Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη
Το νέο έτος ξεκίνησε με τον πανικό να επικρατεί στα διεθνή χρηματιστήρια καθώς οι φόβοι σχετικά με την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας αναζωπυρώθηκαν από την εικόνα της ανάπτυξης στην Κίνα.
Αρκετά χρηματιστήρια βρέθηκαν σε bear market χωρίς να γνωρίζουμε ακόμη ούτε το πόσο θα παραμείνουν σε αυτή, ούτε πόσο χαμηλότερα ακόμη θα βρεθούν.
Στην παρούσα φάση που βρίσκονται τα χρηματιστήρια η μεταβλητότητα είναι έντονη και οποιαδήποτε είδηση μπορεί να μετατρέψει τα κέρδη σε ζημίες, και το αντίστροφο. Ουσιαστικά είναι σαν να παίζει κανείς ρουλέτα - μόνο κατά τύχη μπορεί να κερδίσει.
Στον χώρο των επενδύσεων συνήθως είναι κερδισμένος κάποιος όταν επενδύει με βάσει τα θεμελιώδη μεγέθη μιας εταιρείας ή ενός δείκτη κι όχι στην τύχη. Στην προσπάθεια μας να δούμε εάν ο δείκτης S&P 500 είναι υπερτιμημένος ή όχι θα χρησιμοποιήσουμε τέσσερις δείκτες αποτίμησης όπως το P/E, το P/E10 (μέσος όρος δέκα ετών), το Q ratio (χρηματιστηριακή αξία όλων των εταιρειών προς το συνολικό ενεργητικό τους), καθώς και την γραμμή τάσης του S&P 500.
Όπως παρατηρούμε στο παρακάτω γράφημα λαμβάνοντας τον αριθμητικό μέσο και για τους τέσσερις δείκτες, αυτοί κυμαίνονται μεταξύ 45-89% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα όπου κυμαίνονταν μεταξύ 52%-92%. Σύμφωνα με τα συγκεκριμένα δεδομένα ο δείκτης S&P 500 θεωρείται ακόμη υπερτιμημένος σε σχέση με τις αρνητικές τιμές αποτίμησης της περιόδου 2008-2009.
Πηγή γραφήματος:Stockcharts
Λαμβάνοντας τώρα υπ' όψη τον αριθμητικό μέσο όρο και για τους τέσσερις δείκτες (βλ. παρακάτω γράφημα) συμπεραίνουμε πως αυτός βρίσκεται στο 69% έναντι 77% της προηγούμενης μέτρησης. Δηλαδή, παρά την πτώση των μετοχών από τις αρχές του έτους, αυτές συνεχίζουν να θεωρούνται υπερτιμημένες και βρίσκονται αρκετά υψηλότερα έναντι του αντίστοιχου αριθμητικού μέσου της περιόδου 2008-2009 που ήταν -16%.
Πηγή γραφήματος:Stockcharts
Σύμφωνα με τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα πως από πλευράς θεμελιωδών μεγεθών οι μετοχές συνεχίζουν να θεωρούνται υπερτιμημένες και ίσως γι' αυτό πιέζονται αρκετά από τις αρχές του έτους.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ολοκληρωθεί αυτό τον μήνα η πλειοψηφία των ανακοινώσεων των εταιρικών αποτελεσμάτων έτσι ώστε να έχουμε μία σφαιρική εικόνα σχετικά με την κερδοφορία και την αποτίμηση των εταιρειών.
Δυσοίωνο το μέλλον του κλάδου ενέργειας
Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στα αίτια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 η οποία βύθισε σε ύφεση αρκετές οικονομίες, θα διαπιστώσουμε πως το πρόβλημα ενώ υπήρχε, ουσιαστικά δεν ενδιαφέρθηκε κανείς προς την επίλυση του με τις εταιρείες αξιολόγησης να συνεχίζουν να αξιολογούν με υψηλό βαθμό δάνεια που στην ουσία δεν εξυπηρετούνταν.
Ως αποτέλεσμα ήρθε ξαφνικά μια ημέρα ο «μαύρος κύκνος» και, για να τον «εξευμενίσουν» οι ιθύνοντες των κεντρικών τραπεζών (με πρώτους και καλύτερους αυτούς της FED), θεώρησαν σκόπιμο να τυπώσουν αφειδώς νέο χρήμα στο όνομα της διάσωσης της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία στην ουσία ήταν διάσωση των τραπεζικών ιδρυμάτων.
