Ξέρουμε ότι εκεί στον ΣΕΒ οι άνθρωποι είναι τεχνοκράτες, δεν τους αρέσει -λέμε τώρα, δεν ισχύει πάντα- να πολιτικοποιείται η δουλειά τους και ότι ως μοντέρνοι επιχειρηματίες μάχονται να στείλουν στην ιστορική λήθη την ρήση Μποδοσάκη ότι οι βιομήχανοι είναι πάντα με το γκουβέρνο.
Χθες η στήλη διάβασε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον την έρευνα «Σφυγμός του Επιχειρείν 2021» που έκανε για λογαριασμό του ΣΕΒ η εταιρεία MRB για 5η συνεχόμενη χρονιά. Μελετώντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δημοσκόπησης και ειδικά το σκέλος που αφορά στις ανησυχίες των επιχειρηματιών και πόσο αυτές έχουν περιοριστεί, η στήλη δεν σας κρύβει ότι κάποια στιγμή πίστεψε πως ονειρεύεται.
Το γιατί θα το καταλάβετε και μόνοι σας αν μπείτε στον κόπο να διαβάσετε την έρευνα αναλυτικά, αλλά εμείς από εδώ θα αναφερθούμε σε μερικά συμπεράσματα που μας ...έστειλαν κυριολεκτικά αδιάβαστους. Γιατί όσο αισιόδοξοι κι αν είμαστε για το μέλλον, η αλήθεια είναι πως δεν περιμέναμε να έχουν αλλάξει σε τέτοιο βαθμό οι απόψεις του επιχειρηματικού κόσμου μέσα στην τελευταία πενταετία.
Για καλή τύχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη και για κακή της πρώην Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η έρευνα παραθέτει συγκριτικά στοιχεία για το ποια κατάσταση επικρατούσε το 2017 και τι γίνεται σήμερα. Τι πίστευαν τότε οι επιχειρηματίες και τι πιστεύουν το 2021 εν μέσω των ετών. Ποιες ήταν το 2017 οι μεγαλύτερες ανησυχίες τους, ποιες το 2018, το 2019, το 2020 και ποιες σήμερα....
Πάμε λοιπόν στην ουσία.
Ξέρετε με το ποσοστό αξιολογούσαν οι επιχειρηματίες τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές ως μεγαλύτερο εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα το 2017; Με το συντριπτικό 83,8%.
Οι φόροι παραμένουν και σήμερα το μεγάλο πρόβλημα, αλλά το ποσοστό έχει μειωθεί στο 45,5%! Σχεδόν 40 μονάδες κάτω, ή αν το εκφράσουμε σε ποσοστιαία μεταβολή 46% από το 2017.
Τους λόγους μπορούμε να τους καταλάβουμε. Η μείωση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων από 24% σε 22%, η μείωση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος από 100% σε 80%, καθώς και η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης των εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα, εισόδημα από ακίνητα) και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, περιόρισαν δραστικά τα φορολογικά βάρη.
Δεύτερο σε σοβαρότητα εμπόδιο έρχεται σήμερα η Διαφθορά και το έλλειμμα διαφάνειας. Αλλά με ποσοστό αισθητά μειωμένο στο 29,5% όταν πέρυσι ήταν 35,5% και το 2017-2018 κυμαίνονταν στο 40-45% αντίστοιχα! Επτά στους δέκα επιχειρηματίες πιστεύουν ότι σήμερα το τοπίο έχει αρχίσει να γίνεται πιο «καθαρό».
Και πάμε τώρα στους Θεσμούς. Ευαίσθητο ζήτημα. Οι εμπειρίες του παρελθόντος με τις εξόφθαλμες κυβερνητικές παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη, τον Ανταγωνισμό κ.α είχε εκτοξεύσει στο 47,4% το ποσοστό των επιχειρηματιών που θεωρούσαν αναποτελεσματική τη λειτουργία των θεσμών. Το 2021 το ποσοστό αυτό έχει πέσει στο 26,5%.
Για τη μακροοικονομική κατάσταση της χώρας, η τεράστια μείωση του ποσοστού των ερωτώμενων που τη θεωρούν πρόβλημα (από 60% σε 23,4%) είναι μάλλον φυσιολογική καθώς έχει σημειωθεί πολύ μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια -και επί ΣΥΡΙΖΑ- λόγω των περιορισμών των μνημονίων.
Στο μισό έχει μειωθεί και το ποσοστό των επιχειρηματιών που θεωρούν ότι οι αγορές δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά. Το 2017 ήταν 20,7%, σήμερα μόλις 10,2%.
