Η άμεση κινητοποίηση της Αθήνας στις πληροφορίες για την έκδοση δικαστικής απόφασης σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, οδήγησε στην επαναβεβαίωση από την αιγυπτιακή πλευρά των δεσμεύσεων που είχε αναλάβει δημόσια κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα ο πρόεδρος Αλ Σίσι.
Η Προεδρία της Αιγύπτου δήλωσε την «πλήρη δέσμευσή της να διατηρήσει το μοναδικό και ιερό θρησκευτικό καθεστώς της Μονής της Αγίας Αικατερίνης και να μην βλάψει αυτό το καθεστώς», υποστηρίζοντας ότι η «δικαστική απόφαση εδραιώνει αυτό το καθεστώς».
Η άμεση αντίδραση της Αθήνας, με την επικοινωνία του ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτη με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, καθώς και ο συναγερμός που σήμανε σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, εκτιμάται ότι απέδωσαν, καθώς οδήγησαν το Κάιρο στην έκδοση των σχετικών ανακοινώσεων.
Οι διαβεβαιώσεις αυτές έγιναν δεκτές με ικανοποίηση από την Αθήνα, καθώς συνοδεύονται από την επισήμανση της αιγυπτιακής Προεδρίας, αλλά και του αιγυπτιακού ΥΠΕΞ, για τη σημασία που αποδίδεται στη διατήρηση του υψηλού επιπέδου των ελληνοαιγυπτιακών σχέσεων.
Νωρίτερα, στελέχη της κυβερνησης επισήμαναν πως οι επίσημες ανακοινώσεις της αιγυπτιακής πλευράς κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Εν αναμονή και της πλήρους αξιολόγησης της δικαστικής απόφασης, οι δύο κυβερνήσεις θα συνεχίσουν το αμέσως επόμενο διάστημα τη συζήτηση για την επίλυση του ζητήματος με θεσμικό τρόπο, στην κατεύθυνση της κοινής κατανόησης και όσων είχαν συμφωνηθεί κατ΄ιδίαν και ανακοινωθεί δημοσίως κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου στην Αθήνα: σκοπός η θωράκιση του λατρευτικού και ελληνορθόδοξου χαρακτήρα της Μονής.
Βεβαίως, στο ΥΠΕΞ έχει τεθεί υπό προσεκτική εξέταση η απόφαση του Δικαστηρίου, ώστε να διαπιστωθεί πλήρως τι προβλέπει για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής. Έτσι θα μπορέσει να καταστεί απολύτως σαφές κατά πόσο η απόφαση αυτή συμβαδίζει με το πνεύμα του διακανονισμού που είχαν συμφωνήσει το Κάιρο, η Μονή και η Αθήνα, ο οποίος θα έλυνε οριστικά το ζήτημα και θα διασφάλιζε τη Μονή από σφετεριστές ή όσους επιβουλεύονται τη συνέχιση της λειτουργίας της.
Η απόφαση αποτελείται από 160 σελίδες και, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, έως τώρα έχουν κυκλοφορήσει μόνο περίληψη και επιλεκτικές διαρροές. Συνεπώς, τονίζουν οι ίδιες πηγές, «είναι πρόωρο να εξαχθούν συμπεράσματα , πολλώ δε μάλλον ότι προβλέπεται έξωση των μοναχών ή δήμευση περιουσίας».
Το αιγυπτιακό Υπουργείο Εξωτερικών, δια του εκπροσώπου του, επιχείρησε να καθησυχάσει τις ανησυχίες που προκλήθηκαν, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει απολύτως καμία βλάβη στο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, στους αρχαιολογικούς του χώρους, στην πνευματική του αξία, στο θρησκευτικό του κύρος ή στα κοιμητήριά του». Η δικαστική απόφαση, πρόσθεσε, «αποτελεί την πρώτη φορά που νομιμοποιείται το καθεστώς του μοναστηριού και διαφυλάσσεται ο ιερός του χαρακτήρας».
