Την ανάγκη να μπει φρένο στην όρεξη για παροχές που ανοίγει σε υπουργούς και βουλευτές το εκρηκτικό άλμα της ανάπτυξης, τονίζει μέσω του Liberal, ο πρώην υπουργός Τάσος Γιαννίτσης. «Όλη η μεταπολίτευση, είναι μια αλυσίδα φαντασιακών «λεφτόδεντρων» και οδυνηρών προγραμμάτων λιτότητας που ακολουθούσαν», σημειώνει, θυμίζοντας ότι έχουμε το 3ο μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο. «Ολα έχουν ένα μέτρο, ελπίζω ο πρωθυπουργός να δώσει τα μηνύματα για το που βρισκόμαστε και γιατί πρέπει να συνέλθουμε», λέει για όσους πανηγυρίζουν για την ανάπτυξη, αλλά εθελοτυφλούν για τους μελλοντικούς κινδύνους.
«Δεν είμαι αφελής ώστε να ξεχάσω ότι, συχνά, εντυπωσιακές εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε εντυπωσιακές απογοητεύσεις», τονίζει και απαριθμεί τα ρίσκα του αύριο. Επενδυτικό κενό, αδυναμία μας να δώσουμε στις νέες γενιές γνώσεις και ικανότητες που θα τους ανεβάσουν από το μισθό των 400-800 ευρώ στα 700-1200 ευρώ ή και παραπάνω, γήρανση, πρωτόγνωρες πιέσεις από την κλιματική αλλαγή, εκρηκτικά ελλείμματα του ασφαλιστικού. «Όλα αυτά απαιτούν ‘δημοσιονομικούς βαθμούς ελευθερίας’, που σήμερα στηρίζονται –ξανά- αποκλειστικά στην αύξηση της υπερχρέωσης», αναφέρει και βλέπει έναν πιο σύνθετο κίνδυνο: ’O,τι κάνουμε στη δεκαετία αυτή, θα κρίνει το αύριο της χώρας για δεκαετίες. Μετά το 2030 τα προβλήματα θα είναι πιο έντονα, και οι βαθμοί ελευθερίας μας λιγότεροι.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Η Ελλάδα είχε να δει από την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων υψηλότερη ανάπτυξη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ποια η γνώμη σας;
Βρίσκω πολύ θετική την πρόβλεψη, είναι ακόμα αβέβαιη, αλλά δεν είμαι αφελής ώστε να ξεχάσω ότι, συχνά, εντυπωσιακές εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε εντυπωσιακές απογοητεύσεις. Οι ρυθμοί που διαπιστώνουμε είναι πολύ θετική, αλλά και επικίνδυνη εξέλιξη. Θετική γιατί αν δεν μεσολαβήσει κάποια μεγάλη αναποδιά θα έχουμε επιστρέψει μέσα στο 2022 στα επίπεδα του 2019. Επικίνδυνη, γιατί ξεχνάμε, ότι το 2019 είχαμε το ίδιο ΑΕΠ με το 2004, δηλαδή δεκαπέντε χρόνια πίσω.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι αφού η χρονιά μπορεί να κλείσει με ρυθμό πάνω από 8%, υπάρχει περιθώριο για πρόσθετες παροχές, αναπαράγοντας τη συζήτηση για «λεφτόδεντρα». Είναι έτσι ;
Χαρακτηριστικό αλλοκοτιάς: να βλέπεις την ίδια παγίδα και να πέφτεις ξανά και ξανά μέσα της. Όλη η μεταπολίτευση είναι μια αλυσίδα φαντασιακών ‘λεφτόδεντρων’ και οδυνηρών προγραμμάτων λιτότητας που ακολουθούσαν. Φτάσαμε να είμαστε η χώρα με το τρίτο μεγαλύτερο χρέος στον κόσμο και περίπου πανηγυρίζουμε. Θα σκεφτεί κανείς ποτέ το μέσο εργαζόμενο, το μέσο φορολογούμενο, τον άνεργο, τις ανισότητες, τους φτωχούς, τους νέους που δεν βρίσκουν δουλειά και μεταναστεύουν, τη χώρα που έχει κατρακυλήσει στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε.; Ο ίδιος είχα προτείνει δημόσια στην αρχή της κρίσης να στηριχθούν όσο γίνεται εργαζόμενοι, άνεργοι και επιχειρήσεις που θα πληγούν από την πανδημία. Όλα έχουν ένα μέτρο. Ελπίζω, ο πρωθυπουργός να δώσει τα μηνύματα για το πού βρισκόμαστε και γιατί πρέπει να συνέλθουμε.