Μεγάλη βελτίωση σημειώνεται και στην συνεργασία επιχειρήσεων – πανεπιστημίων για την καινοτομία. Πέντε χρόνια πίσω ήταν το 36,1% που το θεωρούσε σημαντικό εμπόδιο. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί μόλις στο 10%. Κάτι καλό έχει συμβεί κι εκεί.
Τι κρατάμε από την αντίθετη πλευρά ; Δηλαδή αυτά που σήμερα ο επιχειρηματικός κόσμος θεωρεί σοβαρά εμπόδια συγκριτικά με το παρελθόν και εκπέμπει ηχηρό μήνυμα ότι χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης από την κυβέρνηση; Πρώτον το έλλειμμα υποδομών.
Το 2017, εν μέσω κρίσης ακόμη, απασχολούσε το 21,2% και σήμερα το 19,6%. Ελάχιστη πρόοδος. Επίσης την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και δεξιοτήτων. Το 2017 ήταν το 12,9% των επιχειρηματιών που το θεωρούσε εμπόδιο. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί στο 18,5%. Είναι η ζημιά του brain drain που αν δεν αναστραφεί γρήγορα θα γίνεται όλο και πιο σοβαρή.
Να πάμε και σε πιο micro περιβάλλον για να δούμε τι θεωρούν ως εμπόδιο οι επιχειρήσεις στην καθημερινή τους λειτουργία;
Μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα θεωρούν την αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση και τον ακριβό δανεισμό με ποσοστό 32,4%. Το 2017 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 54,6%... Παραμένει υψηλό το ποσοστό των «διαμαρτυρόμενων» αλλά λίγο πολύ αντιστοιχεί στις εταιρείες οι οποίες δεν έχουν την κατάλληλη πιστοληπτική αξιολόγηση και τα εχέγγυα να δανειστούν περισσότερα χρήματα.
Το ασταθές φορολογικό πλαίσιο ήταν για το 84,8% των επιχειρηματιών το μεγαλύτερο εμπόδιο το 2017. Πέρυσι ήταν σχεδόν για το 50% και φέτος για το 20,3%.
Αντίστοιχα και η πολυνομία, που πέντε χρόνια πίσω απασχολούσε το 49% σήμερα αποτελεί εμπόδιο για το 29% των επιχειρηματιών, ενώ τεράστια πρόοδος έχει σημειωθεί στο πρόβλημα απονομής δικαιοσύνης με το 27,4% να το θεωρεί σήμερα σοβαρό εμπόδιο έναντι του 49,2% το 2017.
Παραμένουν ωστόσο ακανθώδη προβλήματα -αν και σε μικρότερο βαθμό- αυτό της πολυπλοκότητας των διαδικασιών αδειοδότησης (21,9% από 32,7%), το έλλειμμα χωροταξικού – πολεοδομικού σχεδιασμού (17% από 20,1%) το σύστημα των δημοσίων συμβάσεων (12% από 11,3%), οι πολύπλοκες διαδικασίες έναρξης, λύσης και πτώχευσης των επιχειρήσεων (22% από 27,9%) κ.α
Ο «Σφυγμός του Επιχειρείν» που προσπαθεί να «πιάσει» ο ΣΕΒ, δεν περιλαμβάνει φυσικά μόνο τους, κατά ΣΥΡΙΖΑ, «μεγαλοκαρχαρίες» βιομήχανους -εκείνους που για να θυμηθούμε και λίγο ιστορία το 2013-2015 καταχειροκροτούσαν τον Αλέξη Τσίπρα στις Ετήσιες Γενικές Συνελεύσεις του Συνδέσμου, Απηχούν αι τις απόψεις των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών Εκείνους τους εκατοντάδες χιλιάδες δηλαδή, που το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ενώ κατακρεούργησε οικονομικά με τις φορομπηχτικές πολιτικές του στα περίπου έξι χρόνια διακυβέρνησης, σήμερα επιμένει να θεωρεί ότι αποτελούν προνομιακό πολιτικό της ακροατήριο.
Ας κάνουν τον κόπο οι οικονομικοί κομισάριοι του ΣΥΡΙΖΑ να ρίξουν μια ματιά στην έρευνα. Θα μάθουν και θα καταλάβουν πολλά.
---
Οι σύντροφοι της άλλης όχθης διαστρεβλώνουν συνειδητά την πραγματικότητα σε σχέση με την εφημερίδα Φιλελεύθερος. Θα επαναλάβουμε, λοιπόν, ότι η εφημερίδα έκλεισε για να ΜΗΝ δημιουργήσει χρέη. Για να ΜΗΝ αφήσει απλήρωτους τους εργαζόμενους και τους προμηθευτές. Και να για ΜΗΝ εξαναγκαστεί να μπει στη διαδικασία που έχουν μπει άλλοι, να περάσει στην γκρίζα ζώνη. Για παράδειγμα, δεν μπορούν, οι σύντροφοι να μας εξηγήσουν πως επί έναν ολόκληρο χρόνο έβγαιναν τα προϊόντα τους με τους εργαζόμενους τους να είναι σε αναστολή. Μάλλον εξωγήινοι έγραφαν στις εφημερίδες και στις ιστοσελίδες τους. Αλλιώς δεν εξηγείται πως το τελικό τους προϊόν δεν επηρεάστηκε από το γεγονός ότι είχαν στείλει στο σπίτι τους το 80% του προσωπικού τους και αυτό πληρωνότανε από τα δημόσια ταμεία. Λεπτομέρειες, θα πείτε. Και θα έχετε δίκιο. Σημασία έχει στο τέλος πως κάτι μένει από το πες - πες.
---
Να δείτε που αργά ή γρήγορα μπορεί να έχουμε σημαντικές εξελίξεις στην Ελλάκτωρ.
Η στήλη που από την αρχή πιστεύει πως πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι για τους Ολλανδούς, έχει μια όλο και πιο έντονη προαίσθηση ότι δεν θα πέσει έξω, αν και δεν της αρέσει καθόλου να βλέπει μεγάλους ξένους επενδυτές να κάνουν πίσω.
Προφανώς και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε που θα καταλήξει όλη αυτή η μάχη. Πληροφορούμαστε, όμως, πως με τη στρατηγική της η Reggeborgh αντί να συσπειρώνει, απομακρύνει από κοντά της δυνητικούς χρηματοδότες και άλλους ισχυρούς μετόχους που τη στήριξαν στο πολύ πρόσφατο παρελθόν των συγκρουσιακών γενικών συνελεύσεων απέναντι στους επιχειρηματίες Δ. Μπάκο – Ι. Καϋμενάκη.
Τις τελευταίες ημέρες, μετά τα εξώδικα και τις προσωπικές «προειδοποιήσεις» προς το προεδρείο και τα μέλη του Δ.Σ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, οι κεραίες μας πιάνουν σήματα που δείχνουν ότι συντελείται σημαντική αλλαγή κλίματος σε τράπεζες και θεσμικά χαρτοφυλάκια τα οποία αρχικά πίστεψαν στον μακροπρόθεσμο χαρακτήρα της επένδυσης των Ολλανδών και στα γνωστά ονόματα στα οποία ανέθεσαν την διοικητική επίβλεψη της επιχειρηματικής ανάστασης του ομίλου.
Αυτό που καταγράφουν οι ευαίσθητοι παλμογράφοι του Black Box είναι μια σημαντική «μετατόπιση» μετόχων και εν δυνάμει δανειστών της Ελλάκτωρ, από το μπλοκ των Ολλανδών.
Είμαστε πραγματικά περίεργοι να δούμε ποια μεγάλη τράπεζα ή θεσμικός επενδυτής θα σταθεί στο πλευρό των βασικών μετόχων μετόχων μιας εταιρείας οι οποίοι είναι ελεγχόμενοι από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, και ενώ κατά πάσα πιθανότητα θα βρεθούν εγκαλούμενοι για προσυνεννόηση με τρίτους, την ίδια στιγμή απειλούν με μηνύσεις κάθε ένα από τα μέλη του Δ.Σ της εποπτικής αρχής.
Η στήλη μαθαίνει πως κορυφαίοι τραπεζίτες αντιλαμβάνονται πλέον πως η εμπιστοσύνη απέναντι στη Reggebrogh έχει διαρραγεί μετά και τις τελευταίες επιθετικές ενέργειες κατά των θεσμών της Κεφαλαιαγοράς και συζητούν αν είναι σκόπιμο να πάρουν εγκαίρως τις απαραίτητες αποστάσεις.
Το αν θα το πράξουν, ή αν συνταχθούν στο μέλλον με τους Μπάκο – Καϋμενάκη ή θα περιμένουν κάποιον άλλον επενδυτή να εμφανιστεί, δεν το ξέρουμε.
Αυτό που καταλαβαίνουμε, όμως, είναι πως η εκτίμηση τραπεζιτών και επενδυτών είναι ότι τα αλλεπάλληλα εξώδικα των Ολλανδών και οι καταγγελτικές αναφορές τους για «στοχοποίηση και παρεμπόδιση των επενδύσεών τους στην Ελλάδα» πιθανόν τελικά να εξυπηρετούν περισσότερο μια στρατηγική σταδιακής εξόδου από την επένδυσή τους στην Ελλάκτωρ, παρά στην υπεράσπισή της.
