Σε θολό τοπίο ξεκινά η προετοιμασία για την επανάληψη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας και Τουρκίας πέντε χρόνια μετά την διακοπή τους, καθώς το περιβάλλον στα ελληνοτουρκικά έχει επιβαρυνθεί εξαιρετικά με την προσπάθεια επιβολής τετελεσμένων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και έχει «εμπλουτισθεί» με την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία για την μερική οριοθέτηση ΑΟΖ και το Τουρκολυβικό Μνημόνιο.
Αν και τον περασμένο Αύγουστο όταν είχε συμφωνηθεί πάλι μεταξύ της Ελ. Σουρανή και του Ι. Καλίν, με την μεσολάβηση των Γερμανών η επανέναρξή των διερευνητικών, είχε σύμφωνα με πληροφορίες υπάρξει συνεννόηση ώστε στην διάρκεια των συνομιλιών και μέχρι να ολοκληρωθούν, να αποφεύγονται προκλήσεις και παράνομες έρευνες, τώρα δεν υπάρχει καμία τέτοια έστω και άτυπη Συμφωνία. Βεβαίως στο γενικό πνεύμα των διερευνητικών είναι πάντοτε η αποφυγή προκλητικών ενεργειών που θα υπονομεύσουν το κλίμα, αλλά χωρίς δεσμευτικό χαρακτήρα. Πάντως σε αυτή την περίπτωση θα είναι ευπρόσδεκτη η διατήρηση της έντασης σε χαμηλά επίπεδα και θα είναι μια θετική εξέλιξη και για την Ελλάδα, χωρίς βεβαίως κανείς να παραγνωρίζει ότι θα πρόκειται για κάτι προσωρινό.
Η Τουρκία είναι προφανές ότι θέλει να κερδίσει χρόνο, καθώς έχει απόλυτη ανάγκη να αποφύγει μια σύγκρουση με την Ε.Ε. που θα είχε όχι μόνο πολιτικές - διπλωματικές συνέπειες αλλά θα οδηγούσε και σε κυρώσεις και στο ακόμη πιο αρνητικό σενάριο εκείνο της επιβολής κυρώσεων. Αντιθέτως ο κ. Ερντογάν (κάτι που ομολόγησε δημόσια χθες μιλώντας στους ευρωπαίους πρεσβευτές στην Άγκυρα ο κ. Τσαβούσογλου) είναι ενθαρρυμένος από την υπαναχώρηση των Ευρωπαίων από την αρχική πιο σκληρή απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Οκτωβρίου, με την πιο ήπια απόφαση της Συνόδου τον Δεκέμβριο, την οποία απέδωσε στην πίεση που άσκησε η Τουρκία με την επιστροφή του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Έχοντας ερμηνεύσει με τον δικό του τρόπο τα λανθασμένα μηνύματα που στέλνουν όλο αυτό τον καιρό Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και ορισμένες ακόμη ευρωπαϊκές χώρες ο κ. Ερντογάν θεωρεί ότι μπορεί να αποσπάσει την «θετική ατζέντα» από την Ε.Ε., η οποία αποτελεί τη βάση για την διαμόρφωση της νέας Ειδικής Σχέσης χωρίς καμιά υποχρέωση. Και με τρόπο που η Τουρκία θα είναι αυτή που θα υποβάλει τους όρους και η Ε.Ε. θα σπεύδει να τους ικανοποιήσει .
Η έναρξη των διερευνητικών και η επίσπευση των διαδικασιών για την σύγκληση νέας Πενταμερούς για το Κυπριακό (πιθανότατα στο τέλος Φεβρουαρίου), που και οι δυο πρωτοβουλίες γίνονται υπό τους δυσμενέστερους όρους, χρησιμοποιούνται ήδη από παράγοντες της Ε.Ε., προκειμένου να εξασφαλιστεί η «ασυλία» της Τουρκίας και να δικαιολογηθεί η... επιβράβευση της.
Από την άλλη πλευρά βεβαίως η Ελλάδα θέλει να πάρει ανάσα από την πολύμηνης διάρκειας ένταση που ξεκίνησε πριν ένα χρόνο σχεδόν από τον Έβρο και συγχρόνως θέλει να κλείσει τα «στόματα» όσων κατηγορούν την Ελλάδα ότι δεν αποδέχεται τον διάλογο με την Τουρκία.
Όμως υπάρχει μια ακόμη σειρά σημαντικών θεμάτων που προκύπτουν κατά την έναρξη των διερευνητικών επαφών.
