Για την υποψηφιότητά της στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Βιώσιμης Ενέργειας μιλάει σε συνέντευξή της στο Liberal, η Ελληνίδα φιναλίστ και καθηγήτρια του ΕΚΠΑ, Στέλλα Τσάνη.
Αναλύοντας την έρευνα και τη δράση της στο πεδίο της ενέργειας και της βιωσιμότητας, εξηγεί πόσο αναγκαία είναι σήμερα η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης όχι μόνο για λόγους κλίματος, αλλά και για λόγους οικονομικής ανθεκτικότητας, κοινωνικής σταθερότητας και στρατηγικής ανεξαρτησίας.
Περαιτέρω, αναλύει πώς η οικονομική επιστήμη να προσφέρει λύσεις στις προκλήσεις της βιώσιμης ενέργειας αλλά και τι μπορεί να φέρει απέναντι στην κλιματική πολιτική η στάση των ΗΠΑ.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Κα. Τσάνη, είστε μία από τις τρεις φιναλίστ στα φετινά Ευρωπαϊκά Βραβεία Βιώσιμης Ενέργειας, τα οποία αναγνωρίζουν γυναίκες που ηγούνται καινοτόμων δράσεων συμβάλλοντας στην προώθηση της καθαρής ενεργειακής μετάβασης στην Ευρώπη. Πού επικεντρώνεται η δική σας έρευνά;
Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Βιώσιμης Ενέργειας αποσκοπούν στην ανάδειξη προσώπων και δράσεων που συμβάλλουν ουσιαστικά στην προώθηση της καθαρής ενέργειας, της δίκαιης και ανταγωνιστικής πράσινης μετάβασης στην Ευρώπη. Είναι τιμή να είμαι φιναλίστ στην κατηγορία «Γυναίκα στην Ενέργεια». Η νικήτρια θα προκύψει από ψηφοφορία που πραγματοποιείται μέχρι την 1η Ιουνίου στο σύνδεσμο. Η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί στις 10 Ιουνίου, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Βιώσιμης Ενέργειας (EUSEW2025), της μεγαλύτερης ετήσιας διοργάνωσης στην ΕΕ που είναι αφιερωμένη στις ανανεώσιμες πηγές και την αποδοτική χρήση ενέργειας. Η έρευνά μου επικεντρώνεται στη βιώσιμη ανάπτυξη με έμφαση στην ενέργεια, τη διαχείριση φυσικών πόρων και την οικονομική πολιτική.
Χρησιμοποιώ οικονομικά εργαλεία και μοντέλα για να αναλύσω πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε δίκαιες και αποτελεσματικές πολιτικές μετάβασης προς καθαρές μορφές ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους. Ειδικότερα, ασχολούμαι με ζητήματα όπως η αποδοτική αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η διαχείριση υδάτινων πόρων και ο ρόλος της καινοτομίας και της τεχνολογίας στη μετάβαση προς ένα βιώσιμο ενεργειακό σύστημα. Παράλληλα, δίνω έμφαση στη διαμόρφωση πολιτικών που προάγουν την κοινωνική δικαιοσύνη και τη συμπερίληψη στην ενεργειακή μετάβαση, ώστε να μη μείνει κανείς πίσω.
Μπορεί η οικονομική επιστήμη να προσφέρει λύσεις στις προκλήσεις της βιώσιμης ενέργειας;
Απολύτως! Η οικονομική επιστήμη είναι θεμελιώδης για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των προκλήσεων της βιώσιμης ενέργειας. Μας προσφέρει τα εργαλεία για να αξιολογήσουμε το κόστος και τα οφέλη διαφορετικών ενεργειακών επιλογών, να σχεδιάσουμε κίνητρα για καθαρές τεχνολογίες και να διαμορφώσουμε πολιτικές που προωθούν την ενεργειακή μετάβαση με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο. Για παράδειγμα, μέσω της οικονομικής ανάλυσης μπορούμε να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις των πολιτικών τιμολόγησης του άνθρακα, των επιδοτήσεων στις ανανεώσιμες πηγές ή της φορολόγησης της ρύπανσης. Παράλληλα, μπορούμε να εντοπίσουμε τους κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση και να σχεδιάσουμε στοχευμένα μέτρα στήριξης, ενισχύοντας τη δίκαιη μετάβαση. Η οικονομική επιστήμη μπορεί και πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της λήψης αποφάσεων, για να διασφαλίζεται ότι οι επιλογές μας οδηγούν σε μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, κοινωνική συνοχή και ενεργειακή ασφάλεια.