Αναφέρεται επίσης ότι σε ορισμένες περιοχές -για τις οποίες έχουν υπογραφεί συμβάσεις με τις τοπικές αρχές, αν και θεωρούνται φυσικά καταφύγια- η δικαστική απόφαση όρισε ότι οι μοναχοί συνεχίζουν να έχουν το δικαίωμα χρήσης αυτών των περιοχών, καθώς και των θρησκευτικών και αρχαιολογικών χώρων. Αντίθετα, σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, για τις οποίες δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας, αυτές περιέρχονται στο κράτος.
Πάντως, από τις ανακοινώσεις των Αιγυπτίων γεννώνται ερωτήματα, καθώς στην απόφαση του Δικαστηρίου, όπως παρουσιάζεται, φαίνεται να προβλέπεται δήμευση απομακρυσμένων ιδιοκτησιών της Μονής λόγω έλλειψης τίτλων ιδιοκτησίας. Επίσης, δημιουργείται προβληματισμός από την αναφορά ότι θα «επιτρέπεται» στους μοναχούς η άσκηση των καθηκόντων τους στις εγκαταστάσεις του περιβάλλοντος χώρου, κάτι που παραπέμπει στο ότι η κυριότητα των χώρων αυτών δεν αποδίδεται στη Μονή.
Επιπλέον, αν και είναι σημαντική η δέσμευση για σεβασμό στον «θρησκευτικό χαρακτήρα» της Μονής, αυτός δεν είχε αμφισβητηθεί από κανέναν. Δεν δίνεται, όμως, σαφής απάντηση για το εάν αποδίδεται η ιδιοκτησία της Μονής και των κτισμάτων και οικοπέδων στον περιβάλλοντα χώρο στο Νομικό Πρόσωπο της Μονής,ώστε να λήξει οριστικά η εκκρεμότητα.
Η αθέτηση της Συμφωνίας για τη Μονή Σινά, το «σχέδιο τουριστικής ανάπλασης» και το δίλημμα της Αθήνας - Γράφει ο Νίκος Μελέτης
Με μια πρωτοφανή κίνηση, η οποία στρέφεται ευθέως εναντίον της θρησκευτικής ελευθερίας, προσβάλλει ένα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και την ιστορική πολιτιστική παράδοση 15 αιώνων, και παραβιάζει μια υψηλού επιπέδου συνεννόηση με την Ελλάδα, το Κάιρο επέτρεψε να εξελιχθεί μια μακρόχρονη δικαστική διαδικασία με μια απόφαση που οδηγεί σε δήμευση όλων των περιουσιακών στοιχείων, ακόμα και της ίδιας της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά.
Η είδηση της απόφασης του Δικαστηρίου Ισμαηλίας, που εκδόθηκε την Τετάρτη, έπεσε σαν κεραυνός στην Αθήνα, όπου μέχρι χθες το βράδυ αναζητούσαν το κείμενο της απόφασης. Ενώ υπήρχε η αντίληψη εδώ και ημέρες και κυρίως μετά την επίσκεψη Σίσι στην Αθήνα, ότι είχε κλείσει το ζήτημα με τον διακανονισμό που είχε επιτευχθεί μετά από διαβουλεύσεις Καΐρου, Αρχιεπισκόπου Δαμιανού και Αθήνας.
Η αντίδραση της Αθήνας ήταν άμεση, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Π. Μαρινάκη να δηλώνει ότι «ο Έλληνας πρωθυπουργός παραμένει στη δέσμευση που έλαβε δημοσίως και κατ’ ιδίαν από τον πρόεδρο της Αιγύπτου κατά τη διάρκεια του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών στην Αθήνα, για τη διατήρηση του λατρευτικού Ελληνορθόδοξου χαρακτήρα της Μονής, και αναμένει άμεσα την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας, όπως είχε διαμορφωθεί μεταξύ των μερών».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος πρόσθεσε ότι «όταν γίνει γνωστό το επίσημο και συνολικό περιεχόμενο της δικαστικής απόφασης και αξιολογηθεί σχετικά, θα υπάρξει επίσημη τοποθέτηση. Από ελληνικής πλευράς δεν αναμένουμε οποιαδήποτε διαφοροποίηση στα συμφωνηθέντα».
Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης επικοινώνησε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Μπαντρ Αμπντελατί, στον οποίο διεμήνυσε ότι «δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να αποκλίνουμε από την κοινή κατανόηση των δύο πλευρών, η οποία εκφράστηκε από τους ηγέτες των δύο χωρών στο πλαίσιο του πρόσφατου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα».
Ο Αιγύπτιος αξιωματούχος παρέκαμψε το θέμα της συμφωνίας που είχε επιτευχθεί και παρέπεμψε στην «πολύ θετική», όπως είπε, απόφαση του Δικαστηρίου, την οποία πάντως η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε στη διάθεσή της μέχρι χθες το απόγευμα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο διακανονισμός στον οποίο είχαν φτάσει όλες οι πλευρές προέβλεπε το κλείσιμο των δικαστικών προσφυγών που αμφισβητούσαν την κυριότητα της Μονής στα κτίσματα που στεγάζουν τη Μονή, τον Ναό, τους χώρους φιλοξενίας, τη βιβλιοθήκη, τον εκθεσιακό χώρο και τις σκήτες, αλλά και στα κτίσματα, οικόπεδα και αγροτεμάχια στον περιβάλλοντα χώρο. Περιουσιακά στοιχεία τα οποία κατέχει η Μονή στη διάρκεια των 15 αιώνων αδιάκοπης λειτουργίας της.
Καθώς δεν έχει αναγνωριστεί στη Μονή η νομική ιδιότητα νομικού προσώπου, «ιδιοκτήτης» εμφανίζεται κάθε φορά ο Ηγούμενος, δηλαδή ο Αρχιεπίσκοπος του Σινά. Σύμφωνα με τον διακανονισμό, θα αναγνωριζόταν η κυριότητα της Μονής με την υποχρέωση αναγνώρισης δικαιωμάτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Αιγύπτου, για συνεργασία στη συντήρηση και διαχείριση των ιστορικών, ανεκτίμητων κειμηλίων της Μονής.
Η αμφισβήτηση των περιουσιακών στοιχείων που είναι συνυφασμένα με την ύπαρξη της Μονής είχε ξεκινήσει εδώ και δύο δεκαετίες με πρωτοβουλία κυρίως των Αδελφών Μουσουλμάνων, ενώ τη σκυτάλη πήραν εθνικιστικοί κύκλοι της Αιγύπτου που επιδόθηκαν σε ένα μαραθώνιο δικαστικών προσφυγών, ώστε να κηρυχθεί η Μονή έκπτωτη από όλα τα ακίνητα, ακόμη και από εκείνα που στεγάζουν τις απολύτως αναγκαίες θρησκευτικές και άλλες λειτουργίες της.
Τα κίνητρα δεν ήταν μόνο να απαλλαγούν από ένα μοναδικό και με παγκόσμιο κύρος χριστιανικό μνημείο, το οποίο είναι ζωντανό και λειτουργικό για 1.500 χρόνια, αλλά και να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά συμφέροντα ενόψει της υλοποίησης του σχεδίου για τη μεγάλη «τουριστική ανάπλαση» της περιοχής, την οποία σχεδιάζει η αιγυπτιακή κυβέρνηση με το όνομα «Η Μεγάλη Μεταμόρφωση».
Η ύπαρξη της μοναδικής στον κόσμο μοναστικής κοινότητας αποτελεί το τελευταίο εμπόδιο στα φαραωνικά σχέδια της Αιγυπτιακής κυβέρνησης…
Το σχέδιο αυτό προβλέπει την κατασκευή ξενοδοχείων με εκατοντάδες δωμάτια, υπόγειου συγκροτήματος υπερπολυτελών σουιτών και σαλέ, καθώς και ενός ορεινού ξενοδοχείου στο Όρος της Μεταμόρφωσης. Επίσης, προβλέπεται η λειτουργία ενός «πνευματικού καταφυγίου» στα βουνά που περιβάλλουν την Ιερή Κοιλάδα, ώστε να γίνει προορισμός για ολιστικό και θεραπευτικό τουρισμό, καθώς και εγκαταστάσεις για ορειβασία στο Όρος της Μεταμόρφωσης. Μια αξιοποίηση η οποία, φυσικά, θα αλλοιώσει και τελικά θα εξαφανίσει τη μοναδικότητα και τη θρησκευτικότητα του χώρου, που έχει επιβιώσει επί 1.500 χρόνια.
