Η απόφαση του ΣτΕ για τη συνταγματικότητα του νόμου που επιτρέπει τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν είναι απλώς μια δικαστική εξέλιξη. Είναι πολιτικός σεισμός. Το τελευταίο σοσιαλιστικό τοτέμ της Μεταπολίτευσης, το κρατικό μονοπώλιο στην ανώτατη εκπαίδευση, καταρρέει. Και μαζί του, ένα ολόκληρο οικοσύστημα συμφερόντων που βολευόταν στην ακινησία.
Ποιοι θα το νοσταλγήσουν;
Οι αιώνιοι φοιτητές: Όχι γιατί αποφοίτησαν – αλλά γιατί δεν χρειάστηκε ποτέ να το κάνουν. Το πανεπιστήμιο ήταν για εκείνους καταφύγιο αοριστίας και αδράνειας. Η αξιολόγηση, η απαίτηση απόδοσης και η ελευθερία επιλογής είναι έννοιες ξένες στο μικρόκοσμό τους.
Οι κομματοπατέρες των αμφιθεάτρων. Φοιτητοπατέρες που διαχειρίζονταν μεταγραφές, θέσεις και παραγοντισμούς. Η ύπαρξή τους εξαρτάται από ένα σύστημα χωρίς ανταγωνισμό, όπου η ήσσονα προσπάθεια και ο κομματισμός μεταμφιέζονται σε φοιτητικό λόγο.
Οι αργόμισθοι πανεπιστημιακοί. Εκείνοι που δεν δημοσίευσαν ποτέ τίποτα αξιοσημείωτο, αλλά παραμένουν στις έδρες λόγω «γνωριμιών». Η ιδέα πως θα συγκριθούν με καθηγητές ιδιωτικών ΑΕΙ τους προκαλεί αλλεργία.
Οι ιερείς του κρατισμού. Ιδεολόγοι που αντιλαμβάνονται την «δημόσια παιδεία» ως θεσμοποιημένη ισότητα προς τα κάτω. Δεν τους ενδιαφέρει η ποιότητα. Τους ενδιαφέρει η αποκλειστικότητα. Γιατί μόνο έτσι μπορούν να βαφτίζουν την μετριότητα ως Δικαιοσύνη.
Οι λαθρέμποροι και ναρκέμποροι των campus. Η ασυλία του ασύλου μετέτρεψε πανεπιστήμια σε ζώνες ανομίας. Οι ελεγχόμενες, ιδιωτικές πανεπιστημιακές δομές δεν προσφέρονται για τέτοια «παιχνίδια».
Οι επαγγελματίες ακτιβιστές και καταληψίες. Γιατί να σπουδάσεις όταν μπορείς να ασκείς εξουσία μέσα από ένα πανό; Το δημόσιο πανεπιστήμιο τους προσέφερε σκηνικό δράσης. Τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα τους υποχρεώνουν να παρακολουθούν μαθήματα. Και να πληρώνουν. Ο χειρότερός τους εφιάλτης.
Τα κόμματα που δεν θέλουν οι φοιτητές να έρθουν σε επαφή με την πραγματική οικονομία. Η απομόνωση της ακαδημαϊκής κοινότητας επέτρεπε την κομματική αναπαραγωγή χωρίς παρεμβολές από την αγορά. Τώρα ο φοιτητής θα έχει επιλογές – και αυτό είναι επικίνδυνο για τους μηχανισμούς.
Οι κρατικοδίαιτοι εργολάβοι και προμηθευτές. Σίτιση, στέγαση, προμήθειες – όλα μοιρασμένα χωρίς ανταγωνισμό. Η εμφάνιση ιδιωτικών ιδρυμάτων σημαίνει benchmarking. Αξιολόγηση, διαφάνεια και εν τέλει απώλεια ελέγχου.
Και βέβαια, οι ιδιοκτήτες ξένων πανεπιστημίων. Γιατί όταν η Ελλάδα σπούδαζε τα παιδιά της στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, κάποιοι κέρδιζαν. Τώρα, αυτά τα παιδιά θα μπορούν να μείνουν στην πατρίδα – και να έχουν επιλογές ποιότητας.
Το κρατικό μονοπώλιο δεν ήταν υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Ήταν εργαλείο συντεχνιακής κυριαρχίας. Η Ελλάδα του 2025 έχει την ευκαιρία να μετατρέψει την ανώτατη εκπαίδευση σε πεδίο ελευθερίας, αριστείας και προόδου.
Αυτό τρομάζει. Αλλά μόνο όσους είχαν μάθει να επιβιώνουν στο σκοτάδι.
