Παραγωγούς ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, νέους παραγωγούς βιομεθανίου από μηδενική βάση, καθώς και υφιστάμενους παραγωγούς βιοαερίου, οι οποίοι επιθυμούν να παράγουν μελλοντικά βιομεθάνιο, αφορά το νομοσχέδιο για την ενεργειακή πολιτική της χώρας.
Ακκολουθούν 11 ερωτήσεις και απαντήσεις για το σχέδιο νόμου «Πλαίσιο για την προώθηση της παραγωγής βιομεθανίου, κανόνες για την οργάνωση της αγοράς παραγωγής υδρογόνου και τα γεωγραφικά περιορισμένα δίκτυα υδρογόνου - Μερική ενσωμάτωση οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788 και άλλες διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος».
1. Πού στοχεύει το Νομοσχέδιο και πώς σχετίζεται με την ενεργειακή πολιτική της χώρας; Ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον και την οικονομία;
To νομοσχέδιο ανοίγει στη χώρα μας, για πρώτη φορά, δύο νέες αγορές, της παραγωγής βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου. Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού που υλοποιεί η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για την διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος της χώρας, με γνώμονα την ενεργειακή της αυτονομία και ασφάλεια. Ταυτόχρονα, όμως, η προώθηση του Νομοσχεδίου συμβαδίζει με τις ενωσιακές υποχρεώσεις της χώρας.
Τι προσφέρει το βιομεθάνιο
Το βιομεθάνιο προσφέρει μια ολοκληρωμένη λύση και είναι σε θέση να συνεισφέρει ουσιαστικά στους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Συμβάλλει καθοριστικά στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της μείωσης, αρχικά, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 και της επίτευξης μηδενικών, τελικά, εκπομπών έως το 2050. Παράλληλα, ενισχύει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, διαφοροποιώντας τις υφιστάμενες πηγές παραγωγής ενέργειας, ενώ η ένταξή του στο δίκτυο διανομής φυσικού αερίου καθίσταται εφικτή μέσω της διαμόρφωσης κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου.
Σε επίπεδο αειφορίας, αξιοποιεί ενεργειακά τη βιομάζα, κυρίως οργανικά απόβλητα και λιγνο-κυτταρινούχες πρώτες ύλες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η παραγωγή του εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων με στόχο την παραγωγή ενέργειας και καυσίμου για τις μεταφορές, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την κυκλική οικονομία. Σε οικονομικό επίπεδο, το βιομεθάνιο ενισχύει την ανταγωνιστικότητα μέσω της αξιοποίησης τοπικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της στήριξης του πρωτογενούς τομέα και της ενίσχυσης τεχνολογικών καινοτομιών.
Τι προσφέρει το ανανεώσιμο υδρογόνο
Το ανανεώσιμο υδρογόνο στοχεύει στην παραγωγή καθαρής ενέργειας και την μείωση των εκπομπών ρύπων σε διάφορους τομείς των οποίων η διαδικασία απανθρακοποίησης είναι απαιτητική λόγω των ενεργειακών τους αναγκών, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η ενεργοβόρος βιομηχανία. Συγκεκριμένα, στοχεύει στην αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων τα οποία χρησιμοποιούνται σε αυτές τις δραστηριότητες, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, το ανανεώσιμο υδρογόνο μπορεί να βοηθήσει τόσο στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και προωθώντας την τεχνολογική καινοτομία, όσο και στην αξιοποίηση της πλεονάζουσας ανανεώσιμης ενέργεια, εξομαλύνοντας τη μεταβλητότητα της παραγωγής από ΑΠΕ και ενισχύοντας τη σταθερότητα των ενεργειακών δικτύων.
2. Ποιους αφορά το Νομοσχέδιο και ποια είναι τα βασικά θέματα που ρυθμίζει;
Το Νομοσχέδιο αφορά κυρίως σε παραγωγούς ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, νέους παραγωγούς βιομεθανίου από μηδενική βάση, καθώς και σε υφιστάμενους παραγωγούς βιοαερίου, οι οποίοι επιθυμούν να παράγουν μελλοντικά βιομεθάνιο.
