Σε εννέα σημεία - «κλειδιά» αποκρυσταλλώνεται η συμφωνία που υπέγραψαν από κοινού ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για τα ορυκτά αλλά και για την ίδρυση του Επενδυτικού Ταμείου Ανασυγκρότησης ΗΠΑ – Ουκρανίας. Στόχος του Ταμείου είναι η προσέλκυση επενδύσεων, ενώ το deal προβλέπει ότι η πλήρης ιδιοκτησία και ο έλεγχος επί του ορυκτού πλούτου παραμένει στο Κίεβο.
Το deal ΗΠΑ - Ουκρανίας συνιστά μια κρίσιμη εξέλιξη για τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών, καθώς ενδέχεται να συνδέεται με τη διασφάλιση μελλοντικής στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ, όπως εκτιμούν διεθνείς αναλυτές.
Από την πλευρά της, η αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Γιούλια Σβιρίντενκο περιέγραψε εν συντομία τα εννέα σημεία του αμερικανο-ουκρανικού deal.
Συγκεκριμένα:
1. Η πλήρης ιδιοκτησία και ο έλεγχος επί των ορυκτών παραμένει στην Ουκρανία. Όλοι οι πόροι στο έδαφος και στα χωρικά ύδατα ανήκουν στην Ουκρανία. Το ουκρανικό κράτος είναι που καθορίζει από πού και τι θα εξαγάγει. Η Nadra παραμένει στην ουκρανική ιδιοκτησία - έχει σφραγιστεί με συμφωνία.
2. Προβλέπεται επίσης ίση συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες σε ό,τι αφορά το Επενδυτικό Ταμείο Ανασυγκρότησης ΗΠΑ – Ουκρανίας. Σύμφωνα με την Σβιρίντενκο, «το Ίδρυμα δημιουργήθηκε 50/50. Θα διαχειριστούμε αυτό το Ταμείο μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Καμία πλευρά δεν θα έχει επικρατούσα φωνή και θα αντικατοπτρίζει μια ισότιμη εταιρική σχέση μεταξύ Ουκρανίας και Ηνωμένων Πολιτειών».
3. Προστατεύεται η εθνική περιουσία της Ουκρανίας. Η συμφωνία δεν προβλέπει αλλαγές στις διαδικασίες ιδιωτικοποίησης ή διαχείρισης κρατικών επιχειρήσεων - θα συνεχίσουν να ανήκουν στην Ουκρανία. Εταιρείες όπως η Ukrnafta ή η Energoatom παραμένουν στην ιδιοκτησία του κράτους.
4. Η συμφωνία δεν περιέχει καμία αναφορά για χρέη της Ουκρανίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εφαρμογή της συμφωνίας θα επιτρέψει και στις δύο χώρες να επεκτείνουν το οικονομικό τους δυναμικό μέσω ισότιμης συνεργασίας και επενδύσεων.
5. Η συμφωνία είναι σύμφωνη με το ουκρανικό Σύνταγμα και δεν αλλάζει την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. «Το έγγραφο συμφωνεί με την εθνική νομοθεσία και δεν αντιβαίνει σε καμία διεθνή υποχρέωση της Ουκρανίας. Είναι σημαντικό η συμφωνία να γίνει σήμα για άλλους παγκόσμιους παίκτες, ότι με την Ουκρανία είναι αξιόπιστη μακροπρόθεσμη συνεργασία - εδώ και δεκαετίες», επισημαίνει η Σβιρίντενκο.
6. Τα έσοδα τοτυ Επενδυτικού Ταμείου θα προέρχονται αποκλειστικά από νέες άδειες. Αφορά το 50% των κονδυλίων από νέες άδειες για κρίσιμα υλικά και έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία θα μπουν στον προϋπολογισμό μόλις ιδρυθεί το Ταμείο. Τα έσοδα από έργα που έχουν ήδη ξεκινήσει ή προγραμματιστεί στα έσοδα του προϋπολογισμού δεν περιλαμβάνονται στο Ταμείο. Η συμφωνία αναφέρεται σε περαιτέρω στρατηγική συνεργασία.
7. Για τη λειτουργία του Ταμείου παρέχονται μόνο τροποποιήσεις στον σχετικό κωδικό του ουκρανικού προϋπολογισμού. Η ίδια συμφωνία πρέπει να επικυρώσει το Βερχόβνα Ράντα.
8. Οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν στην προσέλκυση πρόσθετων επενδύσεων και τεχνολογίας. Το Ίδρυμα υποστηρίζεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ μέσω του οργανισμού DFC, η οποία θα μας βοηθήσει να προσελκύσουμε επενδύσεις και τεχνολογία από ιδρύματα και εταιρείες τόσο στις ΗΠΑ, την ΕΕ, όσο και σε άλλες χώρες που υποστηρίζουν τον αγώνα μας ενάντια στον ρωσικό εχθρό. Η μεταφορά και ανάπτυξη τεχνολογιών αποτελεί σημαντικό στοιχείο της Συμφωνίας, διότι δεν χρειαζόμαστε μόνο επενδύσεις, αλλά και καινοτομία.
9. Η συμφωνία παρέχει φορολογικές εγγυήσεις. Τα έσοδα και οι εισφορές του Ταμείου δεν φορολογούνται ούτε στις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε στην Ουκρανία για να πραγματοποιήσουν επενδύσεις αποφέρουν τα μεγαλύτερα αποτελέσματα.
Πώς θα λειτουργήσει το Επενδυτικό Ταμείο Ανασυγκρότησης
Οι ΗΠΑ συνεισφέρουν στο Ταμείο. Εκτός από τα άμεσα κονδύλια, μπορούν να το κάνουν και με ΝΕΑ βοήθεια - για παράδειγμα, συστήματα PPO για την Ουκρανία.
Η Ουκρανία συνεισφέρει το 50% των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού από νέα ενοίκια σε νέες άδειες σε νέες τοποθεσίες. Η χώρα μπορεί επίσης να προβεί σε πρόσθετες συνεισφορές επιπλέον αυτής της βασικής, εάν το κρίνει απαραίτητο. Πρόκειται για συνεργασία για δεκαετίες μπροστά.
Πρώτη αντίδραση Ρωσίας για τη συμφωνία: Ο Τραμπ ανάγκασε το Κίεβο να πληρώσει για αμερικανική βοήθεια
Την υπογραφή της συμφωνίας για τα ορυκτά, σχολίασε ο αντιπρόεδρος του συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, την Πέμπτη (01/05), λέγοντας πως ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ ανάγκασε τελικά το Κίεβο να πληρώσει για αμερικανική βοήθεια.
«Τώρα θα πρέπει να πληρώσουν για στρατιωτικές προμήθειες με τον εθνικό πλούτο μιας χώρας που χάνεται», σημείωσε ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας σε ανάρτησή του στο Telegram.
Σημειώνεται πως το Κρεμλίνο δεν έχει μέχρι στιγμής προβεί σε σχόλια.
Η δήλωση του Σκοτ Μπέσεντ
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ: «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δεσμευτεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση του τερματισμού αυτού του παράλογου και άδικου πολέμου. Αυτή η συμφωνία δείχνει σαφώς στη Ρωσία ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι προσηλωμένη σε μια ειρηνευτική διαδικασία με επίκεντρο μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία μακροπρόθεσμα. Ο πρόεδρος Τραμπ οραματίστηκε αυτή τη συνεργασία μεταξύ του αμερικανικού λαού και του ουκρανικού λαού για να δείξει τη δέσμευση και των δύο πλευρών για διαρκή ειρήνη και ευημερία στην Ουκρανία. Και για να είμαστε σαφείς, κανένα κράτος ή άτομο που χρηματοδότησε ή προμήθευσε τη ρωσική πολεμική μηχανή δεν θα επιτρέπεται να επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας».
Τι έγραψαν για το deal Bloomberg, BBC, FT και Reuters
Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg η συμφωνία θα παρέχει στις ΗΠΑ πρόσβαση σε νέα επενδυτικά έργα για την ανάπτυξη του φυσικού πλούτου και μετάλλων της Ουκρανίας, όπως του αλουμινίου, του γραφίτη και πηγών όπως πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Οι Financial Times τονίζουν πως «η συμφωνία έρχεται μετά από σκληρές και πολλές διαπραγματεύσεις», προσθέτοντας πως «οι σχέσεις των δύο χωρών αν και βελτιώνονται, παραμένουν τεταμένες».
Όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του BBC, Tom Bateman :« Η υπογραφή αυτής της συμφωνίας ανακοινώθηκε μέσω δελτίου τύπου που εστάλη με email από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Κάτι εντελώς διαφορετικό από τη φαντασμαγορική τελετή που αρχικά προοριζόταν να γίνει στον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο, η οποία κατέληξε σε αντιπαράθεση με τη σύγκρουση μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.
Έκτοτε, η συμφωνία αυτή φαίνεται να έχει αναδιαπραγματευθεί σημαντικά, καθώς ο Λευκός Οίκος αύξησε την πίεση. Ωστόσο, ο Ζελένσκι κατάφερε να εξασφαλίσει σημαντικές παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον. Προγενέστερο σχέδιο του σημερινού κειμένου, που είδε το BBC, αναφέρει ότι θα δημιουργηθεί κοινό ταμείο επενδύσεων ΗΠΑ-Ουκρανίας για την έρευνα κρίσιμων ορυκτών και ενεργειακών αποθεμάτων στην Ουκρανία. Τα έσοδα θα συμβάλουν στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Κρίσιμη είναι η αναφορά στο σχέδιο ότι το κόστος της μελλοντικής στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα προσμετράται ως μέρος της αμερικανικής επένδυσης στο ταμείο. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία, στην πράξη, θα παραχωρεί πρόσβαση σε μέρος των φυσικών της πόρων ως αντάλλαγμα για μελλοντική στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ.
Αυτό, ωστόσο, είναι σημαντικά λιγότερο από αυτό που ήθελε ο Τραμπ, δηλαδή να αποπληρωθεί όλη η στρατιωτική βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ από την αρχή του πολέμου το 2022.
