«Εταίρος, ανταγωνιστής και συστημικός αντίπαλος». Αυτός είναι ο επίσημος χαρακτηρισμός, που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στις σχέσεις της με την Κίνα, όπως αποτυπώνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των 27 ηγετών, τον περασμένο Ιούνιο και αντικατοπτρίζει τη δύσκολη άσκηση ισορροπίας, που οι Ευρωπαίοι καλούνται να εκτελέσουν μεταξύ Κίνας, Ηνωμένων Πολιτειών και ευρωπαϊκών συμφερόντων.
Την ώρα, που το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με την Κίνα ανέρχεται στα 400 δισ. ευρώ (2022), οι Βρυξέλλες μιλούν για την ανάγκη ενός δίκαιου ανταγωνισμού και ζητούν αμοιβαιότητα στις οικονομικές σχέσεις. Σε αυτό το «οικονομικό περίγραμμα» των ευρω-κινεζικών σχέσεων, έρχεται να προστεθεί και ο γεωπολιτικός παράγοντας.
Η Κίνα είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συνομιλητής της Ρωσίας καθ’ όλη τη διάρκεια και του πολέμου στην Ουκρανία, όπως και συνομιλητής του Ιράν, την ώρα, που βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, με τον κίνδυνο ανάφλεξης ολόκληρης της περιοχής να θέτει σε εγρήγορση τη διεθνή κοινότητα.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται το Πεκίνο, έχοντας συναντήσεις με το σύνολο της ηγεσίας της χώρας, τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, τον Πρωθυπουργό Λι Τσιανγκ και τον Πρόεδρο της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης Τζάο Λετζί.
Ζητήματα διμερούς συνεργασίας, εμπορικές σχέσεις, θέματα περιφερειακού και διεθνούς ενδιαφέροντος -με τις εξελίξεις σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία να βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα- αποτελούν τα πεδία συζήτησης, με δεδομένο το οικονομικό μέγεθος της Κίνας, αλλά και τον σημαντικό ρόλο, που μπορεί να διαδραματίσει σε ζητήματα περιφερειακής και διεθνούς ασφάλειας για τη διατήρηση της ειρήνης και σταθερότητας.
Εκτός από τις μεγάλες επενδύσεις, όπως αυτή της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά, για την Ελλάδα η αγορά της Κίνας αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημα».
Στόχος της κυβέρνησης η ενίσχυση των διμερών εμπορικών σχέσεων και η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών, με ιδιαίτερη έμφαση στα αγροτικά και τυποποιημένα προϊόντα. Άλλωστε, το ελληνικό ελαιόλαδο και το ελληνικό κρασί συγκαταλέγονται στα προϊόντα εκείνα, που καταγράφουν ιδιαίτερη ζήτηση στην κινεζική αγορά.
Ο «Δρόμος του Μεταξιού» ή αλλιώς η κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road («Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος»), στην οποία είχε ενταχθεί και η Ελλάδα, αποδεικνύεται πλέον ένας δρόμος μετ’ εμποδίων. Προ ολίγων μηνών, η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, ανακοίνωσε την πρόθεση της Ρώμης ακόμη και να αποχωρήσει, την ίδια ώρα, που οι ανησυχίες της Ευρώπης για υπέρμετρη εξάρτηση από την Κίνα, σε κρίσιμους τομείς, εντείνονται.
Τα παραδείγματα πολλά, κυρίως σε ό,τι αφορά την τεχνολογία, με χαρακτηριστικά, την προμήθεια των μπαταριών ιόντων λιθίου από την Κίνα -απαραίτητες για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα- τους αισθητήρες, τους μικροεπεξεργαστές, τους διακομιστές, τις συσκευές αποθήκευσης και τα δίκτυα μετάδοσης δεδομένων.
Η απόφαση των Ευρωπαίων να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα, επικαλούμενοι ακόμη και λόγους ασφαλείας για τομείς, όπως οι τηλεπικοινωνίες, οδήγησε και στη μείωση των κινεζικών άμεσων επενδύσεων στην Ευρώπη, που το 2016 ανέρχονταν στα 37,3 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 δεν ξεπέρασαν τα 8 δισ. ευρώ.
Βασική θέση της ελληνικής κυβέρνησης παραμένει η ανάγκη των ανοικτών διαύλων επικοινωνίας και συνεργασίας για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, ώστε οι σχέσεις να είναι εποικοδομητικές και αμοιβαία επωφελείς.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται στο Πεκίνο, με αιχμή του δόρατος για την κατάσταση στη χώρα, τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας, την οποία κατέταξαν στην επενδυτική βαθμίδα, εκτός από τις DBRS και την S&P, και δύο από τους μεγαλύτερους κινεζικούς οίκους αξιολόγησης, οι Lianhe Credit και Chengxin Rating Group.
Παράλληλα, οι παραδοσιακές καλές σχέσεις της Ελλάδας με την Κίνα, λόγω πολιτισμικών δεσμών και γεωπολιτικής θέσης, εκτιμάται ότι μπορεί να λειτουργήσουν ως γέφυρα ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Πεκίνο για μια πιο ισόρροπη σχέση.
Θέση και της Ελλάδας, πάντως, είναι η μείωση της επικινδυνότητας (de-risking) στις σχέσεις με την Κίνα και η μείωση της εξάρτησης από κρίσιμες πρώτες ύλες, στο πλαίσιο της οικονομικής ασφάλειας της Ευρώπης και της αντιμετώπισης των παγκόσμιων γεωπολιτικών προκλήσεων.
Τον πρωθυπουργό συνοδεύουν ο υπουργός Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας, καθώς η εταιρεία «Yutong International Holding» έχει αναλάβει την προμήθεια των 250 ηλεκτρικών λεωφορείων για τους στόλους των συγκοινωνιακών φορέων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καθώς και ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για την Οικονομική Εξωστρέφεια Κώστα Φραγκογιάννη, οι οποίοι θα επισκεφθούν στη συνέχεια τη Σαγκάη και την Έκθεση CIIE, (China International Import Expo), όπου θα υπάρχει ελληνικό περίπτερο με 20 ελληνικές επιχειρήσεις.