---
Θα μπορούσαμε να δούμε την Ευρωχαρτική στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου; Είναι μια επιλογή που εξετάζεται από τη διοίκηση της εταιρείας, χωρίς όμως να αναμένονται άμεσες αποφάσεις. Η εταιρεία που μετονομάστηκε σε Endless Ec, αναμένεται να καταγράψει δυναμική ανάπτυξη το 2022. Ήδη ο κύκλος εργασιών του 2021 αναμένεται να ξεπεράσει τα 57 εκατ. ευρώ, ενώ υπό κατάρτιση βρίσκεται και το επενδυτικό της πρόγραμμα. Υπενθυμίζεται πως το 2019 ολοκληρώθηκαν επενδύσεις 17 εκατ.ευρώ σε μηχανολογικό εξοπλισμό και εγκαταστάσεις αυξάνοντας τη δυναμικότητά της.
---
Που είναι οι κακές εποχές για τους πωλητές και καλές για τους αγοραστές όταν αγόραζαν 3.000 – 4.000 ευρώ το τετραγωνικό στην Κηφισιά τον καιρό της κρίσης. Εντάξει μπορεί να είμαστε λίγο υπερβολικοί στις εκπτώσεις τιμών, αλλά και τα 6.100 ευρώ που πλήρωσε το μέτρο ο αγοραστής του εμπορικού καταστήματος επί της Λεωφόρου Κηφισίας 283 για να αγοράσει εμπορικό κατάστημα 168 τ.μ προς 1.023.000 ευρώ, ακούγονται λίγο…πολλά. Αυτή είναι η αγορά όμως και μπράβο στη Briq Properties που έβγαλε κέρδη 245.000 ευρώ επί της αξίας κτήσης τα οποία συνεπάγονται απόδοση 32%. Εδώ στα Νότια Προάστια οι τιμές χτυπάνε τα 10.000 ευρώ το τετραγωνικό. Στα Βόρεια που ήταν παραδοσιακά η καλή «γειτονιά» της Αθήνας πόσο θα μπορούσαν να μείνουν στις τιμές του παρελθόντος;
---
Την Δάιος Πλαστικά τη θυμάστε; Ναι ναι αυτή που το 2000 είχε κεφαλαιοποίηση 340 εκατ. ευρώ και σήμερα -που ζήτημα αν κάνει μια πράξη την εβδομάδα στο ταμπλό- έχει κάτω από 50 εκατ. ευρώ. Ξεχασμένη στο χρόνο η εταιρεία που δραστηριοποιείται στον αγροτικό και ξενοδοχειακό κλάδο, αν και διαθέτει περιουσιακά στοιχεία 161 εκατ. ευρώ, καθαρό δανεισμό 90 εκατ. ευρώ, έσοδα 14 εκατ. ευρώ (6μηνο 2021) και μικρές ζημιές περίπου μισού εκατ. ευρώ. Στο μετοχολόγιό της εμφανίζεται από το 2007 με 77% μόνο ο Αστέριος Δάϊος. Τώρα μαθαίνουμε πως η κυρία Ελισσάβετ Τσακίρη αύξησε το ποσοστό συμμετοχής της στο 6,21% (είχε λιγότερο από 5%) και αμέσως το μεταβίβασε στην (δική της) κυπριακή εταιρεία Vrebaria Holdings. Στις 7 Δεκεμβρίου που απέκτησε περισσότερες μετοχές, δεν είχαμε στο ταμπλό κάποια κινητικότητα. Μόνο ...μία μετοχή άλλαξε χέρια. Οπότε υποθέτουμε πως η μεταβίβαση ήταν εξωχρηματιστηριακή και με ενδιαφέρον θα περιμένουμε να μάθουμε αν σημαίνει κάτι.
---
Αντίστροφα μετράει ο χρόνος για την έναρξη αξιοποίησης του ακινήτου, που φιλοξενούσε μέχρι το 2009 την έδρα της ιστορικής εταιρείας Kodak. Για το ακίνητο 16 στρεμμάτων, που εκποιήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο και έλαβε το πράσινο φως από το μονομελές πρωτοδικείο Αθηνών, τη μεγαλύτερη προσφορά, ύψους 28,5 εκατ. ευρώ, κατέθεσε η κοινοπραξία Noval Property – Brook Lane μέσω της κοινής εταιρείας «The Grid». Η κοινοπραξία έχει συγκεκριμένο σχέδιο αξιοποίησης με βασικό άξονα την κατασκευή υπερσύγχρονων κτιρίων γραφείων. Σύμφωνα με τη Noval είναι ήδη σε εξέλιξη η διαδικασία επιλογής ομάδας μελέτης η οποία θα αναλάβει να εκπονήσει τα σχέδια ώστε στο εν λόγω οικόπεδο να αναπτυχθεί σύγχρονο συγκρότημα πράσινων κτιρίων γραφείων συνολικής δομημένης επιφάνειας περίπου 49.000 τ.μ. το οποίο θα υιοθετεί τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και του βιοκλιματικού σχεδιασμού ενώ αναμένεται να λάβει πιστοποίηση κατά LEED.