Σε αυτό το συνεχώς ολοένα και μεταβαλλόμενο τοπίο, πόσο αναγκαία είναι σήμερα η ενεργειακή μετάβαση;
Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι απλώς αναγκαία, είναι επιτακτική και επείγουσα. Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η ενεργειακή ανασφάλεια και οι γεωπολιτικές εντάσεις απαιτούν άμεσες και συστημικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, καταναλώνουμε και διαχειριζόμαστε την ενέργεια. Η μετάβαση δεν αφορά μόνο την προστασία του περιβάλλοντος- αφορά και τη δημόσια υγεία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την οικονομική σταθερότητα και την ενεργειακή ανεξαρτησία. Η ενεργειακή μετάβαση προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για καινοτομία, δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, ενεργειακή δημοκρατία και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Όμως για να είναι πραγματικά επιτυχημένη, πρέπει να σχεδιαστεί με συμμετοχικότητα και με επίκεντρο τους ανθρώπους, διασφαλίζοντας ότι η μετάβαση είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς.
Η ενεργειακή μετάβαση είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης: η μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα -ιδίως από εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους- ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια και τη στρατηγική αυτονομία της. Παράλληλα, η επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έξυπνα δίκτυα και ενεργειακή αποδοτικότητα δημιουργεί νέες οικονομικές ευκαιρίες και καινοτομίες σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά. Η ενεργειακή μετάβαση είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πλήττουν δυσανάλογα τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, και η Ευρώπη καλείται να ηγηθεί ενός παραδείγματος δίκαιης μετάβασης όπου οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά και ωφελούνται ισότιμα από την αλλαγή. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι μόνο επιλογή στρατηγικής προσαρμογής. Είναι θεμέλιο για την οικοδόμηση μιας πιο ανθεκτικής, ανεξάρτητης και δίκαιης Ευρώπης.
Ως ακαδημαϊκός, επενδύετε παράλληλα στη νέα γενιά επαγγελματιών του κλάδου, με έμφαση στη γυναικεία παρουσία. Ποιο είναι το feedback που λαμβάνετε από αυτήν;
Είναι για μένα ιδιαίτερα σημαντικό να επενδύω στη νέα γενιά, όχι μόνο μεταφέροντας γνώση, αλλά κυρίως ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και τη φωνή των νέων, ιδίως των νέων γυναικών, στον χώρο της ενέργειας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Το feedback που λαμβάνω είναι πολύ ενθαρρυντικό. Οι νέες και οι νέοι δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για τα θέματα της ενέργειας, της κλιματικής κρίσης και της δικαιοσύνης στη μετάβαση. Αναζητούν ρόλο και χώρο συμμετοχής, φρέσκες προσεγγίσεις, διασυνδέσεις με την κοινωνία και την πράξη.
Οι γυναίκες, ειδικά, εκφράζουν συχνά την ανάγκη για πρότυπα στον χώρο, για δίκτυα στήριξης και ευκαιρίες εκπροσώπησης και αυτό είναι κάτι που προσπαθώ ενεργά να ενισχύσω, μέσα από πρωτοβουλίες όπως το GY-Energy και τη συμμετοχή μου σε διεθνή fora. Το μεγαλύτερο «κεφάλαιο» μας είναι οι άνθρωποι που εκπαιδεύουμε σήμερα. Αν καταφέρουμε να τους εμπνεύσουμε και να τους δώσουμε τα μέσα να συν-διαμορφώσουν το αύριο με γνώση, ήθος και συμπερίληψη, τότε μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα σε ένα βιώσιμο μέλλον.
Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να επηρεάσει τους «πράσινους» στόχους η αλλαγή στο τιμόνι των ΗΠΑ και το μότο του Ν. Τραμπ «drill, baby,drill»;
Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην κλιματική πολιτική και τη βιώσιμη ενέργεια έχει παγκόσμια σημασία, λόγω του μεγέθους της οικονομίας τους, της επιρροής τους στο διεθνές χρηματοπιστωτικό και γεωπολιτικό σύστημα, αλλά και του ιστορικού τους αποτυπώματος στις εκπομπές ρύπων. Εάν η ηγεσία στις ΗΠΑ κινηθεί προς την κατεύθυνση της αποδυνάμωσης της πράσινης ατζέντας, τότε αναμένεται να υπάρξει καθυστέρηση ή ακόμα και ανατροπή στις παγκόσμιες προσπάθειες για την ενεργειακή μετάβαση.
Αυτό θα ενισχύσει το κλίμα αβεβαιότητας και θα δυσκολέψει τη διεθνή συνεργασία για την επίτευξη των στόχων του Παρισιού. Για την Ευρώπη, μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρόκληση αλλά και ως αφορμή για ενίσχυση της αυτονομίας της στον τομέα της ενέργειας και της κλιματικής πολιτικής. Η ΕΕ έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο, ακόμη και όταν μεγάλες δυνάμεις κινούνται αντίθετα. Σε κάθε περίπτωση, η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης παραμένει αναγκαία όχι μόνο για λόγους κλίματος, αλλά και για λόγους οικονομικής ανθεκτικότητας, κοινωνικής σταθερότητας και στρατηγικής ανεξαρτησίας.