-Εφόσον η Ελλάδα και ορθά επιμένει ότι οι διερευνητικές συνομιλίες πρέπει να καλύψουν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών όχι μόνο του Αιγαίου αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου, προκύπτει το ερώτημα τι θα συμβεί εάν η Τουρκία δεν συμφωνήσει σε αυτό. Επίσης εάν τελικά διευρυνθεί γεωγραφικά το αντικείμενο των συνομιλιών, πως ακριβώς θα αντιμετωπισθεί το θέμα της διεθνούς συμφωνία Ελλάδας- Αιγύπτου και του Τουρκολυβικού Μνημονίου τα οποία αφορούν οριοθετήσεις επικαλυπτόμενες σε περιοχή που θεωρητικά θα είναι στο τραπέζι των διερευνητικών επαφών και για την οποία θα πρέπει Ελλάδα και Τουρκία να οριοθετήσουν;
-Η Τουρκία έχει συμφωνήσει η οριοθέτηση να αφορά όριο πολλαπλών θαλασσίων ζωνών ώστε να καλύπτεται και η ΑΟΖ η περιορίζει την συζήτηση μόνο στην υφαλοκρηπίδα, αφήνοντας έτσι εκτός οριοθέτησης την θαλάσσια στήλη (εξαιρώντας αλιεία, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κλπ)
-Η Τουρκία θα αποδεχθεί τις συνεννοήσεις και συγκλίσεις, που είχαν υπάρξει σύμφωνα με μαρτυρίες όσων συμμετείχαν σε παλαιότερες συνομιλίες σχετικά με τη κλιμακωτή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, που αποτελεί σημείο κλειδί των διερευνητικών; Γιατί χωρίς το θέμα αυτό που είναι ζήτημα άσκησης κυριαρχίας και ασκείται μονομερώς από το κράτος, ως σχετιζόμενο με την οριοθέτηση έχει βρεθεί στο τραπέζι των διερευνητικών σε όλη σχεδόν την διάρκεια τους (εκτός της περιόδου της θητείας του Β. Βενιζέλου ως ΥΠΕΞ). Μέχρι και το 2010 η Τουρκία έδειχνε να αποδέχεται παραλλαγές της κλιμακωτής επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων και μάλιστα αναγνώριζε το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων και των νησιών αλλά και το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες έστω και περιορισμένο .
Όμως η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει καταστήσει επίσημη πολιτική της την θεωρία ότι τα νησιά δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες αντίστοιχες με τα χωρικά ύδατα τους των 6 ν.μ... Η επιμονή σε αυτή την θέση θα καταστήσει άνευ αντικειμένου την συζήτηση.
-Η έγερση άλλων θεμάτων από την Τουρκία είναι δεδομένο ότι θα επιβαρύνει το κλίμα, καθώς η Ελλάδα κατηγορηματικά θα απορρίψει κάθε προσπάθεια εκτροχιασμού των διερευνητικών σε μια γενική και εφ' όλης της ύλης των τουρκικών διεκδικήσεων διαπραγμάτευση.
Κι αν το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών εκτιμάται ότι τίθεται από την Τουρκία για διαπραγματευτικούς λόγους, για το θέμα των «γκρίζων ζωνών» το ζήτημα είναι πολύ σοβαρότερο.
Γιατί και στο παρελθόν όταν σύμφωνα με τους εκάστοτε πρωταγωνιστές είχε υπάρξει σύγκλιση θέσεων κανείς δεν γνωρίζει τι θα συνέβαινε εάν επιχειρείτο να ολοκληρωθεί η διαδικασία και εάν η Τουρκία αφού είχε καταγράψει τις υποχωρήσεις που ήταν διατεθειμένη να κάνει η Ελλάδα σε ότι αφορά τα χωρικά ύδατα, τον εναέριο χώρο και την επήρεια των νησιών, θα αντιμετώπιζε την έγερση «γκρίζων ζωνών» τις οποίες η Τουρκία θα επιχειρούσε να ανταλλάξει με την μη επέκταση των χωρικών υδάτων των νησιών και με την μηδενική επήρεια τους.
Και αυτή είναι μια απλή καταγραφή των πρώτων προβλημάτων που θα έχει να αντιμετωπίσει το έμπειρο και με βαθιά γνώση των ελληνοτουρκικών, δίδυμο των Παύλου Αποστολίδη και Αλέξανδρου Κουγιού, την μεθεπόμενη Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη...
