Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού εκτοξεύτηκε στο 36,1% στην Τουρκία τον Δεκέμβριο, στο υψηλότερο του επίπεδο στα 19 χρόνια που κυβερνά ο Tayyip Erdogan, αντικατοπτρίζοντας το βάθος της νομισματικής κρίσης που προκάλεσε η ανορθόδοξη πολιτική επιτοκίων του Τούρκου προέδρου. Μόνο τον Δεκέμβριο, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν με διψήφιο ποσοστό, 13.58%, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε σήμερα η στατιστική αρχή της χώρας.
Ο πληθωρισμός υπερέβη τη μέση εκτίμηση του 30,6% με το κόστος μεταφορών και τροφίμων που απορρόφησαν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού των νοικοκυριών το 2021 να συνεχίζει να αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό.
Πέρυσι η τουρκική λίρα απώλεσε το 44% της αξίας της μετά τις μειώσεις επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα της χώρας υπό την πίεση του Erdogan με σκοπό να τονώσει την πιστωτική επέκταση και τις εξαγωγές, θυσιάζοντας τη σταθερότητα των τιμών και της λίρας στην αγορά συναλλάγματος. Σήμερα η ισοτιμία της έχασε 5% πριν ανακάμψει 3% για να σταθεροποιηθεί στις 13,22 έναντι του δολαρίου.
Οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι ο πληθωρισμός μπορεί να φτάσει και το 50% μέχρι την άνοιξη, αν δεν υπάρξει αλλαγή στη νομισματική πολιτική που ακολουθεί η κεντρική τράπεζα της χώρας. Σύμφωνα με την Goldman Sachs, o πληθωρισμός θα παραμείνει πάνω από τo 40% τη νέα χρονιά. Είναι άμεση η ανάγκη να αυξηθούν τα επιτόκια επιμένουν οι οικονομικοί αναλυτές.
Όμως, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας δεν προβλέπεται να αντιδράσει και για τον λόγο αυτόν ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού θα επιταχυνθεί στο 40% - 50% μέχρι τον Μάρτιο και οι ανατιμήσεις θα οδηγήσουν σε άνοδο τουλάχιστον 50% στον κατώτατο μισθό.
Η Τουρκία σήμερα υποφέρει από τον όγδοο υψηλότερο πληθωρισμό στον κόσμο μετά το Ζιμπάμπουε, την Αργεντινή, το Ιράν και την Αιθιοπία.
Η περυσινή χρονιά ήταν η χειρότερη για τη λίρα την τελευταία εικοσαετία με τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού να σκαρφαλώνει στα υψηλότερα επίπεδα από το το 37% όπου είχε βρεθεί τον Σεπτέμβριο του 2002, δύο μήνες πριν το κόμμα του Erdogan πάρει την εξουσία για πρώτη φορά. Η προσοχή του Τούρκου προέδρου την Δευτέρα όμως ήταν στραμμένη στα στοιχεία του εμπορικού ισοζυγίου που έδειξαν ότι οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 33% στα $225 δις το 2021. «Μία είναι η ανησυχία μας: εξαγωγές, εξαγωγές και εξαγωγές», δήλωσε σε ομιλία του ο Erdogan, τονίζοντας ότι τα στοιχεία έδειξαν εξαπλασιασμό των εξαγωγών από τότε που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας.
Για να στηρίξει την ισοτιμία της λίρας και να αναπληρώσει τα εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας ζήτησε από τους εξαγωγείς σήμερα να της πωλούν το 25% του ξένου νομίσματος που εισπράττουν για λίρες.
Ο Erdogan, που θεωρεί τον εαυτό του εχθρό των επιτοκίων, αντικατέστησε την ηγεσία της κεντρικής τράπεζας πέρυσι για να ακολουθήσουν μειώσεις επιτοκίων στο 14% από 19% τον Σεπτέμβριο, αφήνοντας την Τουρκία ευάλωτη με αρνητικά πραγματικά επιτόκια που τρόμαξαν τους επενδυτές και τους αποταμιευτές.
Η πτώση της λίρας που ακολούθησε και η εκτόξευση των τιμών καταναλωτή έχουν αναστατώσει τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, αναγκάζοντας τον πληθυσμό να προσπαθεί να μειώσει τα κόστη διαβίωσης. Συχνές είναι οι εικόνες ουρών για την αγορά ψωμιού στην Κωνσταντινούπολη όπου το κόστος διαβίωσης έχει αυξηθεί 50% μέσα σε ένα χρόνο. Πολλοί εκτιμούν ότι ο πραγματικός πληθωρισμός είναι ακόμη υψηλότερος από αυτόν που δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.
Η κεντρική τράπεζα ισχυρίζεται πως ο πληθωρισμός έχει οδηγηθεί υψηλότερα από παροδικούς παράγοντες, προβλέποντας ευμετάβλητη πορεία για τις τιμές καταναλωτή που είχαν αυξηθεί κατά 20% τους τελευταίους μήνες.
Τον Οκτώβριο είχε προβλέψει ότι θα έκλεινε τη χρονιά που πέρασε στο 18,4%, εκτίμηση που έπεσε έξω παταγωδώς με βάση τα στοιχεία Δεκεμβρίου. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο όπου ο πληθωρισμός οδηγείται ανοδικά από τη ζήτηση και όχι από την αύξηση του κόστους, όπως επιχειρηματολογεί η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας.
Αντικατοπτρίζοντας τις υψηλότερες τιμές των εισαγωγών, ο δείκτης τιμών παραγωγού αυξήθηκε 19,08% τον Δεκέμβριο σε μηνιαία βάση και 79,9% σε ετήσια βάση. Το κόστος μεταφορών αυξήθηκε 53,6% σε ετήσια βάση, ενώ των ποτών και των τροφίμων κατά 43,8%.
Η οικονομική αναταραχή έχει πλήξει τη δημοτικότητα του Erdogan σε δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές που προγραμματίζονται όχι αργότερα από από τα μέσα του 2023. Η λίρα άγγιξε το χαμηλό- ρεκόρ των 18,4 έναντι του δολαρίου τον Δεκέμβριο, πριν ανακάμψει ελαφρώς τις δύο τελευταίες εβδομάδες μετά από παρεμβάσεις και την κίνηση της κυβέρνησης να προστατεύσει τις καταθέσεις σε λίρες έναντι μεγάλης μεταβλητότητας.
