Σε μια χώρα όπου οι θεσμοί συχνά σιωπούν ή περιορίζονται σε γενικόλογες εκθέσεις ιδεών, ο Γιάννης Στουρνάρας ξεχωρίζει. Ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, δεν δίστασε ποτέ να πει τα πράγματα με το όνομά τους. Είτε αφορούσε την περήφανη διαπραγμάτευση, το ασφαλιστικό, είτε τα δημοσιονομικά, είτε –όπως τώρα– τη φορολογία, παρενέβη δημόσια, με επιχειρήματα και ψυχραιμία. Και συχνά, ενόχλησε. Όχι γιατί ήταν υπερβολικός, αλλά γιατί ήταν ακριβής.
Η πρόσφατη έκκλησή του για ριζική φορολογική μεταρρύθμιση δεν είναι ούτε υπαινιγμός, ούτε συμβουλή. Είναι καμπανάκι. Όχι μόνο γιατί το σημερινό φορολογικό πλαίσιο είναι περίπλοκο ή αναποτελεσματικό, αλλά γιατί λειτουργεί ως αντικίνητρο για την ίδια την ανάπτυξη. Φορολογούμε την εργασία με υπερβολικούς συντελεστές, περιπλέκουμε τη ζωή των επιχειρήσεων και αποθαρρύνουμε τις επενδύσεις.
Ας είμαστε ειλικρινείς: αυτό το πρόβλημα δεν δημιουργήθηκε χθες. Είναι προϊόν αναβολών, παρεμβάσεων και… συμβιβασμών δεκαετιών. Η σημερινή κυβέρνηση δεν φέρει την ευθύνη για το χάος του παρελθόντος. Έχει όμως την ευκαιρία –και την υποχρέωση– να το διορθώσει.
Το κάλεσμα του Στουρνάρα, λοιπόν, δεν είναι μομφή. Είναι πρόσκληση. Να αποτινάξουμε τη λογική των αποσπασματικών διορθώσεων και να ξεκινήσουμε από την αρχή. Με σχέδιο, αρχές και διάρκεια. Και εδώ αξίζει να δούμε τι εφαρμόζεται διεθνώς. Το αμερικανικό Tax Foundation, ο πιο αξιόπιστος οργανισμός στον τομέα της φορολογικής ανταγωνιστικότητας, προτείνει πέντε βασικές αρχές:
Απλότητα: Φορολογικό σύστημα λιτό, κατανοητό, χωρίς εξαιρέσεις και παραθυράκια.
Ουδετερότητα: Ίδιοι κανόνες για όλους – όχι κλάδοι και δραστηριότητες δύο (ή περισσοτέρων) ταχυτήτων.
Σταθερότητα: Προβλέψιμο περιβάλλον που δεν αλλάζει με κάθε κύκλο δημοσκοπήσεων.
Διαφάνεια: Φορολογικοί κανόνες που οι πολίτες μπορούν να κατανοήσουν και να εμπιστευτούν.
Ανταγωνιστικότητα: Συντελεστές εναρμονισμένοι με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους – για να παραμείνουν οι επενδύσεις εντός συνόρων.
Αυτές οι αρχές δεν είναι ουτοπικές. Εφαρμόστηκαν σε χώρες με παρόμοιες προκλήσεις και έφεραν θεαματικά αποτελέσματα. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει σήμερα την ευκαιρία να κάνει το ίδιο. Η εμπιστοσύνη των αγορών, η δημοσιονομική σταθερότητα και η σχετική πολιτική ηρεμία προσφέρουν το ιδανικό έδαφος.
Το ερώτημα είναι μεν τεχνικό, αλλά πρωτίστως είναι πολιτικό. Θα περιοριστούμε σε ημίμετρα ή θα τολμήσουμε μια νέα φιλο-αναπτυξιακή φορολογική αρχιτεκτονική; Ο Στουρνάρας δεν ζητά το αδύνατο. Ζητά κάτι δύσκολο, αλλά αναγκαίο. Αυτή η κυβέρνηση έχει ήδη χαράξει το ιστορικό της αποτύπωμα σε κοινωνικό επίπεδο, ανοίγοντας τον δρόμο για μη κρατικά πανεπιστήμια. Μπορεί να κάνει το ίδιο και για την οικονομία – με μια φορολογική μεταρρύθμιση με το βλέμμα στην πρόοδο και την ανάπτυξη, θεμελιωμένη στις αρχές του Tax Foundation: απλότητα, ουδετερότητα, σταθερότητα, διαφάνεια και διεθνή ανταγωνιστικότητα.
Η φορολογική μεταρρύθμιση δεν είναι πλέον θέμα διαχειριστικό. Είναι θέμα βιωσιμότητας της ελληνικής οικονομίας. Και η επιλογή της ορθολογικής κατεύθυνσης, αυτή τη στιγμή, είναι στα χέρια της κυβέρνησης.
