Το μικρό θαύμα που άλλαξε τον κόσμο των τροχών
Ben Custard – Η Ιστορία του MINI Εισαγωγή: Τάκης Πουρναράκης , Μετάφραση: Νίκος Χατζόπουλος, Εκδόσεις Οξύ, 172 σελ.
Το θρυλικό MINI είναι ένα κομμάτι πολιτισμού, μια συμπυκνωμένη ιστορία τεχνολογικής τόλμης, κοινωνικών αλλαγών και αισθητικού ...θράσους! Ολόκληρη η διαδρομή του, από τη γέννησή του εν μέσω κρίσης μέχρι τη σημερινή του θέση ως σύμβολο στυλ και προχωρημένης τεχνολογίας, ξεδιπλώνεται στο βιβλίο του Ben Custard, ένα έργο που έρχεται να καλύψει τόσο την ανάγκη της μνήμης όσο και τη χαρά της αφήγησης.
Ο Custard ξεκινά από εκεί όπου γεννήθηκε το MINI, στη Βρετανία της δεκαετίας του ’50, σε μια εποχή πετρελαϊκής κρίσης, οικονομικής στενότητας και κοινωνικής αναστάτωσης. Μέσα σε αυτό το κλίμα, η βρετανική αυτοκινητοβιομηχανία αναζητούσε επειγόντως λύσεις για να ανταποκριθεί στη νέα εποχή. Κι εκεί εμφανίζεται ο Έλληνας Αλέξανδρος Ισηγόνης, ο σχεδιαστής που είχε την τόλμη να δει διαφορετικά το μέλλον του αυτοκινήτου: μικρό μέγεθος, μέγιστη εκμετάλλευση χώρου, οικονομία, πρακτικότητα, επιδόσεις.
Το βιβλίο παρακολουθεί το δημιουργικό άλμα του Ισηγόνη και της British Motor Corporation, καθώς οραματίζονταν ένα αυτοκίνητο που θα αντιστρέψει την τεχνολογική λογική της εποχής: εγκάρσια τοποθετημένος κινητήρας, εμπροσθοκίνητη αρχιτεκτονική, αξιοποίηση του 80% του όγκου του αμαξώματος για τους επιβάτες. Ένα σχέδιο που, τότε, έμοιαζε εξωπραγματικό.
Ένα από τα μεγάλα προτερήματα του βιβλίου είναι ότι δεν περιορίζεται στη μηχανολογία. Αφηγείται το MINI ως πολιτισμικό φαινόμενο, ως το σύμβολο μιας Βρετανίας που άφηνε πίσω της την ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής μιζέριας, ως ένα αυτοκίνητο που έγινε το αγαπημένο των Μπητλς και της Τουίγκι αλλά και πολλών άλλων γνωστών καλλιτεχνών και διανοουμένων.
Ο Custard δείχνει πώς το MINI μετατράπηκε σε «φορέα ταυτότητας» μιας ολόκληρης εποχής: απέριττο, παιχνιδιάρικο, αντισυμβατικό, ασφαλές μέσα στη ζωντάνια του. «Ένα statement», όπως σημειώνει και ο Πουρναράκης στην εισαγωγή του και όχι απλά ένα μέσο μετακίνησης.
Η αφήγηση συνοδεύεται από μικρές ιστορίες που φωτίζουν τη μυθολογία του MINI: από τη συμμετοχή του στο ράλι του Μόντε Κάρλο μέχρι την αστική γοητεία που απέκτησε στις κινηματογραφικές εικόνες της δεκαετίας του ’60. Το MINI γίνεται ο ήρωας μιας ολόκληρης κουλτούρας, μιας αλλαγής νοοτροπιών, μιας νέας αισθητικής που σάρωσε τη βρετανική κοινωνία.
Κέντρο του βιβλίου αποτελεί η θρυλική συνεργασία με τον Τζον Κούπερ, τον άνθρωπο που είδε στο MINI όχι μόνο οικονομία και πρακτικότητα αλλά και ταχύτητα. Μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και λεπτομερή εξιστόρηση, ο Custard ξεδιπλώνει την πορεία των Cooper από τα μονοθέσια της F1 μέχρι τα εμβληματικά Mini Cooper S που σημάδεψαν το ράλι σε ολόκληρη τη δεκαετία του ’60.
Η αφήγηση δεν περιορίζεται στη δόξα αλλά εισχωρεί στα παρασκήνια, τις κόντρες με τους μηχανικούς, οι αυτοσχέδιες λύσεις, οι αγωνίες, τα τεχνικά προβλήματα, η άνοδος και η πτώση των εργοστασίων. Είναι μια ιστορία ανθρώπινη, όπου η εμμονή ενός πατέρα και ενός γιου μετατρέπει ένα μικρό αυτοκίνητο σε παγκόσμιο θρύλο.
Ο Custard παρακολουθεί βήμα- βήμα τη μακρά πορεία του MINI μέσα στις δεκαετίες που ακολούθησαν. Εδώ το βιβλίο αποκτά μια ωριμότητα σπάνια για αυτοκινητικές ιστορίες: καταγράφει όχι μόνο τα λαμπρά επιτεύγματα αλλά και τα λάθη, τις χαμένες ευκαιρίες, τις στρατηγικές παρεκκλίσεις που λίγο έλειψε να εξαφανίσουν το MINI από τον χάρτη.
Με τη γερμανική εξαγορά όμως, το MINI ξαναβρίσκει την ψυχή του. Η BMW το ανασχεδιάζει από την αρχή, με σεβασμό στην ιστορική του βάση αλλά και με την τεχνολογική τόλμη της νέας εποχής. Το «σειρά F» και τα σύγχρονα μοντέλα καταγράφονται με λεπτομέρεια, ενώ η αφήγηση καταλήγει στον κόσμο της ηλεκτροκίνησης, όπου το MINI επιστρέφει ξανά ως σύμβολο καινοτομίας και νεανικής ενέργειας.
Η έκδοση κερδίζει ακόμη περισσότερο χάρη στην εισαγωγή του έμπειρου δημοσιογράφου και μηχανολόγου Τάκη Πουρναράκη, ο οποίος μεταφέρει με αμεσότητα την προσωπική του γνωριμία με τον Τοράλι Κούπερ, απόγονο της θρυλικής οικογένειας. Η αφήγησή του λειτουργεί ως ανθρωποκεντρική γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία και στο σήμερα: οι οικογενειακές παραδόσεις, η λατρεία για το μηχανοκίνητο σπορ, ο τρόπος με τον οποίο μια ιδέα γίνεται κληρονομιά.
Η Ιστορία του MINI είναι μια ολοκληρωμένη, αφηγηματική μελέτη πάνω σε όλα τα πρόσωπα που συνέβαλαν στη δημιουργία του πιο αναγνωρίσιμου μικρού αυτοκινήτου του 20ού αιώνα. Το MINI, μέσα από αυτές τις σελίδες, παρουσιάζεται σαν ένας μικρός καθρέφτης του σύγχρονου κόσμου: ευέλικτο, πολυσχιδές, αντιφατικό, ταχύ, κομψό. Ένα αυτοκίνητο που κατάφερε να γίνει μύθος χωρίς να χάσει τη λειτουργικότητά του.
Ο Ben Custard παραδίδει μια από τις καλύτερες και πιο ανθρώπινες ιστορίες που έχουν γραφτεί για αυτοκίνητο. Η έκδοση είναι φροντισμένη, όμορφη, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, καθαρή αφήγηση και μια εξαιρετική μετάφραση.
*Ο Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης είναι συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας
