Σπάει τα κοντέρ ο Μεδίκος του Μποτιτσέλι με 92,2 εκατ. δολάρια

Σπάει τα κοντέρ ο Μεδίκος του Μποτιτσέλι με 92,2 εκατ. δολάρια

Πλασαρίστηκε από τους Sotheby’s ως «το απόλυτο πορτρέτο της Αναγέννησης». Το βέβαιο είναι ότι από την Πέμπτη το βράδυ η προσωπογραφία με τίτλο «Νέος άνδρας που κρατά εικόνα», κέρδισε τον τίτλο του «ακριβότερου Μποτιτσέλι» και του δεύτερου πιο ακριβού έργου ζωγραφικής «Old Master». Η υποβολή προσφορών στη δημοπρασία, η οποία προβλήθηκε ζωντανά από τη Νέα Υόρκη, διήρκεσε μόλις 4,5 λεπτά και προσέλκυσε μόνο δύο ανταγωνιστές. Το έργο είχε εκτιμηθεί για 80 εκατομμύρια δολάρια και η νικηφόρα προσφορά στα 92,2 εκατομμύρια δολάρια υποβλήθηκε από τη Lilija Sitnika, σύμβουλο τέχνης που εδρεύει στο Λονδίνο και συνεργάζεται με Ρώσους αγοραστές (η τελική τιμή συμπεριλαμβάνει τους φόρους). Ο έτερος διεκδικητής φέρεται να είναι από την Ασία. Αν και ο οίκος αρνήθηκε να αποκαλύψει την ταυτότητα του αγοραστή, όλα τα διεθνή πρακτορεία αναφέρουν ότι ο πλειοδότης είναι Ρώσος μεγαλοσυλλέκτης. 

Σε εξαιρετικά καλή κατάσταση, ο πίνακας αντιπροσωπεύει υποδειγματικά τη σφραγίδα του Σάντρο Μποτιτσέλι στην τέχνη της Αναγέννησης. Το έργο δεν είναι χρονολογημένο. Πιστεύεται όμως ότι φιλοτεχνήθηκε γύρω στα τέλη του 1470 - αρχές 1480, στην πιο γόνιμη περίοδο του Μποτιτσέλι (1445-1510), το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Αλεσάντρο ντι Μαριάνο Φιλιπέπι. Εκείνη την περίοδο ο ζωγράφος ταξίδεψε στη Ρώμη, κατόπιν πρόσκλησης του Πάπα για να διακοσμήσει την Καπέλα Σιξτίνα. Ζωγράφισε επίσης τη «Γέννηση της Αφροδίτης» και την «Αλληγορία της Άνοιξης», δύο από τα διασημότερα έργα της δυτικής τέχνης. Πορτρέτα του δημιουργού έχουν καταμετρηθεί μόλις δώδεκα, με τα πιο διάσημα να είναι αυτό του Κόζιμο των Μεδίκων, που βρίσκεται στο μουσείο Ουφίτσι της Φλωρεντίας, και του Τζουλιάνο των Μεδίκων, στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον.

Η ταυτότητα του νεαρού άνδρα δεν είναι επιβεβαιωμένη, αλλά έγκριτοι ιστορικοί αποδίδουν την προσωπογραφία στον Giovanni de Medici, αδελφό του Lorenzo, ο οποίος ήταν σημαντικός πάτρωνας του Μποτιτσέλι. «Η εικόνα αυτή συμβολίζει την Αναγέννηση στη Φλωρεντία», σχολίασε ο Κρίστοφερ Απόστλ, επικεφαλής του τμήματος ζωγραφικής «Old Master»του οίκου Sotheby’s. Ο νεαρός άνδρας κρατά την εικόνα ενός αγίου. Στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε με ένα διπλό πορτρέτο, όπου το σφρίγος του ρωμαλέου νέου έρχεται σε αντίστιξη με τη γηραλέα μορφή. Πρόκειται για παλαιότερο έργο τέχνης – φιλοτεχνήθηκε ως εικόνα - που «σώζεται» στα χέρια ενός νέου. Είναι από τον Bartolomeo Bulgarini, καλλιτέχνη του 14ου αιώνα από την πόλη της Σιέννας, του οποίου η εκλεπτυσμένη τεχνική απηχεί την επιρροή μεγάλων δασκάλων όπως ο Duccio. Ο άγιος δεν έχει αναγνωρίσιμα εικονογραφικά χαρακτηριστικά και μόνο το δεξί του χέρι είναι ορατό, υψωμένο σε στάση ευλογίας. Είναι εντυπωσιακό πώς η φιγούρα του αγίου επέζησε, επίσης, σε πολύ καλή κατάσταση. 

Η ένταξη της μικρής εικόνας στο πορτρέτο είναι συνεπής με το πολιτιστικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον της εποχής, καθώς θρησκευτικά αντικείμενα και θραύσματα από μνημεία είχαν μια δεύτερη «ζωή» στα χέρια συλλεκτών και καλλιτεχνών. Πολλοί ερευνητές επισημαίνουν ακόμη τις ομοιότητες μεταξύ του νεαρού και του αγίου, οι οποίες δεν φαίνεται να είναι απλώς τυχαίες. Και οι δύο απεικονίζονται στο μισό μήκος, αποδίδονται με λιτά ρούχα και πλαισιώνονται από γεωμετρικό διάκοσμο.

Αυτό το πορτρέτο ανήκε για πολλές γενιές στην οικογένεια Newborough από τη βόρεια Ουαλία, όπου κοσμούσε το αρχοντικό του Glynllifon. Προτού εμφανιστεί στην αγορά της τέχνης, αρχές του 20ού αιώνα, ήταν άγνωστο στους μελετητές, οπότε αποκτήθηκε από τον Frank Sabin το 1935. Όταν πούλησε τον πίνακα στον διάσημο Βρετανό επιστήμονα και συλλέκτη Sir Thomas Ralph Merton το 1941, ο σημαντικός Διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης στο Λονδίνο Kenneth Clark, το επαίνεσε ως «ένα από τα καλύτερα πορτρέτα του 15ου αιώνα».

Σχεδόν όλα τα χρόνια από τότε που ο πίνακας αποκτήθηκε από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του (πουλήθηκε το 1982 για περίπου 1,3 εκατ. δολάρια) βρίσκεται σε δημόσια θέα μέσα σε εξέχοντα διεθνή μουσεία (συμπεριλαμβανομένου του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη και της Εθνικής Πινακοθήκης Τέχνης στην Ουάσιγκτον DC ). Θεωρείται ευρέως από τους μελετητές σήμερα ότι είναι ένα από τα καλύτερα και πιο σημαντικά έργα του καλλιτέχνη.

Ο αριθμός έργων του Μποτιτσέλι θα ήταν μεγαλύτερος εάν ο ψυχικά διαταραγμένος ζωγράφος δεν είχε βρεθεί υπό την επιρροή του φανατικού Δομινικανού μοναχού Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, ο οποίος τον έπεισε να κάψει μεγάλο αριθμό έργων του, χαρακτηρίζοντάς τα άσεμνα και βλάσφημα. Ο Σαβοναρόλα οργάνωνε τελετές, τις οποίες ονόμαζε «πυρά της ματαιοδοξίας», με τους πιστούς να καλούνται να κάψουν αγαπημένα τους αντικείμενα ή δημιουργήματα. Το προηγούμενο ρεκόρ για έργο του Μποτιτσέλι κατείχε ο πίνακας «Η Παρθένος με το βρέφος και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή» που πουλήθηκε το 2013 αντί 10,4 εκατομμυρίων δολαρίων.