Όλοι πρέπει να θυμούνται τον θόρυβο που είχε δημιουργηθεί σχετικά με την ασφάλεια των καταθέσεων στις αρχές του καλοκαιριού, όταν προκηρύχτηκε το δημοψήφισμα, έκλεισαν οι τράπεζες και επιβλήθηκαν τα capital controls. Κόσμος και κοσμάκης, γεμάτος αγωνία για τις οικονομίες που είχε αφήσει ανέπαφες η κρίση, ρωτούσε όποιον θεωρούσε ειδικό για την πιθανότητα να χαθούν οι καταθέσεις του. Μια τέτοια άγνοια πάνω στο τι ισχύει για τις καταθέσεις σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, θεωρείται ανεπίτρεπτη.
Η αγωνία είχε αντιμετωπιστεί από την τότε κυβέρνηση με συνεχείς δηλώσεις και καταιγισμό διαβεβαιώσεων πως δεν υπήρχε κίνδυνος και ότι οι καταθέσεις ήταν εγγυημένες. Μάλιστα είχε υπάρξει και μια ειδική δήλωση, σε αυστηρότατο μάλιστα ύφος, του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής κυρίου Andrea Enria για την υπάρχουσα εγγύηση. Σε αυτήν διαβεβαίωνε πως οι καταθέσεις μέχρι του ποσού των 100 χιλιάδων ευρώ, ανά άτομο και ανά λογαριασμό είναι απολύτως εγγυημένες.
Τώρα που πλέον τα πράγματα έχουν ηρεμήσει και δεν υπάρχει ο κίνδυνος πανικού, είναι μια καλή ευκαιρία το κοινό να πληροφορηθεί σωστά και να γνωρίσει τα βασικά σημεία αυτού του τόσο σημαντικού ζητήματος. Ο χρόνος καθορίζεται από το ξεκαθάρισμα της κατάστασης ως προς πιθανό κούρεμα των καταθέσεων όπως και η ύπαρξη των περιορισμών κεφαλαίου. Δύσκολα θα έβρισκε κανείς καλύτερες συνθήκες για να περιγράψει απλά και καθαρά, τι πραγματικά συμβαίνει με το θέμα, χωρίς να δημιουργηθεί αξιοσημείωτος κίνδυνος πανικού αλλά και να ακουστούν με ευκρίνεια τα λόγια του.
«Σήμερα είναι ξεκάθαρο πως η τραπεζική ένωση πρέπει να ολοκληρωθεί κατά προτεραιότητα, με έναν πλήρως εξοπλισμένο μηχανισμό εκκαθάρισης και ένα ενιαίο σύστημα εγγύησης καταθέσεων». Αυτή η δήλωση ανήκει στον Μάριο Ντράγκι, Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στην διάρκεια ομιλίας του στην Τράπεζα της Αγγλίας, χτες το βράδυ. Δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο για να καταλάβει ο καθένας πως οι δηλώσεις του καλοκαιριού ήταν, τουλάχιστον, κενές περιεχομένου και, στην καλύτερη των περιπτώσεων, απλά μετέφεραν μισές αλήθειες.
Δεν υπάρχει πανευρωπαϊκή ασφάλεια καταθέσεων και η υπάρχουσα νομοθεσία, αν και εναρμονισμένη με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, δεν είναι επαρκής. Εάν συζητάμε για το σύνολο της ζώνης του ευρώ ή καταστάσεις μεγέθους της Ελληνικής, χρειάζονται σημαντικότατες βελτιώσεις. Ας δούμε καλύτερα τις κυριότερες λεπτομέρειες.
Η υπάρχουσα Ευρωπαϊκή οδηγία (49/2014) όντως προβλέπει πανευρωπαϊκή κάλυψη εγγύησης για τις τραπεζικές καταθέσεις με την ύπαρξη διασυνοριακών και τοπικών Συστημάτων Εγγύησης Καταθέσεων (ΣΕΚ), τα οποία σχηματίζουν ένα πλέγμα που, θεωρητικά, καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην ουσία όμως, αφήνει πολλές λεπτομέρειες λειτουργίας του συστήματος αδιευκρίνιστες. Με αποτέλεσμα το σύστημα να μην μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Σημαντικότερη από αυτές, ο προσδιορισμός των πόρων από τους οποίους θα προέλθουν τα χρήματα που θα κάνουν την εγγύηση ρεαλιστικά εφαρμόσιμη. Έχουν προταθεί πολλές λύσεις, από την θέσπιση ειδικού φόρου στις τραπεζικές συναλλαγές μέχρι τον ορισμό «καπέλου» στα επιτόκια, χωρίς όμως να έχει υπάρξει οριστική διευθέτηση. Επομένως κεφάλαια διαθέσιμα πανευρωπαϊκά, μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν.
Βάσει του χρονοδιαγράμματος για την ολοκλήρωση, οι λεπτομέρειες που απομένουν πρέπει να ξεκαθαριστούν και να οριστικοποιηθούν έως τον Μάρτιο 2016. Ήδη όμως, εδώ και αρκετό καιρό, ακούγονται αρκετές και δυνατές φωνές για παράταση έως το 2017 καθώς δεν έχει γίνει ιδιαίτερα μεγάλη πρόοδος στα διάφορα ζητήματα. Καταλαβαίνουμε τώρα γιατί ο Πρόεδρος της Ε.Κ.Τ. χτυπάει συναγερμό.
Σε επίπεδο χώρας βέβαια, υπάρχουν τόσο η απαιτούμενη νομοθεσία όσο και τα τοπικά ΣΕΚ που, στην συντριπτική πλειοψηφία των χωρών, είναι αρκετά αν, για λόγους κακής επιχειρηματικής πρακτικής, χρεωκοπήσει κάποια μεσαίου μεγέθους τράπεζα. Εάν όμως εμφανίσει πρόβλημα κάποια συστημικό ίδρυμα, τα πράγματα θα δυσκολέψουν πολύ.
Στην χώρα μας υπάρχει το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) που διαθέτει περί τα 4 δισεκατομμύρια ευρώ διαθέσιμα κεφάλαια. Το κατά πόσον αυτά επαρκούν σε περίπτωση ατυχήματος, αφήνεται στην κρίση του καθενός.
Τελειώνοντας και για να αποφευχθούν δυσάρεστες εκπλήξεις στο μέλλον, πρέπει όλοι να γνωρίζουν τα εξής τρία πράγματα:
1. Όταν ένας καταθέτης καταθέτει χρήματα σε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, γίνεται δανειστής της τράπεζας και επομένως θεωρείται επενδυτής. Πράγμα που σημαίνει πως αναλαμβάνει κίνδυνο για τα χρήματα αυτά, δηλαδή ρισκάρει ένα μέρος ή ολόκληρο το ποσό.
2. Σύμφωνα με το παραπάνω, την νομοθεσία αλλά και την επικρατούσα λογική σήμερα, όλες οι καταθέσεις, απλές και προθεσμίας, αποτελούν επενδυτικά προϊόντα. Αρκεί να αποφέρουν τόκους, έστω και ελάχιστους.
3. Πρέπει πάντα να εξετάζεται προσεκτικά η κατάσταση του ιδρύματος στο οποίο σκεπτόμαστε να εμπιστευτούμε τα χρήματα μας.
Έτσι έχουν τα πράγματα, κυρίες και κύριοι, σχετικά με την εγγύηση καταθέσεων και επενδύσεων, σήμερα. Όταν υπάρξουν αξιόλογες αλλαγές, η στήλη θα επανέλθει και θα σας ενημερώσει.
Ο τραπεζικός
