30 Σεπτεμβρίου 1938. Ο Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Neville Chamberlain φτάνει στον αεροδρόμιο του Heston, επιστρέφοντας από το Μόναχο. Ενώ κατεβαίνει από το αεροπλάνο, κρατά στα χέρια του τη Συμφωνία του Μονάχου, που την είχε υπογράψει ο ίδιος μαζί με τον Χίτλερ. Δείχνοντας την προς το πλήθος που έχει συγκεντρωθεί, ο Chamberlain αναφωνεί «Ειρήνη στην εποχή μας!». Το πλήθος ζητωκραυγάζει, πιστεύοντας πως ένας πόλεμος με τη Γερμανία έχει αποφευχθεί. Ένα χρόνο αργότερα, ξεσπά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά και το παρασκήνιο της, θυμίζει αρκετά τα όσα συνέβησαν στην Τσεχοσλοβακία το 1938. Η Δύση πίστεψε πως με την αναγνώριση των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, ο Βλαδίμηρος Πούτιν θα πετύχαινε τους στόχους, όπως είχε κάνει και στη Γεωργία το 2008. Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται πως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε, έπεσαν στην ίδια παγίδα που είχε πέσει και ο Chamberlain : δεν πίστεψαν (ή δεν ήθελαν να πιστέψουν) πως ο Πούτιν θα προχωρούσε στην πλήρη υλοποίηση των αναθεωρητικών του βλέψεων. Στόχος του τελικά, δεν ήταν μόνο οι δυο επαρχίες, αλλά ο έλεγχος όλης της Ουκρανίας.
Στο διάγγελμα του, ο Ρώσος Πρόεδρος, αναφέρθηκε στο ιστορικό «λάθος» των ηγετών της ΕΣΣΔ να δημιουργήσουν την Ουκρανία. Αποδείχθηκε αρκετά πρόθυμος να το διορθώσει. Το πλέον πιθανό σενάριο είναι στο τέλος της εισβολής και αφού καταλάβει το Κίεβο, να τοποθετήσει μια κυβέρνηση-μαριονέττα, όπως συμβαίνει και στη Λευκορωσία. Πρέπει να έχουμε υπόψη, πως για τη Ρωσία, η οποιαδήποτε επέκταση της Δύσης, και κυρίως του ΝΑΤΟ, αποτελεί απειλή για τα εθνικά της συμφέροντα. Με την αλλαγή του status quo στην Ουκρανία, ο Πούτιν κάνει ξεκάθαρο πως δεν θα ανεχτεί άλλη διεύρυνση προς ανατολάς. Παράλληλα όμως, πετυχαίνει και τον απώτερο στόχο της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, δηλαδή την επιστροφή της Ρωσίας στο παλιό της μεγαλείο. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Πούτιν έχει δηλώσει την απογοήτευση του για την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, την οποία θεωρούσε ως τη «Μεγάλη Ρωσία». Εξάλλου, κοιτάζοντας τη διεθνή σκακιέρα, ο Πούτιν δεν θέλει να είναι υποχείριο ούτε της Δύσης, αλλά ούτε και της Κίνας. Προσπαθεί να μετατρέψει τη Ρωσία σε έναν τρίτο πόλο ανάμεσα στις δυο δυνάμεις.
Τα γεγονότα στην Ουκρανία, αποδεικνύουν δυστυχώς για ακόμα μια φορά, το πόσο απροετοίμαστη ήταν η Δύση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανήγγειλε οικονομικές κυρώσεις, οι οποίες όμως δεν φοβίζουν τον Πούτιν, καθώς δεν επηρεάζουν τον έλεγχο που ασκεί στο καθεστώς του. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, Είναι ευρέως γνωστό, πως το ενδιαφέρον της εξωτερικής τους πολιτικής έχει στραφεί προς τον Ειρηνικό, και συγκεκριμένα προς την Κίνα και την Ταιβάν. Αυτή η στροφή, άρχισε με τον Πρόεδρο Ομπάμα, κορυφώθηκε με τους «εμπορικούς πολέμους» του Προέδρου Τραμπ και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με τον νυν Πρόεδρο Μπάιντεν. Αυτή όμως η επιθυμία των ΗΠΑ να ασχοληθούν μονοθεματικά με την Κίνα, αφήνει ένα μεγάλο κενό ισχύος στις περιοχές όπου πρωτύτερα ασκούσαν επιρροή. Το κενό αυτό, προσπαθούν να καλύψουν άλλοι δρώντες, όπως για παράδειγμα, οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.
