Πρωτοβουλία της Ελλάδας στον ΟΗΕ κατά της αρχαιοκαπηλίας

Πρωτοβουλία της Ελλάδας στον ΟΗΕ κατά της αρχαιοκαπηλίας

Αναγνωρίζει ότι η παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών, η λαθρανασκαφή και η λεηλασία αποτελούν σοβαρά εγκλήματα, και αναζητά τρόπους καταπολέμησης του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος κατά της πολιτιστικής ιδιοκτησίας. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, με πρωτοβουλία της Ελλάδας συνεργασία με άλλες χώρες, υιοθέτησε ομόφωνα ψήφισμα στην ετήσια γενική του συνέλευση, με το οποίο ζητά κι άλλα μέτρα.

Η χώρα μας μαστίζεται από την αρπαγή πολιτιστικών θησαυρών της ελέω αρχαιοκαπηλίας. Έχει, επίσης, ανοιχτό, το ζήτημα της επιστροφής των κλεμμένων γλυπτών του Παρθενώνα από το Λονδίνο. Επομένως, έχει κάθε λόγο να ενεργεί ως επισπεύδουσα τέτοιων κινήσεων και αποφάσεων στη διεθνή σκακιέρα. Η πρωτοβουλία της υπήρξε απολύτως θετική, καθώς και οι 111 χώρες που παρέστησαν στη συζήτηση, ψήφισαν υπέρ της έγκρισης της απόφασης.

Με το φετινό του ψήφισμα ο ΟΗΕ αναγνωρίζει τη διεθνή φύση της αρχαιοκαπηλίας και ζητά διεθνή συνεργασία, προτρέποντας για αμοιβαία νομική συνδρομή, «ιδίως όσον αφορά την επιστροφή ή την αποκατάσταση των διακινούμενων πολιτιστικών αγαθών. Αναγνωρίζει ότι η παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών επηρεάζει όλες τις περιοχές του κόσμου και ότι κάθε χώρα μπορεί ταυτόχρονα να είναι πηγή, διέλευση και τελική περιοχή προορισμού.»

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών επαινεί την UNESCO, που αποτελεί δικό του παρακλάδι για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό, αλλά ζητά ενίσχυση συνεργασίας με την INTERPOL, το Γραφείο Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων και το Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη της Διατήρησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Περιουσίας.

Ιδιαίτερος έπαινος δίδεται στην UNESCO για τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Προώθηση της Επιστροφής Πολιτιστικής Περιουσίας στις Χώρες Προέλευσης και για το έργο που η επιτροπή έχει επιτελέσει, «ιδίως μέσω της προώθησης διμερών διαπραγματεύσεων, για την επιστροφή ή την απόδοση πολιτιστικών αγαθών θεμελιώδους πνευματικής, ιστορικής και πολιτιστικής αξίας, την προετοιμασία απογραφών κινητών πολιτιστικών αγαθών, καθώς και για τη μείωση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, και ενθαρρύνει τη συνέχιση τέτοιων προσπαθειών».

Το σημαντικό για μας είναι πως ο ΟΗΕ «καλεί όλους τους αρμόδιους φορείς, φορείς, ταμεία και προγράμματα του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και άλλους σχετικούς διακυβερνητικούς οργανισμούς να εργαστούν σε συντονισμό με την UNESCO στο πλαίσιο των εντολών τους και σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, προκειμένου να συνεχιστεί η αντιμετώπιση του ζητήματος επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης και να παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη». Και είναι σημαντικό, γιατί πρωτεύον θέμα σε αυτή την επιτροπή είναι η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

Σε σχέση με εμπόλεμα κράτη, τα Ηνωμένα Έθνη εκφράζουν τη λύπη τους για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς σε αυτά. Ζητεί «τον άμεσο τερματισμό τέτοιων πράξεων και υπενθυμίζει στα κράτη μέλη της Σύμβασης του 1954 για την Προστασία της πολιτιστικής ιδιοκτησίας σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης και των δύο πρωτοκόλλων αυτών των διατάξεων για τη διαφύλαξη και τον σεβασμό των πολιτιστικών αγαθών και την απαγόρευση, την πρόληψη και, εάν είναι απαραίτητο, τον τερματισμό κάθε μορφής κλοπής, λεηλασίας ή υπεξαίρεσης και οποιωνδήποτε πράξεων βανδαλισμού που στρέφονται κατά της πολιτιστικής ιδιοκτησίας».

Δεν σταματά όμως εκεί. Καλεί «όλα τα κράτη μέλη που είναι σε θέση να το πράξουν να βοηθήσουν τα πληγέντα κράτη στην καταπολέμηση της διακίνησης πολιτιστικών αγαθών που έχουν ανασκαφεί παράνομα από αρχαιολογικούς χώρους και έχουν ληφθεί από μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχεία και συλλογές χειρογράφων, μεταξύ άλλων μέσω διεθνούς συνεργασίας για την επιστροφή ή την αποκατάσταση κλεμμένων ή παράνομα εξαγόμενων πολιτιστικών αγαθών». Ενδεικτικά θυμίζουμε τις καταστροφές στη Συρία, στο Ιράκ αλλά και στο Αφγανιστάν.

Επίσης, συνιστάται η λήψη πρόσθετων μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, «συμπεριλαμβανομένης της δημοσίευσης νομοθεσίας, ιδίως στη βάση δεδομένων των νόμων περί εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, και με την προσφορά ειδικής εκπαίδευσης για αστυνομικές, τελωνειακές και συνοριακές υπηρεσίες».

Ενθαρρύνονται «όλα τα κράτη μέλη να ιδρύσουν, όπου δεν υπάρχουν ακόμη, με τη βοήθεια της INTERPOL, κατόπιν αιτήματος, εξειδικευμένες αστυνομικές μονάδες αποκλειστικά αφιερωμένες στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς για τη διερεύνηση υποθέσεων διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και εθνικών κλοπιμαίων έργων της βάσης δεδομένων τέχνης που συνδέεται άμεσα με την αντίστοιχη βάση δεδομένων της INTERPOL»

Προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στο εμπόριο πολιτιστικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των οίκων δημοπρασιών, των εμπόρων έργων τέχνης, των συλλεκτών έργων τέχνης, των επαγγελματιών μουσείων και των διαχειριστών διαδικτυακών αγορών, απαιτείται να παρέχουν επαληθεύσιμες τεκμηρίωση προέλευσης καθώς και πιστοποιητικά εξαγωγής, κατά περίπτωση, που σχετίζονται με οποιοδήποτε πολιτιστικό αγαθό που εισάγεται, εξάγεται ή προσφέρεται προς πώληση, μεταξύ άλλων μέσω του Διαδικτύου.

Τέλος σημειώνει πως οι συστηματικές απογραφές των πολιτιστικών αγαθών, μεταξύ άλλων και σε ψηφιακή μορφή, συντελούν στην ασφάλειά τους.