Η γλώσσα της ανακοίνωσης του Υπουργείου Οικονομικών δείχνει πολύ μεγαλύτερη αλληλεγγύη προς την Ουκρανία απ’ ό,τι είναι συνήθως χαρακτηριστικό για τη διοίκηση Τραμπ, αναφερόμενη στην "πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας" και προσθέτοντας ότι "κανένα κράτος ή άτομο που χρηματοδότησε ή προμήθευσε τη ρωσική πολεμική μηχανή δεν θα επιτραπεί να επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε ήδη από τον Φεβρουάριο εκφράσει την πρόθεσή του να αποκτήσει πρόσβαση στις ουκρανικές σπάνιες γαίες, αναφέροντάς τα ως «αντάλλαγμα» για τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας που έχει ήδη παράσχει η Ουάσιγκτον στο Κίεβο.
Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις είχαν παγώσει μετά από μια έντονη συνάντηση στον Λευκό Οίκο μεταξύ του Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, γεγονός που δυσχέρανε σημαντικά την επίτευξη συμφωνίας.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ: «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δεσμευτεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση του τερματισμού αυτού του παράλογου και άδικου πολέμου. Αυτή η συμφωνία δείχνει σαφώς στη Ρωσία ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι προσηλωμένη σε μια ειρηνευτική διαδικασία με επίκεντρο μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία μακροπρόθεσμα. Ο πρόεδρος Τραμπ οραματίστηκε αυτή τη συνεργασία μεταξύ του αμερικανικού λαού και του ουκρανικού λαού για να δείξει τη δέσμευση και των δύο πλευρών για διαρκή ειρήνη και ευημερία στην Ουκρανία. Και για να είμαστε σαφείς, κανένα κράτος ή άτομο που χρηματοδότησε ή προμήθευσε τη ρωσική πολεμική μηχανή δεν θα επιτρέπεται να επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας».
Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg η συμφωνία θα παρέχει στις ΗΠΑ πρόσβαση σε νέα επενδυτικά έργα για την ανάπτυξη του φυσικού πλούτου και μετάλλων της Ουκρανίας, όπως του αλουμινίου, του γραφίτη και πηγών όπως πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Οι Financial Times τονίζουν πως «η συμφωνία έρχεται μετά από σκληρές και πολλές διαπραγματεύσεις», προσθέτοντας πως «οι σχέσεις των δύο χωρών αν και βελτιώνονται, παραμένουν τεταμένες».
Όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του BBC, Tom Bateman :« Η υπογραφή αυτής της συμφωνίας ανακοινώθηκε μέσω δελτίου τύπου που εστάλη με email από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Κάτι εντελώς διαφορετικό από τη φαντασμαγορική τελετή που αρχικά προοριζόταν να γίνει στον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο, η οποία κατέληξε σε αντιπαράθεση με τη σύγκρουση μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο.
Έκτοτε, η συμφωνία αυτή φαίνεται να έχει αναδιαπραγματευθεί σημαντικά, καθώς ο Λευκός Οίκος αύξησε την πίεση. Ωστόσο, ο Ζελένσκι κατάφερε να εξασφαλίσει σημαντικές παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον. Προγενέστερο σχέδιο του σημερινού κειμένου, που είδε το BBC, αναφέρει ότι θα δημιουργηθεί κοινό ταμείο επενδύσεων ΗΠΑ-Ουκρανίας για την έρευνα κρίσιμων ορυκτών και ενεργειακών αποθεμάτων στην Ουκρανία. Τα έσοδα θα συμβάλουν στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Κρίσιμη είναι η αναφορά στο σχέδιο ότι το κόστος της μελλοντικής στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα προσμετράται ως μέρος της αμερικανικής επένδυσης στο ταμείο. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία, στην πράξη, θα παραχωρεί πρόσβαση σε μέρος των φυσικών της πόρων ως αντάλλαγμα για μελλοντική στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ.
Αυτό, ωστόσο, είναι σημαντικά λιγότερο από αυτό που ήθελε ο Τραμπ, δηλαδή να αποπληρωθεί όλη η στρατιωτική βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ από την αρχή του πολέμου το 2022.
Η γλώσσα της ανακοίνωσης του Υπουργείου Οικονομικών δείχνει πολύ μεγαλύτερη αλληλεγγύη προς την Ουκρανία απ’ ό,τι είναι συνήθως χαρακτηριστικό για τη διοίκηση Τραμπ, αναφερόμενη στην "πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας" και προσθέτοντας ότι "κανένα κράτος ή άτομο που χρηματοδότησε ή προμήθευσε τη ρωσική πολεμική μηχανή δεν θα επιτραπεί να επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε ήδη από τον Φεβρουάριο εκφράσει την πρόθεσή του να αποκτήσει πρόσβαση στις ουκρανικές σπάνιες γαίες, αναφέροντάς τα ως «αντάλλαγμα» για τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας που έχει ήδη παράσχει η Ουάσιγκτον στο Κίεβο.
Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις είχαν «παγώσει» μετά από μια έντονη συνάντηση στον Λευκό Οίκο μεταξύ του Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, γεγονός που δυσχέρανε σημαντικά την επίτευξη συμφωνίας.