Η απροθυμία των Αμερικανών να βοηθήσουν έμπρακτα την Ουκρανία, μπορεί να λειτουργήσει ως τη «επιβεβαίωση» που χρειάζεται η Κίνα για να προχωρήσει σε μια δική της εισβολή στην Ταιβάν, προκαλώντας έτσι άλλες γεωπολιτικές αλλαγές. Ουσιαστικά, υπάρχει ο κίνδυνος η Ουκρανία να προκαλέσει ένα «φαινόμενο ντόμινο», όπου τα απολυταρχικά καθεστώτα θα είναι πιο πρόθυμα να ανατρέψουν το υπάρχον φιλελεύθερο status quo, καθώς η Δύση φαίνεται να είναι απούσα. Ήδη ο Σύρος Πρόεδρος Μπασάρ αλ Ασαντ, έδειξε να στηρίζει τη ρωσική εισβολή, ενώ η Κίνα δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα τη στάση της.
Όσον αφορά την Ευρώπη, οφείλει να συνειδητοποιήσει πως πρέπει να λάβει έναν ενεργητικότερο ρόλο στη γειτονιά της. Οι εξελίξεις στην Ουκρανία, αποτελούν ίσως μια από τις τελευταίες προειδοποιήσεις που θα δεχθεί η Ε.Ε. Το σενάριο περί ρωσικής εισβολής σε χώρα που είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε, δεν φαίνεται να είναι πιθανό, τουλάχιστον όχι στο άμεσο μέλλον. Εξάλλου, αν ο Πούτιν ήθελε πράγματι να αναστήσει τη «Ρωσική Αυτοκρατορία», θα ξεκίναγε από τις Βαλτικές χώρες, οι οποίες είναι θεωρητικά ευκολότερος στόχος. Ο Πούτιν μέχρι στιγμής, έχει δείξει πως σκέφτεται στρατηγικά και κινείται εκεί όπου έχει περιθώρια να κάνει επίδειξη ισχύος. Με άλλα λόγια, δεν έχει κάνει το λάθος να προκαλέσει ανοικτά τη Δύση.
Όμως, ο Ρώσος Πρόεδρος απέδειξε στο παρελθόν πως έχει και άλλα μέσα στην διάθεση του για να ασκεί επιρροή εκεί που δεν του επιτρέπουν τα όπλα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ρωσία είναι «μετρ» στις κυβερνοεπιθέσεις, όπως αποδείχθηκε στην Εσθονία το 2007 και στην Γεωργία το 2008. Εκτός αυτού, ο Πούτιν έχει προσπαθήσει να εμπλακεί στις Αμερικανικές εκλογές το 2016, ενώ αρκετά ακροδεξιά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα στην Ευρώπη, έχουν δεχτεί οικονομική υποστήριξη από την Ρωσία. Ο μόνος που θα βγει κερδισμένος από μια πολιτικά διχασμένη Ευρώπη, είναι ο Βλαδίμηρος Πούτιν. Δυστυχώς η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι διχασμένη και δεν λειτουργεί ως μια ενιαία πολιτική οντότητα με κοινά συμφέροντα και στόχους. Οι χρόνιες αδυναμίες της, θα τη φέρουν αργά ή γρήγορα αντιμέτωπη με την Ιστορία. Αποδείχθηκε πως έχουμε πολλούς Chamberlain. Έχει έρθει η ώρα, να ψάξουμε να βρούμε έναν Churchill.
* Ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος είναι τεταρτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
