό που έχει πει ο Warren Buffett ότι δηλαδή,
«Το χρηματιστήριο είναι ένας μηχανισμός που μεταφέρει χρήμα από τους ανυπόμονους στους υπομονετικούς»
Επιπλέον, μου αρέσει η φράση,
“Don’t just do something, stand there”
...που είναι ένα λογοπαίγνιο που έχει προκύψει από άλλη φράση "Don’t just stand there, do something!" αλλά νομίζω ταιριάζει ιδανικά σήμερα.
Όταν φυσάει δυνατός άνεμος, η ακινησία δεν είναι παθητικότητα. Είναι αντίσταση. Είναι πράξη δύναμης.
Κάθε κρίση είναι μια σπάνια ευκαιρία να δεις ποιος είσαι σαν επενδυτής. Και αν αυτή η εικόνα δε σου αρέσει, μην αλλάξεις επένδυση. Άλλαξε το πλαίσιο με το οποίο την προσεγγίζεις.
Αν κάτι μαθαίνουμε από τις κρίσεις, δεν είναι πού να επενδύσουμε.
Είναι πώς να στεκόμαστε. Ας σταθούμε λοιπόν με καθαρό μυαλό όχι γιατί αδιαφορούμε για τα γεγονότα αλλά γιατί επιλέγουμε να μην παρασυρθούμε. Η αγορά δεν απαιτεί πανικό, αλλά περίσκεψη!
*Η Γεωργία Παπαδοπούλου είναι Portfolio Manager, Financial Educator & Coach, Director InvestWise EE (αποκλειστικός συνεργάτης της Wealth Fund Services Ltd)
Email: [email protected]
LinkedIn: Georgia Papadopoulou
Αποποίηση Ευθύνης:
Το υλικό αυτό παρέχεται αποκλειστικά για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί το παρόν ως επενδυτική συμβουλή ούτε προτροπή ή υποκίνηση ή προσφορά για την αγορά ή πώληση ή για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε δεδομένα από δημόσιες πηγές και παρόλο που οι πληροφορίες που εκτίθενται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δε θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
