Τουρκία και Ιράν ερίζουν για το Ιράκ

Τουρκία και Ιράν ερίζουν για το Ιράκ

Οι συνεχιζόμενες βομβιστικές επιθέσεις στο Ιράκ επιτείνουν τα άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Το Ιράν διατηρεί ακέραια την επιρροή του στην επικράτεια του Ιράκ. Όμως στα βόρεια της χώρας, υπάρχει ένας επίδοξος αντίπαλος, η Τουρκία.

Η οικονομική κρίση καλπάζει στο Ιράκ. Παραπάνω από έναν στους τρεις ανθρώπους καταγράφονται ως άνεργοι, ενώ το ποσοστό φτώχειας ξεπερνά το 40%. Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν στα τέλη του 2019 άλλωστε οδήγησαν σε εκτεταμένες διαδηλώσεις και μία σοβαρή πολιτική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, το σημαντικότερο θέμα παραμένει η χαρακτηριστική έλλειψη ασφάλειας. Οι βομβιστικές επιθέσεις και οι εκτοξεύσεις πυραύλων είναι καθημερινό φαινόμενο το τελευταίο διάστημα.

Η αποδυνάμωση του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ -στα μέρη που γεννήθηκε και ανδρώθηκαν οι μαχητές του- δεν έχει σημάνει τη λύση στα προβλήματα. Το ιρακινό κράτος δεν έχει καταφέρει να επιβάλει καν έλεγχο στο σύνολο της χώρας. Ένοπλες οργανώσεις έχουν δημιουργήσει μέχρι και τα δικά τους οικονομικά δίκτυα, που οδηγούν σε παράλληλες κρατικές δομές σε αρκετές περιοχές. Κάποιες από αυτές τις ένοπλες οργανώσεις έχουν έρθει σε συνεννόηση με τη Βαγδάτη, ενώ ένα σημαντικό μέρος των ενόπλων συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την ιρανική παρουσία στη χώρα. Το Ιράν διατηρεί τη σημαντική επιρροή στη χώρα, που εγκαθίδρυσε μετά από την περίοδο του Σαντάμ Χουσεΐν.

Στο βόρειο Ιράκ υπάρχει ένας βασικός ανταγωνιστής, όμως. Οι επεμβάσεις της Τουρκίας με πρόσχημα τη δραστηριοποίηση Κούρδων ανταρτών του PKK στο έδαφος του Ιράκ έφεραν την επίσημη αντίδραση, με το διάβημα του, κατά την επίσκεψη του Τούρκου Υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στο ιρακινό Κουρδιστάν. Όσο κι αν Ιράν και Τουρκία φαίνεται να έχουν βρει σημεία συνεννόησης, οι κινήσεις της Άγκυρας έχουν θορυβήσει την Τεχεράνη.

Η ανακοίνωση για τη δημιουργία μίας νέας στρατιωτικής βάσης στην περιοχή της Μετίνα, εντός του ιρακινού Κουρδιστάν, στα σύνορα με την Τουρκία, δείχνει το μέγεθος των προσδοκιών της Άγκυρας. Ο αριθμός των Τούρκων στρατιωτών στο Ιράκ εκτιμάται να έχει διπλασιαστεί από το 2018, σε παραπάνω από 5.000. Πλέον, μετά την απόσυρση των ΗΠΑ, φαίνεται να υπάρχουν περισσότεροι Τούρκοι στρατιώτες στο Ιράκ, παρά Αμερικανοί! Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, 2.500 Αμερικανοί στρατιώτες έχουν μείνει στο Ιράκ.

Η στιβαρή στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τον φόβο για τις δραστηριότητες των Κούρδων και την πρόληψη δημιουργίας ενός ενιαίου κουρδικού κράτους. Με αυτό το μέγεθος των δυνάμεων, η Τουρκία θα είναι σε θέση να ελέγξει ένα σημαντικό μέρος του Ιράκ, εποφθαλμιώντας ακόμα και ένα μέρος της Συρίας. Η τουρκική κατοχή εδαφών στη Βόρεια Συρία ήδη λειτουργεί ως οδηγός για την επέκταση της Άγκυρας. Με αυτό τον τρόπο, η Άγκυρα θα μπορεί να μειώσει τις ανησυχίες της για το επόμενο βήμα των Αμερικανών στην περιοχή. Η στρατιωτική παρουσία της στη χώρα διασφαλίζει ένα διαπραγματευτικό ατού.

Τα ηγετικά στελέχη του τουρκικού στρατού φέρουν βαρέως την άρνηση των Αμερικανών να συμμετέχουν σε επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ στο παρελθόν. Η Ουάσιγκτον είχε καταλάβει πως ο στόχος των τουρκικών δυνάμεων δεν θα ήταν η εξουδετέρωση των εξτρεμιστών, αλλά η αύξηση της επιρροής τους στην περιοχή. Αντίθετα από το παρελθόν, τώρα η τουρκική ηγεσία αισθάνεται πως δεν θα μπορεί κανείς να του αρνηθεί τη συμμετοχή σε μία ανάλογη στιγμή.

Η κυβέρνηση του Ιράκ έχει κατανοήσει την αδύναμη θέση στην οποία βρίσκεται. Οι προσπάθειες να φέρει κοντά το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, σε μία περίοδο που οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να αναβιώσουν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, μαρτυρούν πως χρειάζεται κάθε δυνατό σύμμαχο. Η Βαγδάτη θα είναι από τους πρώτους που θα κινδυνεύσουν από οποιαδήποτε αναστάτωση στην περιοχή. Η Τουρκία, από την άλλη μεριά, θα είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία.