Η προσφυγική κρίση που αναμένεται από την επικράτηση των Ταλιμπάν έχει θορυβήσει τη διεθνή κοινότητα. Η εμπλοκή της Τουρκίας και η εργαλειοποίηση, κατ' επανάληψη στο παρελθόν των προσφυγικών ροών ανησυχεί ιδιαίτερα την Ελλάδα. Ανησυχία που εντείνεται από τις συγκρούσεις που ξεκίνησαν στο Αφγανιστάν και τους νεκρούς στις πρώτες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.
Το νέο ασταθές τοπίο που διαμορφώνεται στο Αφγανιστάν φαίνεται να αφήνει ένα μικρό περιθώριο για όσες χώρες είχαν παρουσία στη χώρα υπό το προηγούμενο καθεστώς. Οι Ταλιμπάν, αν και επιχειρούν να επιτύχουν τη διεθνή νομιμοποίησή τους και να δείξουν ένα νέο διαφορετικό πρόσωπο από την προηγούμενη αποκρουστική διακυβέρνησή τους μέχρι το 2001, αντιμετωπίζουν ήδη εσωτερικές αντιδράσεις που οδηγούν σε συγκρούσεις.
Το περιθώριο που δόθηκε στις δυτικές δυνάμεις για να φροντίσουν για την αποχώρηση των αποστολών τους, μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου εντάσσεται στην προσπάθεια να φιλοτεχνεί αυτό το νέο προφίλ.
Η Ελλάδα ήταν παρούσα στο Αφγανιστάν, είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε την αποχώρηση των Αφγανών που συνεργάστηκαν με τη χώρα μας αυτή την περίοδο. Έχει συμβολική σημασία που αυτή η ανάγκη αναγνωρίστηκε στη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ υπό τον πρωθυπουργό, όπως και ιδιαίτερα σημαντικό είναι να υλοποιηθεί.
Καθώς όλος ο κόσμος ανησυχεί για τη νέα ανθρωπιστική κρίση από την έξοδο μεταναστών και προσφύγων από τη χώρα, θα πρέπει να τονιστεί πως το 2021 δεν είναι το 2015. Κατ’ αρχάς το τουρκικό καθεστώς αντιμετωπίζει εντελώς διαφορετικά τις ροές προσφύγων, λόγω της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης, της πτώση της δημοφιλίας της πολιτικής του για τους μετανάστες, καθώς και την πίεση από την αντιπολίτευση, αλλά ακόμα και τους υπερεθνικιστές συμμάχους του.
Η Τουρκία χτίζει γοργά ένα τείχος δεκάδων χιλιομέτρων στα σύνορα με το Ιράν, ειδικά στο πέρασμα της επαρχίας του Βαν, όπου εντοπίζεται μία βασική διαδρομή των προσφύγων. Ακόμα και ο Ταγίπ Ερντογάν ασχολείται προσωπικά με το ζήτημα της εκτροπής των προσφυγικών ροών προς άλλη κατεύθυνση, προτιμότερα προς το Πακιστάν.
Παράλληλα, τα μέτρα που εφαρμόζονται για την πανδημία του κορονοϊού φαίνεται να έχουν μειώσει κατά πολύ την παράτυπη μετανάστευση. Ωστόσο, η δραματική κατάσταση στο Ιράν, τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά, είναι ένας αστάθμητος παράγοντας για τις μεταναστευτικές ροές, με μόνη σταθερά τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους.
Ταυτόχρονα, φαίνεται οι χώρες της Ευρώπης να ακολουθούν μία διαφορετική προσέγγιση από το παρελθόν, καθώς το ζήτημα του Αφγανιστάν είναι βασικό στην ευρωπαϊκή ατζέντα. Η Άνγκελα Μέρκελ έδωσε ένα νέο στίγμα, όταν αναγνώρισε πως δεν δόθηκαν αρκετά χρήματα στην 'Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και σε άλλα προγράμματα βοήθειας για τους πρόσφυγες την προηγούμενη περίοδο. Είναι μάλλον απίθανο ωστόσο να επιτευχθεί αναλογική και ισότιμη κατανομή των Αφγανών προσφύγων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Βέβαια, η παρούσα κατάσταση στο Αφγανιστάν μπορεί να εκτραχυνθεί, όσο και αν το νέο καθεστώς των Ταλιμπάν επιθυμεί να παρουσιάσει ένα συναινετικό πρόσωπο. Οι αναφορές για τρεις νεκρούς από πυρά των Tαλιμπάν σε σημερινή συγκέντρωση διαμαρτυρίας, καθώς και τα βίντεο με βιαιοπραγίες είναι ενδεικτικές για το τι θα ακολουθήσει.
Ταυτόχρονα, οι Ταλιμπάν είναι απίθανο να διατηρήσουν τον έλεγχο ολόκληρης της επικράτειας. Ήδη, πολέμαρχοι του προηγούμενου καθεστώτος δηλώνουν αποφασισμένοι να αντισταθούν στους Ταλιμπάν. Οι συγκρούσεις θα αυξήσουν τις πιέσεις στον χειμαζόμενο πληθυσμό της χώρας. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περισσότεροι από 270.000 Αφγανοί έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους αν και παραμένουν εντός της χώρας.
Η αγωνία των προσφύγων να φύγουν από τη χώρα παραμένει αμείωτη, όπως μαρτυρούν οι εικόνες στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Τις τελευταίες ημέρες εντοπίστηκαν 1.500 παράτυποι μετανάστες που προσπαθούσαν να εισέλθουν στην Τουρκία από τα σύνορα με το Ιράν, στην πλειοψηφία τους Αφγανοί. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, υπάρχουν πάνω από 100.000 πρόσφυγες από το Αφγανιστάν στην Τουρκία, αν και οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για πολλούς περισσότερους στην πραγματικότητα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της επαρχίας του Βαν, όπου 12 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους τον προηγούμενο μήνα, όταν ανατράπηκε λεωφορείο που τους μετέφερε. Στη λίμνη του Βαν άλλωστε έχουν χαθεί πολλές ζωές μεταναστών, προσπαθώντας με καΐκια να περάσουν στην Τουρκία, σε μία θανατηφόρα μεταναστευτική διαδρομή.
Παρά τους μεγάλους κινδύνους, περισσότεροι από 1.000 Αφγανοί συνεχίζουν να καταφθάνουν στην επαρχία του Βαν κάθε μέρα, όπως αντίστοιχα και στα υπόλοιπα περάσματα της Τουρκίας με το Ιράν, με προορισμό την Ευρώπη.