Ο πανικός που επικρατεί από τις αρχές του έτους στα χρηματιστήρια ίσως έχει κι αυτή την φορά τα ίδια αίτια, δηλαδή την αδυναμία αποπληρωμής των δανείων των εταιρειών ενέργειας τα οποία όμως θα πρέπει να τα εγγράψουν στους ισολογισμούς τους οι τράπεζες ως ζημίες. Ίσως και αυτή την φορά η διάσωση να γίνει στο όνομα της σωτηρίας της παγκόσμιας οικονομίας, που στην πραγματικότητα θα είναι και πάλι η σωτηρία των τραπεζικών ιδρυμάτων.
Η συνεχόμενη πτώση της τιμής του πετρελαίου οδηγεί σε μείωση των λειτουργικών κερδών της εταιρείες του κλάδου με αποτέλεσμα τα προβλήματα γι' αυτές συνεχώς να διογκώνονται. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times έως τον Σεπτέμβριο του 2015 τα δάνεια των εταιρειών του κλάδου ήταν πάνω από είκοσι φορές αυτών των EBITDA. Πραγματικά υψηλό ποσοστό, το οποίο αναπόφευκτα οδηγεί σε περαιτέρω χρεοκοπίες στον συγκεκριμένο κλάδο όπως παρατηρούμε και στον παρακάτω πίνακα.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Την δυσκολία που επικρατεί στον κλάδο της ενέργειας εκφράζει και ο δείκτης liquidity stress index ο οποίος βρίσκεται 26% χαμηλότερα από τα υψηλά του Μαρτίου του 2009, αυξάνοντας τους φόβους για περισσότερες χρεοκοπίες στον κλάδο. Όπως παρατηρούμε και στον παρακάτω πίνακα τα κέρδη ανά μετοχή (EPS) για τον κλάδο ενέργειας ήταν το προηγούμενο έτος $18,18 με την πρόβλεψη για το τρέχον έτος να είναι 27,72% χαμηλότερα στα $13,14. Οι προβλέψεις σχετικά με τα κέρδη ανά μετοχή (EPS) για το δεύτερο τρίμηνο του έτους αναμένονται 40% χαμηλότερα στα $3,23 έναντι $5,39 του αντίστοιχου δευτέρου τριμήνου του 2015.
Και φυσικά τα προβλήματα των εταιρειών ενέργειας δεν σταματούν εδώ, καθώς οι οίκοι αξιολόγησης αναμένεται να υποβαθμίσουν το χρέος αρκετών εταιρειών του κλάδου τοποθετώντας το ουσιαστικά στην κατηγορία των υψηλών αποδόσεων ανεβάζοντας (για το έτος που διανύουμε) το ποσό της υποβάθμισης περίπου στα $155 δισ. (βλ. γράφημα παρακάτω).
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω γράφημα στο οποίο εμφανίζεται ο αριθμοδείκτης χρέους προς EBITDA, καθώς και οι απώλειες που κατέγραψαν οι μετοχές των εταιρειών του κλάδου. Σύμφωνα με το παρακάτω γράφημα ο μέσος όρος χρέους προς EBITDA βρίσκεται κοντά στο 4 ενώ ο μέσος όρος απωλειών για τις μετοχές του κλάδου κυμαίνεται μεταξύ 60-70%.
Πηγή γραφήματος:Yahoo Finance
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως βρισκόμαστε προ των πυλών της «επίσκεψης» του «μαύρου κύκνου», καθώς τα θεμελιώδη των εταιρειών ενέργειας όχι μόνο δεν βρίσκονται στην καλύτερή τους κατάσταση, αλλά επιδεινώνονται ολοένα και περισσότερο από την συνεχόμενη πτώση της τιμής του πετρελαίου.
Αυτήν τη φορά όμως, οι κεντρικές τράπεζες θα «τυπώσουν» νέο χρήμα για να σώσουν (όπως και το 2008) την παγκόσμια οικονομία, καθώς αυτή απειλείται από την κατάρρευση των εταιρειών της ενέργειας και την αύξηση της ανεργίας κατά 250.000 (σύμφωνα με εκτιμήσεις); Και εάν ναι, στην πραγματικότητα ποιος θα έχει σωθεί η οικονομία ή το τραπεζικό σύστημα για ακόμη μία φορά;
