Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να μπουν τα «θεμέλια» για να σκιστεί ακόμη μια σελίδα της μνημονιακής περιόδου. Με νομοσχέδιο που θα «ανέβει» για δημόσια διαβούλευση και θα ψηφιστεί πριν από το τέλος της καλοκαιρινής περιόδου, η Ελλάδα θα αποκτήσει και πάλι ένα εργαλείο κοινωνικής κατοικίας το οποίο στερήθηκε η χώρα στις 14 Φεβρουαρίου του 2012 όταν έπεσαν τίτλοι τέλους στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας.
Το νέο πλαίσιο μπορεί να μην προσφέρεται για… άγρα ψήφων δεδομένου ότι δεν φέρνει λεφτά άμεσα στις τσέπες εκατοντάδων χιλιάδων δικαιούχων όπως συμβαίνει -για παράδειγμα- με ένα επίδομα. Όμως, κινείται στη σφαίρα της αύξησης της προσφοράς στέγης που τόσο έχει ανάγκη η χώρα -ειδικά στο λεκανοπέδιο- και, το κυριότερο, βάζει τις βάσεις για να δημιουργηθεί και στην Ελλάδα ένας καλά οργανωμένος θεσμός «κοινωνικής κατοικίας» ο οποίος θα εξασφαλίζει στέγη με βιώσιμους όρους και κριτήρια σε αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη.
Ας το κάνουμε εικόνα. Στη θέση του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου της ΧΡΩΠΕΙ στην οδό Πειραιώς το οποίο καταλαμβάνει έκταση 17.893 τετραγωνικών μέτρων, θα δημιουργηθεί μια «γειτονιά» 300 κατοικιών. Κάποιες από αυτές θα διατεθούν για κοινωνική στέγαση, δηλαδή θα δοθούν σε ευάλωτους οι οποίοι θα πληρώνουν χαμηλό ενοίκιο εφόσον πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Κάποιοι εξ’ αυτών θα μπορούν να αποκτήσουν και τίτλους κυριότητας ύστερα από μια 10ετία καθώς θα υιοθετηθεί και το σύγχρονο μοντέλο rent to own.
Ποιος θα πληρώσει για την κατασκευή; Ιδιώτης επενδυτής. Ο οποίος θα παραχωρεί το 30% της δομημένης επιφάνειας ως «αντάλλαγμα» για το γεγονός ότι θα αποκτά τη δυνατότητα εκμετάλλευσης του χώρου και περίπου του 70% της δομημένης επιφάνειας. Τι θα κερδίζει ο ίδιος; Τα κέρδη από την αξιοποίηση. Τι θα κερδίζει το κράτος; Ότι σταδιακά, αντί να είναι ιδιοκτήτης παρατημένων ακινήτων, να αποκτά ένα και ολοένα ισχυρότερο εργαλείο άσκησης στεγαστικής πολιτικής. Τα 300 διαμερίσματα δεν θα κάνουν τη διαφορά. Αν όμως ύστερα από χρόνια, αυτά γίνονται αρκετές χιλιάδες, θα την κάνουν.
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη που δεν θα διαθέτει τέτοια σύγχρονα εργαλεία παρέμβασης. Ας κάνουμε μια υπόθεση: Ότι τα τελευταία 30 χρόνια αντί να χορηγούμε φοιτητικό επίδομα, διαθέταμε ως πολιτεία τους ίδιους πόρους για την ανέγερση φοιτητικής στέγης.
Πόσες κλίνες θα είχαμε διαθέσιμες σήμερα; Πολλές εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες. Και το θέμα «στέγαση» για τους φοιτητές θα ήταν σήμερα σαφώς μικρότερο. Χώρια που σε ανακαινισμένες και λειτουργικές κατοικίες θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μια σειρά από θέσεις εργασίας.
Τι έχουμε αντί για αυτό τον μηχανισμό; Ένα πρόσθετο εισόδημα, πολλές φορές μαύρο, στις τσέπες μερικών χιλιάδων ιδιοκτητών που έτυχε να έχουν ιδιοκτησίες στις φοιτητουπόλεις. Ιδιοκτητών που καρπώθηκαν και ένα κομμάτι του φοιτητικού επιδόματος ανεβάζοντας -εξαιτίας της ύπαρξης του- τις απαιτήσεις τους όσον αφορά στο ύψος του ενοικίου (σ.σ συζητήσεις τύπου, καλά είναι τα 5000 ευρώ τον χρόνο, αφού τα 2000 θα τα πάρεις από το κράτος).
Θα μπορούσαμε να κάνουμε την ίδια σκέψη και για τα διαφόρων ειδών επιδόματα στέγασης. Αντί να μοιράζονται 100άρικα ανά μήνα και να πριμοδοτείται η ζήτηση (άρα και η αύξηση των ενοικίων) πόσο διαφορετική θα ήταν η εικόνα στην αγορά ακινήτων αν οι ίδιοι πόροι χρησιμοποιούνταν για την ανέγερση κατοικιών ή για την χρηματοδότηση θεσμών όπως αυτός της κοινωνικής κατοικίας;
Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής που θα ψηφιστεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες δεν θα φανεί άμεσα και η «κοινωνική αντιπαροχή» δεν θα είναι «όπλο» της επόμενης προεκλογικής εκστρατείας. Σε μερικές 10ετίες από σήμερα όμως, και αν η πολιτική που σχεδιάζεται σήμερα ακολουθηθεί σωστά, θα το θυμόμαστε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