Τα κεφάλαια χρηματοδότησης, κατά το τμήμα που αναλογεί στη Noval Property, για την κατασκευή του έργου θα αντληθούν από το Πράσινο Κοινό Ομολογιακό Δάνειο της Noval Property, το οποίο εισήχθη προς διαπραγμάτευση στις 7 Δεκεμβρίου 2021 στην Κατηγορία Τίτλων Σταθερού Εισοδήματος του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
---
Αύξησε κατά τι τις επενδύσεις του συγκριτικά με πέρυσι στα 241,8 εκατ. ευρώ (από 231,7 εκατ. ευρώ) ο ΑΔΜΗΕ στο εννεάμηνο. Μακάρι να φτάσει βρίσκει τα λεφτά να κάνει περισσότερες μήπως αποκτήσει και η Ελλάδα…υψηλό επίπεδο στην υψηλή τάση.
Η εταιρεία κατέγραψε αύξηση εσόδων 1,7% στα 213,9 εκατ. ευρώ, τα EBITDA υποχώρησαν κατά 1,8% σε ετήσια βάση σε 146,5 εκατ. ευρώ έναντι 149,2 εκατ. ευρώενώ το συγκρίσιμο EBITDA διαμορφώθηκε στα 146,0 εκατ. ευρώ, χαμηλότερα κατά 2,2% σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό του εννεαμήνου 2020. Εδώ έχουμε να κάνουμε με πρόβλεψη για την έκπτωση μειωμένου ρεύματος που δίνεται σε υπαλλήλους και συνταξιούχους της εταιρείας, καθώς και η επιβάρυνση αναδρομικής χρέωσης 1,05 εκατ.ευρώ που οφείλεται σε αμοιβές προς το τεχνικό προσωπικό.
---
Ενδιαφέροντα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 12ο Συνέδριο του ΙΕΛΚΑ από τον Νίκο Σταθάκη, Senior Manager της Deloitte. Σύμφωνα με αυτά η αγορά δεν θα επιστρέψει σύντομα στα προ πανδημίας επίπεδα. Το 2020, λόγω του lock downs και παρά την έκρηξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων, ο τζίρος του λιανεμπορίου έπεσε 20% στα 44 δισ. ευρώ. Οι εκτιμήσεις για φέτος; Αύξηση 6,81%. Επομένως εύκολα καταλαβαίνει κανείς πως για να φτάσει η αγορά τα προ πανδημίας επίπεδα θα χρειαστούν δύο τρία χρόνια ακόμη.
---
To καλό με τις επενδύσεις πολυεθνικών εταιρειών στη χώρα μας (Microsoft, Pfizer, Amazon Web Services, DigitalRealty κ.α.) είναι τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που έχουν στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επίδραση της επένδυσης της Pfizer. Υπολογίζεται από το ΙΟΒΕ σε 1,6 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2020-2030, ενώ θα δημιουργηθούν 2.600 πρόσθετες θέσεις εργασίας.
Όλα αυτά στις τρέχουσες αξίες και αφορούν στις δύο επενδύσεις στη Θεσσαλονίκη για τη δημιουργία ισάριθμων κέντρων της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας.
---
Δεν είναι μόνο το dry port στη Σερβία που σχεδιάζει ο ΟΛΘ, αλλά και η κρουαζιέρα που πηγαίνει καλά. Για το 2022 έχουν ήδη επιβεβαιωθεί 49 αφίξεις από 10 διαφορετικές εταιρείες κρουαζιέρας με 12 διαφορετικά κρουαζιερόπλοια, οι οποίες είναι προγραμματισμένες να ξεκινήσουν στις 6 Μαρτίου 2022, νωρίτερα από κάθε άλλη φορά. Το 60% των αφίξεων κρουαζιέρας του 2022, θα είναι τύπου "home port" και αυτό θα συνεχιστεί με αυξημένο ρυθμό και το 2023, εκτιμά ο πρόεδρος της εταιρείας Αθανάσιο Λιάγκος.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
