Με μια προκλητική κίνηση, δικηγόροι που πρόσκεινται στο ακραίο και κεμαλικής αναφοράς Κόμμα της Πατρίδας (Vatan Partisi) υπέβαλαν μήνυση εναντίον του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Η μήνυση κατατέθηκε στην Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης και συνοδεύτηκε από συνέντευξη Τύπου έξω από το δικαστικό μέγαρο Çağlayan, όπως αποκάλυψε η τουρκική ειδησεογραφική ιστοσελίδα Odatv.
Στο επίκεντρο της καταγγελίας βρίσκεται, για ακόμη μία φορά, η χρήση του τίτλου «Οικουμενικός Πατριάρχης» από τον Προκαθήμενο της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, ο οποίος κατηγορείται από τους προσφεύγοντες για παραβίαση της τουρκικής συνταγματικής τάξης, «σφετερισμό δημόσιου αξιώματος» και απόπειρα «διατάραξης της ενότητας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας». Η μήνυση επανεισάγει μια σειρά από νομικά και πολιτικά επιχειρήματα που έχουν στο παρελθόν απορριφθεί από διεθνή φόρα αλλά και από θεσμούς της ίδιας της Τουρκίας.
Στελέχη του κόμματος Vatan Partisi κατά τη διάρκεια των δηλώσεών τους έξω από το δικαστικό μέγαρο Çağlayan
Η τουρκική σπέκουλα της «οικουμενικότητας»
Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως φέρει τον τίτλο «Οικουμενικό» ήδη από τον 6ο αιώνα, κάτι που αναγνωρίζεται τόσο στην κανονική παράδοση της Ορθοδοξίας όσο και από την παγκόσμια διπλωματία. Η προσπάθεια του τουρκικού κράτους να περιορίσει το ρόλο του Πατριάρχη αποκλειστικά σε θρησκευτικό λειτουργό των Ρωμιών της Πόλης, της Ίμβρου και της Τενέδου, όπως αναφέρθηκε και στην ανακοίνωση των δικηγόρων, βασίζεται σε μια γραμμική και επιλεκτική ανάγνωση της Συνθήκης της Λωζάννης.
Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι το ίδιο το τουρκικό Συμβούλιο Επικρατείας (Danıştay) έχει απορρίψει στο παρελθόν παρόμοιες αιτιάσεις για το νομικό καθεστώς του Πατριαρχείου, ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης ως ηγετική εκκλησιαστική αρχή της Ορθοδοξίας, με πνευματική ευθύνη για τους απανταχού Ορθοδόξους.
Η πολιτική διάσταση των καταγγελιών
Οι καταγγέλλοντες, με επικεφαλής τον Οζάν Μπαϊράκ, γραμματέα της Νομικής Επιτροπής του Vatan Partisi, υποστηρίζουν ότι ο Πατριάρχης, χρησιμοποιώντας τον τίτλο του Οικουμενικού, «παραβιάζει την κυριαρχία της Τουρκίας» και «δρα εκτός των ορίων που θέτει η Λωζάννη». Ιδιαίτερα βαρύ είναι το κατηγορητήριο για «συνεργασία με τη CIA», για εμπλοκή σε «διπλωματικές επαφές σαν να ήταν αρχηγός κράτους», και για «ενεργή συμμετοχή στη δημιουργία του Αυτοκεφάλου της Ουκρανίας» με σκοπό την «αποδυνάμωση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».
Το Vatan Partisi, γνωστό για τις αντιδυτικές του θέσεις και τις θεωρίες συνωμοσίας περί αμερικανικής παρέμβασης μέσω εκκλησιαστικών δομών, αναπαράγει μια ρητορική που εδράζεται περισσότερο σε ψυχροπολεμικά σχήματα παρά σε ρεαλιστική αποτύπωση της γεωεκκλησιαστικής πραγματικότητας.
Αν και η μήνυση προέρχεται από πολιτικό κόμμα χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, η σοβαρότητα των καταγγελιών εγείρει εύλογες ανησυχίες σε επίπεδο διεθνούς εκκλησιαστικής και διπλωματικής κοινότητας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το Οικουμενικόι Πατριαρχείο γίνεται στόχος εσωτερικών πολιτικών αντιπαραθέσεων ή αντιδυτικών κύκλων στην Τουρκία. Το προηγούμενο διάστημα υπήρξαν απόπειρες νομοθετικού περιορισμού του, προσβλητικές αναφορές σε φιλοκυβερνητικά μέσα και πιέσεις για τον διορισμό Μητροπολιτών χωρίς την έγκριση της Συνόδου.