Το Νομοσχέδιο ρυθμίζει:
(α) την αδειοδότηση μονάδων παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου («πράσινου» υδρογόνου) και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών («μπλε» υδρογόνου)
(β) την πιστοποίηση του ανανεώσιμου υδρογόνου
(γ) την αδειοδότηση Γεωγραφικά Περιορισμένων Δικτύων Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ)
(δ) την αδειοδότηση νέων μονάδων βιομεθανίου ή (μερικής ή ολικής) αναβάθμισης σε τέτοιες μονάδες βιοαερίου
(ε) ζητήματα πολεοδομικών παρατάσεων
3. Τι είναι το βιομεθάνιο; Τί είναι το «ανανεώσιμο υδρογόνο», και ποια η διαφορά του από το «πράσινο» υδρογόνο και το «υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών»;
Το βιομεθάνιο είναι μια βιώσιμη εναλλακτική του φυσικού αερίου, που προέρχεται από την αναβάθμιση και τον καθαρισμό του βιοαερίου που παράγεται από βιομάζα ή από το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα αστικών ή βιομηχανικών αποβλήτων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για διάφορες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, ηλεκτροπαραγωγικών συστημάτων και της θέρμανσης.
Το «ανανεώσιμο υδρογόνο» είναι υδρογόνο το οποίο παράγεται με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης του νερού, χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια η οποία έχει παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές, όπως ηλιακή και αιολική. Δεν παράγει ρύπους CO2 κατά την παραγωγή του, επομένως κατατάσσεται στα ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης. Το ενεργειακό του περιεχόμενο δηλαδή, προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), πλην της βιομάζας.
Ο όρος «πράσινο υδρογόνο» χρησιμοποιείται στη βιομηχανία και την ερευνητική κοινότητα ως συνώνυμο του ανανεώσιμου υδρογόνου.
Το «υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών» αναφέρεται στο υδρογόνο που παράγεται με διαδικασίες που έχουν χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σε σύγκριση με τις συμβατικές μεθόδους παραγωγής υδρογόνου. Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή του υδρογόνου γίνεται με τρόπους που μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές άνθρακα, όπως η εφαρμογή τεχνολογιών δέσμευσης άνθρακα (CCS).
4. Τι προβλέπεται για τις αδειοδοτικές διαδικασίες των μονάδων παραγωγής υδρογόνου και βιομεθανίου;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, οι αδειοδοτικές διαδικασίες για μονάδες παραγωγής υδρογόνου και βιομεθανίου προβλέπονται με τρόπο σαφή, διακριτό και με στόχο την απλοποίηση και επιτάχυνση της ανάπτυξης των σχετικών υποδομών.
Στην περίπτωση μονάδων παραγωγής βιομεθανίου, απαιτείται έκδοση περιβαλλοντικής άδειας (ή τροποποίηση υφιστάμενης εφόσον πρόκειται για υφιστάμενη μονάδα βιοαερίου), έκδοση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή (εφόσον πρόκειται για μονάδα που πραγματοποιεί έγχυση στο Ε.Σ.Φ.Α. ή σε δίκτυο διανομής), έκδοση άδειας εγκατάστασης, σύναψη Σύμβαση Σύνδεσης (εφόσον πρόκειται για συνδεδεμένη μονάδα, ειδάλλως Σύμβαση Κατασκευής και Λειτουργίας Μονάδας Ελέγχου και Μέτρησης Βιομεθανίου), και έκδοση της άδειας λειτουργίας.
Στην περίπτωση μονάδων παραγωγής υδρογόνου, απαιτείται έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού Υδρογόνου, έκδοση περιβαλλοντικής άδειας, έκδοση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή [εφόσον πρόκειται για μονάδα που πραγματοποιεί έγχυση στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου (Ε.Σ.Φ.Α.) ή σε δίκτυο διανομής ή σε δίκτυο υδρογόνου], χορήγηση έγκρισης εγκατάστασης, σύναψη Σύμβαση Σύνδεσης (εφόσον πρόκειται για συνδεδεμένη μονάδα, ειδάλλως Σύμβαση Κατασκευής και Λειτουργίας Μονάδας Ελέγχου και Μέτρησης Υδρογόνου), και χορήγηση έγκρισης λειτουργίας.
5. Υπάρχει πρόβλεψη για καθεστώτα στήριξης και σχετική υποστήριξη επενδυτών;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, οι κάτοχοι μονάδων βιομεθανίου οι οποίες συνδέονται με το Ε.Σ.Φ.Α. ή με το Δίκτυο διανομής Φυσικού Αερίου, καθώς και οι κάτοχοι Μη Συνδεδεμένων Μονάδων δύνανται να ενταχθούν σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή επενδυτικής ή λειτουργικής ενίσχυσης για τις ποσότητες βιομεθανίου, περιλαμβανομένου του συμπιεσμένου ή υγροποιημένου βιομεθανίου, που παράγουν.
Ομοίως, οι μονάδες παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου που έχουν λάβει Βεβαίωση Παραγωγού, δύναται να εντάσσονται σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή επενδυτικής ή λειτουργικής ενίσχυσης, για τις ποσότητες ανανεώσιμου υδρογόνου που παράγουν και εγχέουν, στο Σύστημα ή στο Δίκτυο.
6. Τι προβλέπεται για τις υβριδικές μονάδες παραγωγής βιοαερίου και βιομεθανίου;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, υπάρχει πρόβλεψη για τη μερική αναβάθμιση μονάδων βιοαερίου σε μονάδες βιομεθανίου. Και σε αυτή την περίπτωση, οι μονάδες είναι επιλέξιμες για τη χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης για την παραγωγή βιομεθανίου, εφόσον το υπολειπόμενο διάστημα της σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης ηλεκτροπαραγωγής που έχουν συνάψει με τον Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. είναι μεγαλύτερο των πέντε ετών. Στην περίπτωση αυτή, η σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης ηλεκτροπαραγωγής με τον Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε.: α) τροποποιείται αντιστοίχως και η διάρκειά της μειώνεται κατά πέντε έτη. Η δυνατότητα της υβριδικής λειτουργίας της παρούσας παρέχεται για τις υφιστάμενες μονάδες βιοαερίου με ηλεκτροπαραγωγή, οι οποίες υπογράφουν την ανωτέρω σύμβαση με τον Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. εντός πέντε ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος.
7. Υπάρχει ειδική πρόβλεψη για Χ.Υ.Τ.Α.;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, εγκαταστάσεις σε δήμους όπου υπάρχει ενεργό δίκτυο διανομής, δεν υπογράφουν νέες συμβάσεις λειτουργικής ενίσχυσης με τον Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης (Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε.) για ηλεκτροπαραγωγή από βιοαέριο, ούτε ανανεώνονται όσες λήγουν. Κατ’ εξαίρεση, με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δύναται να επιτρέπεται η σύναψη ή ανανέωση σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης με τον Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. για ηλεκτροπαραγωγή από βιοαέριο σε μονάδες βιοαερίου εγκατεστημένες σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ή Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων.
8. Tί προβλέπεται για τα Γεωγραφικά Περιορισμένα Δίκτυα Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ);
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, τα Γεωγραφικά Περιορισμένα Δίκτυα Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ) είναι δίκτυα μεταφοράς ή διανομής υδρογόνου που λειτουργούν εντός γεωγραφικά περιορισμένης βιομηχανικής ή εμπορικής περιοχής και υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς λειτουργίας και αδειοδότησης. Άδεια για την κατασκευή και την κυριότητά τους χορηγείται αποκλειστικά σε νομικά πρόσωπα από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) εφόσον εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον, η ασφάλεια εφοδιασμού και η προώθηση των στόχων του ΕΣΕΚ και της σε αυτό αναφερόμενης Μακροχρόνιας Στρατηγικής. Άδεια Διαχείρισης ΓεΠεΔΥ χορηγείται στους κατόχους αδείας ΓεΠεΔΥ, και πάλι από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων. Η Άδεια Διαχείρισης χορηγείται ακόμα και σε κάθετα ολοκληρωμένες επιχειρήσεις, εφόσον το εν λόγω δίκτυο:
- Δεν περιλαμβάνει αγωγούς διασύνδεσης υδρογόνου
- Δεν έχει άμεση σύνδεση με εγκαταστάσεις αποθήκευσης υδρογόνου ή τερματικούς σταθμούς υδρογόνου, εκτός αν συνδέονται με δίκτυα που δεν υπάγονται στο ίδιο καθεστώς
- Εξυπηρετεί άμεσα συνδεδεμένους πελάτες
- Δεν διασυνδέεται με άλλα δίκτυα, παρά μόνο με ΓεΠεΔΥ τα οποία διαχειρίζεται ο ίδιος Διαχειριστής.
9. Tι ισχύει σχετικά με τις Εγγυήσεις Προέλευσης (ΕΠ) για το βιομεθάνιο;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, με τις Εγγυήσεις Προέλευσης (ΕΠ) βιομεθανίου αποδεικνύεται ότι συγκεκριμένη ποσότητα βιομεθανίου έχει παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές. Οι Εγγυήσεις Προέλευσης εκδίδονται από την ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε., καταγράφονται σε ειδικό Πληροφοριακό Σύστημα και στο Μητρώο Εγγυήσεων Προέλευσης Βιομεθανίου και είναι μεταβιβάσιμες.
10. Tι ισχύει σχετικά με την πιστοποίηση του υδρογόνου, είτε ως Ανανεώσιμο υδρογόνο είτε ως υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών;
Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, οι παραγωγοί που:
- διαθέτουν Εγγυήσεις Προέλευσης (ΕΠ) για την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται στη μονάδα, ή
- χρησιμοποιούν αναγνωρισμένα εθελοντικά ή εθνικά καθεστώτα (π.χ. ISCC, REDcert),
απαλλάσσονται από τις υποχρεώσεις παροχής πρόσθετων πληροφοριών για την απόδειξη συμμόρφωσης με τον κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) 2023/1184, ο οποίος θεσπίζει κανόνες για τον καταλογισμό της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται, ως πλήρως ανανεώσιμης. Η συμμόρφωση αφορά στα άρθρα 3 έως 7 του Κανονισμού, τα οποία αφορούν στις προϋποθέσεις προσθετικότητας, και χρονικής και γεωγραφικής συσχέτισης για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται κατά την ηλεκτρόλυση.
Για παράδειγμα, το υδρογόνο που παράγεται μεν ως ανανεώσιμο με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης του νερού, αλλά η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του δεν μπορεί να καταλογιστεί ως πλήρως ανανεώσιμη, δεν θα πιστοποιείται ως ανανεώσιμο υδρογόνο.
11. Τι επιτυγχάνεται με το άρθρο για τη λειψυδρία;
Η συμπερίληψη λοιπών διατάξεων στο παρόν νομοσχέδιο ευθυγραμμίζεται με τις αρχές καλής νομοθέτησης, καθώς δεν εκφεύγουν από το ευρύ πεδίο αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αύξηση των αναγκών ύδρευσης τα τελευταία χρόνια είναι έντονη, ενώ ταυτόχρονα αναδύεται ολοένα και πιο δυναμικά η απειλή της λειψυδρίας πάνω από τη χώρα.
Με τη διάταξη αυτή δίνεται η δυνατότητα (όχι υποχρεωτικά, μόνο εφόσον υπάρχει ανάγκη να διευκολυνθεί ο αρμόδιος πάροχος ύδρευσης) στην ΕΥΔΑΠ και στην ΕΥΑΘ να αναλαμβάνουν τη διεξαγωγή των απαιτούμενων διαγωνιστικών διαδικασιών. Η δυνατότητα αυτή εξυπηρετεί τις περιπτώσεις αδυναμίας του οικείου παρόχου ύδατος να ανταποκριθεί διοικητικά στις απαιτήσεις του διαγωνισμού και διασφαλίζει την επίσπευση των διαδικασιών λόγω μεγάλης λειψυδρίας. Καθορίζεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο ένας Δήμος, κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας. Επιπροσθέτως, προβλέπεται μια σειρά εξουσιοδοτήσεων για την εξειδίκευση των μέτρων λειψυδρίας, τα οποία απαιτείται να ληφθούν.
Τέλος, δίνεται η δυνατότητα, έως το τέλος του έτους να αποσυνδεθεί η χρηματοδότηση των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (ύδρευση και αποχέτευση) Δήμων που έχουν κηρυχθεί (ή θα κηρυχθούν εντός του έτους) σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης -λόγω λειψυδρίας- από την υποχρέωση να διαθέτουν διαχειριστική επάρκεια από την ΡΑΑΕΥ. Στόχος να είναι δυνατή η άμεση χρηματοδότηση για ορισμένα επείγοντα έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας.