Την ιερότητα του χώρου σεβάστηκε και ο ίδιος ο Μωάμεθ, καθώς στη μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο βιβλιοθήκη της Μονής φυλάσσεται αντίγραφο του «Αχτιναμέ» (διαθήκη) του ίδιου του Μωάμεθ, που απονέμει τα προνόμια στη Μονή. Το έγγραφο φέρει ως σφραγίδα το αποτύπωμα της παλάμης του.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν από το Κάιρο και τα δημοσιεύματα του αιγυπτιακού Τύπου, με την απόφαση του Δικαστηρίου, ουσιαστικά κηρύσσονται όλα τα κτίσματα και τα οικόπεδα, (με το πρόσχημα της απουσίας τίτλων η ακυρότητας όσων υπάρχουν για περιουσίες που κατέχει η Μονή για αιώνες) περιουσία του Αιγυπτιακού Δημοσίου, τα οποία θα διαχειρίζεται η Τοπική Αρχή και θα έχει λόγο η Αρχαιολογική Υπηρεσία. Και σε μια… παραχώρηση προς τη μοναστική κοινότητα, θα επιτραπεί να παραμείνουν εκεί ως φιλοξενούμενοι, για να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Βεβαίως, η εχθρότητα προς τη Μονή είχε φανεί και με άλλες κινήσεις, καθώς στους περίπου είκοσι Έλληνες μοναχούς, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι υπερήλικες, δεν έχει ανανεωθεί η άδεια παραμονής τους.
Η έκπληξη της Αθήνας από την εξέλιξη αυτή ήταν μεγάλη, καθώς μόλις πριν λίγες ημέρες, στις 7 Μαΐου, ο πρόεδρος Αλ Σίσι, ευρισκόμενος στην Αθήνα για τη συνεδρίαση του ΑΣΣ, κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του με τον Κυρ. Μητσοτάκη, ο οποίος εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εξεύρεση διακανονισμού στο θέμα της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά, πήρε τον λόγο και με θερμά λόγια αναφέρθηκε στην πρόθεσή του για προστασία της Μονής.
«Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ένα άλλο ζήτημα που σχετίζεται με τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης. Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ότι στην Αίγυπτο, τα τελευταία δέκα χρόνια, τονίζουμε σταθερά έναν βαθύ σεβασμό, όχι μόνο για τους άλλους, αλλά και για την ποικιλομορφία και τον πλουραλισμό που είναι εγγενείς στον ανθρώπινο ιστό. Επιπλέον, έχουμε εφαρμόσει πρακτικές που επιβεβαιώνουν αυτή την αρχή και επιδιώκουν ενεργά να την εδραιώσουν μεταξύ των πολιτών. Ως εκ τούτου, είμαι βαθιά προβληματισμένος όταν ακούω φήμες ότι η Αίγυπτος μπορεί να αναλάβει αρνητική δράση έναντι της Μονής της Αγίας Αικατερίνης, καθώς αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές αρχές της Αιγύπτου και την παράδοσή της για ανοχή.Θα ήθελα να αναφέρω, για παράδειγμα, όταν εξτρεμιστές έκαψαν 65 εκκλησίες, το κράτος τις ξανάχτισε. Χτίζουμε επίσης εκκλησίες σε κάθε γειτονιά. Αν υπήρχαν Εβραίοι πολίτες στην Αίγυπτο, το κράτος θα είχε χτίσει συναγωγές γι' αυτούς. Θέλω να τονίσω ότι δεν θέλω, και δεν θα επιτρέψω, να τεθεί σε κίνδυνο η σχέση με την Ελλάδα λόγω των κακόβουλων φημών που κυκλοφορούν για τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης.
Επιβεβαιώνω τη δέσμευση του αιγυπτιακού κράτους στο αιώνιο και ακέραιο συμβόλαιο μεταξύ της Μονής και του κράτους, ειδικά καθώς αγκαλιάζει τα λείψανα ενός μεγάλου Αγίου. Ήμουν πρόθυμος να διευκρινίσω αυτό το θέμα ο ίδιος και να το δηλώσω άμεσα για να αντικρούσω τις κακόβουλες φήμες».
Τρεις εβδομάδες αργότερα, ήρθε η απόφαση του Δικαστηρίου, η οποία πλέον θα προβάλλεται ως «δικαστικό τετελεσμένο» της… Ανεξάρτητης Αιγυπτιακής Δικαιοσύνης.
Είναι προφανές ότι, παρά τη σοβαρότητα του ζητήματος, η Αθήνα θέλει να κινηθεί προσεκτικά, ώστε να αναζητηθεί λύση στο πρόβλημα που προκύπτει και αφορά άμεσα την επιβίωση της μοναδικής χριστιανικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Μονής, αλλά και της μοναστικής κοινότητας, στο πλαίσιο στο οποίο επιβίωσε και διατήρησε τον χαρακτήρα της τα τελευταία 1.500 χρόνια.
Ταυτόχρονα, όμως, επιδιώκει να μην εμπλακεί σε μια σφοδρή σύγκρουση με το Κάιρο, σε μια περίοδο σημαντικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων, όπου η στενή σχέση με την Αίγυπτο είναι σημαντική για τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο την ώρα μάλιστα που είναι σε εξέλιξη το «φλερτ» της Τουρκίας και του Τ. Ερντογάν προς την Αίγυπτο. Και εντός αυτού του πλαισίου θα κινηθεί τώρα η Αθήνα, ελπίζοντας ότι ο πρόεδρος Σίσι θα σεβαστεί τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, κάτι που αποτελεί, βεβαίως, προαπαιτούμενο για την επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης που πρέπει να υπάρχει στις παραδοσιακά πολύ καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Αργά χθες το βράδυ υπήρξε η πρώτη αντίδραση από το Κάιρο, με τον εκπρόσωπο της Προεδρίας να επιβεβαιώνει την «πλήρη δέσμευσή της να διατηρήσει το μοναδικό και ιερό θρησκευτικό καθεστώς της Μονής της Αγίας Αικατερίνης και να μην βλάψει αυτό το καθεστώς», υποστηρίζοντας ότι η «δικαστική απόφαση εδραιώνει αυτό το καθεστώς».
Η δικαστική απόφαση συνάδει επίσης με όσα δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα στις 7 Μαΐου, αναφέρει η ανακοίνωση της Προεδρίας, η οποία επισημαίνει τη «σημασία της διατήρησης των στενών και αδελφικών σχέσεων μεταξύ των δύο αδελφικών χωρών και λαών και της μη διατάραξής τους».
Ο Εκπρόσωπος Τύπου του Αιγυπτιακού ΥΠΕΞ, απαντώντας σε ερώτηση του MENA, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει απολύτως καμία βλάβη στο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, στους αρχαιολογικούς του χώρους, στην πνευματική του αξία, στο θρησκευτικό του κύρος ή στα κοιμητήριά του».
Η δικαστική απόφαση, πρόσθεσε, αποτελεί την πρώτη φορά που νομιμοποιείται το καθεστώς του μοναστηριού και διαφυλάσσεται ο ιερός του χαρακτήρας.
Αναφέρει επίσης ότι σε ορισμένες περιοχές, «για τις οποίες έχουν υπογραφεί συμβάσεις με τις τοπικές αρχές – αν και θεωρούνται φυσικά καταφύγια – από σεβασμό προς την πνευματική αξία και την υψηλή θρησκευτική σημασία του μοναστηριού, η δικαστική απόφαση όρισε ότι οι μοναχοί του μοναστηριού συνεχίζουν να έχουν το δικαίωμα χρήσης αυτών των περιοχών, καθώς και των θρησκευτικών και αρχαιολογικών χώρων της περιοχής».
Ενώ σε άλλες, πιο απομακρυσμένες περιοχές, για τις οποίες δεν υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας, αυτές περιέρχονται στο κράτος.