Τι πρέπει να γίνει για να σταλούν τα σωστά μηνύματα στους πραγματικούς «επιτηρητές» της ελληνικής οικονομίας (επενδυτές που αγοράζουν ελληνικά ομόλογα και διεθνή κοινότητα), ειδικά όταν η χώρα δεν έχει αποκτήσει ακόμη την επενδυτική βαθμίδα;
Οι επενδύσεις αυτές σημαίνουν πρόσθετα δανειακά κεφάλαια και χρέος. Τα μηνύματα πρέπει να αφορούν εκείνες τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου που φέρνουν την οικονομία πιο κοντά στις σύγχρονες τάσεις και σε πιο ισχυρή ανταγωνιστική θέση. Ένας σοβαρός επενδυτής θα σταθμίσει τι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες θα αντιμετωπίσει η επένδυσή του για 15-20 χρόνια. Όχι σε ένα εκλογικό κύκλο. Ας σκεφτούμε τι αντιμετώπισε κάποιος που επένδυσε στην Ελλάδα το 1980 ή το 1990! Το πρόβλημα δεν αφορά ένα ή λίγα χρόνια. Σχετίζεται με τις συστημικές λειτουργίες του πολιτικού συστήματος, τις σχέσεις κράτους, αγοράς και κοινωνίας, την ισορροπία λογικού και παράλογου στην εξέλιξή μας. Το ότι δεν έχουμε ακόμα επενδυτική βαθμίδα κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα προβλήματα της ανάπτυξης.
Σας ανησυχεί το τεράστιο πρωτογενές έλλειμμα το οποίο κινείται στο 7% του ΑΕΠ, και ενώ έχει προβλεφθεί από τώρα ότι το 2022 θα είναι η 3η διαδοχική ελλειμματική χρονιά; Εντέλει, ποιες ευκαιρίες και ποια ρίσκα βλέπετε μπροστά;
Δεν με ανησυχεί απλώς. Με ανησυχεί βαθύτατα. Γιατί η απειλή αύριο δεν είναι μόνο το έλλειμμα. Είναι το επενδυτικό κενό και η ανάγκη μονιμότερης ανάκαμψης της οικονομίας, είναι η αδυναμία μας να δώσουμε στις νέες γενιές γνώσεις και ικανότητες που θα τους ανεβάσουν από τον μισθό των 400-800 ευρώ στα 700-1200 ευρώ ή και παραπάνω, είναι η γήρανση, οι πρωτόγνωρες πιέσεις από την κλιματική αλλαγή, τα εκρηκτικά ελλείμματα του ασφαλιστικού, το χρέος και τα επιτόκια, οι κοινωνικές ανισότητες και άλλα. Όλα αυτά απαιτούν δημοσιονομικούς βαθμούς ελευθερίας’, που σήμερα στηρίζονται -ξανά- αποκλειστικά στην αύξηση της υπερχρέωσης. Κάθε φορά που αποτυγχάνουμε στα οικονομικά, οι κοινωνικές εντάσεις, το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία πληρώνουν σκληρό αντίτιμο.
Σημαίνουν επίσης, έναν πιο σύνθετο κίνδυνο. Ό,τι κάνουμε στη δεκαετία αυτή, θα κρίνει το αύριο της χώρας για δεκαετίες. Μετά το 2030 τα προβλήματα θα είναι πιο έντονα, και οι βαθμοί ελευθερίας μας λιγότεροι.
Συμμερίζεστε την άποψη ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και τα επόμενα χρόνια με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ή δίνετε περισσότερες πιθανότητες σε προσγείωση σε χαμηλούς ρυθμούς;
Ο μέσος ετήσιος μακροχρόνιος ρυθμός μεγέθυνσης της χώρας (1981-2019) ήταν 0,9% έναντι 1,8% στην ΕΕ. Υπήρχαν χρονιές με αισθητά υψηλότερους ή αισθητά χαμηλότερους ή και αρνητικούς ρυθμούς. Η χώρα μπορεί να αλλάξει τροχιά, αλλά πρέπει να αλλάξουν τροχιά και οι αντιλήψεις, οι προτεραιότητες, οι πολιτικές και οι στόχοι. Όσα είπατε σημαίνουν, ότι αντιλήψεις που κάθε λίγα χρόνια καταπόντιζαν τη χώρα βρίσκουν ξανά έδαφος, παρά την προβληματική κατάσταση στην οποία είμαστε. Έχει σημασία να σταματήσουμε να ταλαντεύουμε την Ελλάδα στο εκκρεμές πτώση-επανεκκίνηση. Τιμήσαμε φέτος τα 200 χρόνια της πρόσφατης ιστορίας μας. Ας έχουμε κρατήσει τα πιο βασικά μαθήματα που πήραμε.
* Ο Τάσος Γιαννίτσης είναι Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός
