Η καθαρή επιφάνεια έχει καλυφθεί από ευθείες ή τεθλασμένες γραμμές μαύρου χρώματος, οι οποίες άλλοτε σχεδόν καλύπτουν το λευκό ή το μπεζ χρώμα ή αποχρώσεις του, άλλοτε το κάνουν μέρος της σύνθεσης, καταγράφοντας είτε ανθρώπινες καταστάσεις είτε τοπία και νεκρές φύσεις. Πρόκειται για μία πρώτη παρατήρηση κατά την πρώτη, φευγαλέα μας ματιά επάνω στα σχέδια του γλύπτη Κυριάκου Ρόκου (γενν. 1945) και εκείνα της ζωγράφου-χαράκτριας Ρουμπίνας Σαρελάκου (γενν. 1950), τα οποία εκτίθενται στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, στο πλαίσιο του θεσμού «Δημιουργικές Συναντήσεις». Και παρότι τα έργα των δύο καλλιτεχνών διαφέρουν μεταξύ τους –του Ρόκου παρουσιάζουν το παράλογο ως πραγματικό, της Σαρελάκου μία ποιητικότητα που μεταφέρεται στην πραγματικότητα– έχουν άμεσες ή έμμεσες αναφορές στην ανθρώπινη παρουσία.
Μπορούμε να φανταστούμε τους εαυτούς μας να διασχίζουν τα αστικά τοπία της Σαρελάκου παρότι εκείνη δεν ενσωματώνει την ανθρώπινη μορφή. Θα χαρακτηρίζαμε τις ξυλογραφίες της (δεκαετίες '70 και '80) αποτυπώσεις στιγμών στις οποίες πέφτει ο αμφιβληστροειδής καθώς διασχίζει τους νυχτερινούς δρόμους της Αθήνας ή στέκεται σε κάποιο μπαλκόνι του Παρισιού, παρατηρεί τις μηχανές και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια. Η μορφή που διασχίζει ή παρατηρεί αυτού του είδους τα τοπία ενδεχομένως να είναι μοναχική, και η αγωνία για την ύπαρξη και τη ζωή να εντείνεται περισσότερο με την παρουσία των υψηλών ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων, τα οποία πιθανώς σε άλλες χρονικές περιόδους και συγκυρίες στέγαζαν στιγμές και ανθρώπινη εγγύτητα.
Χαρακτικό της Ρουμπίνας Σαρελάκου
Παρομοιάζουμε τα ερειπωμένα και ευάλωτα στις καιρικές και άλλες συνθήκες, κτίρια, με ανθρώπους που έχουν εγκαταλειφθεί αλλά και με εκείνους των οποίων η ψυχή έχει ράμματα. Κάθε δε, που διασχίζουμε το εσωτερικό των ερειπωμένων κτιρίων, αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη τους για ανθρώπινη παρουσία, η οποία έχει αφήσει ίχνη με σκεύη τα οποία καρτερούν το ανθρώπινο χέρι. Σαν η ζωή να έχει σταματήσει στα απολεσθέντα σκεύη, αλλά και να καταγράφεται από διαφορετικές γωνίες. Εκείνο το οποίο συναισθανόμαστε είναι ότι τα έργα της Σαρελάκου αποτελούν «μαυρόασπρες χειρονομίες που αφουγκράζονται τη ζωή και τους σφυγμούς της με την αυθεντικότητα ενός οργάνου δωρικού, όπως και τα κρητικά έγχορδα που μεταφέρει», όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο επιμελητής της έκθεσης και ιστορικός τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς.
Αναφορικά με τον Ρόκο, τα συνολικά 50 σχέδιά του σε χαρτί, από τις σειρές «Κρυφές ανταποκρίσεις 2008-2021» και «Τριάντα ένα σχέδια και ένα γλυπτό ζητούν ποιητή», αποτυπώνουν αλληγορικές και σουρεαλιστικές εικόνες με επίκεντρο τον άνθρωπο και τη «συνδιαλλαγή» του με τη σύγχρονη εποχή της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης. Έμφαση δίνεται στα χέρια και στις εκφράσεις των μορφών, διάχυτες είναι επίσης λέξεις που επιβάλλουν εξουσίες, όπως «EURO», «ΣΠΡΕΝΤ», «ΔΝΤ», «ΕΝΦΙΑ» και «GREXIT».
Από τις «Κρυφές ανταποκρίσεις 2008-2021» του Κυριάκου Ρόκου
Τα έργα των Ρόκου και Σαρελάκου διηγούνται τον άνθρωπο, εστιάζοντας στο εσωτερικό –ψυχικό– του τοπίο καθώς και στα γεγονότα γύρω του, της παρούσας Ιστορίας. Η κοινή, καλλιτεχνική τους συνάντηση, στρέφει ξανά το βλέμμα μας στον άνθρωπο, υπενθυμίζοντάς μας ότι μπορεί να εντοπιστεί μέσα από κάθε συνθήκη.
*Η έκθεση εγκαινιάζεται σήμερα, 24 Σεπτεμβρίου (12 το μεσημέρι), θα διαρκέσει έως τις 16 Ιανουαρίου 2023, και συνοδεύεται από εκπαιδευτικά εργαστήρια για το κοινό και ομιλίες των καλλιτεχνών.
