Σαν σήμερα, 25 Μαΐου 2020, κλείνουν 5 χρόνια από την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από τον αστυνομικό Ντέρεκ Σόβιν στην Μινεάπολη των ΗΠΑ.
Οι αυτόπτες μάρτυρες και το βίντεο που απαθανάτισε η δεκαεπτάχρονη Νταρνέλα Φρέιζερ, δεν αφήνει αμφιβολίες: ο Φλόιντ βρίσκεται δεμένος με χειροπέδες και με το κεφάλι στο έδαφος. Με τα χέρια στις τσέπες ο Σόβιν, ο οποίος είχε ήδη στο ιστορικό του πολλαπλά περιστατικά βίας και 18 καταγγελίες - πιέζει με το γόνατό του τον λαιμό του Φλόιντ κατά τη διάρκεια της σύλληψής του ενώ εκείνος ακούγεται να σπαράζει «δεν μπορώ να αναπνεύσω». Δύο ακόμη αστυνομικοί συμμετέχουν στην ακινητοποίηση ενώ ο Σόβιν θα συνέχιζε να πιέζει τον λαιμό του Φλόιντ επί 9 λεπτά και 29 δευτερόλεπτα.
Αφορμή για τη σύλληψη υπήρξε η κατηγορία υπαλλήλου μίνι μάρκετ ότι ο Φλόιντ χρησιμοποίησε ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων. Οι αστυνομικοί ισχυρίζονται ότι ο Φλόιντ αντιστάθηκε κατά την σύλληψή του αλλά κάμερα ασφαλείας από μια διπλανή επιχείρηση δεν τον έδειξε να αντιστέκεται.
Παρόλ' αυτά, η αναφορά της αστυνομίας που συμπληρώθηκε αργότερα βασισμένη στις κάμερες που φορούσαν δύο από τους τέσσερις αστυνομικούς που ήταν παρόντες, ανέφερε ότι ο Φλόιντ «δεν μπήκε στο περιπολικό της αστυνομίας και πάλεψε με τους αστυνομικούς, πέφτοντας κάτω από πρόθεση, λέγοντας ότι δεν θα έμπαινε μέσα στο αυτοκίνητο και αρνούμενος να μείνει όρθιος».
Παγκόσμιο κύμα διαδηλώσεων
Το βίντεο με τον Φλόιντ να επαναλαμβάνει «Σας παρακαλώ, δεν μπορώ να αναπνεύσω», «Μαμά», «Θα με σκοτώσουν», έγινε ευρέως γνωστό στο διαδίκτυο, πυροδοτώντας την οργή του κόσμου. Ο θυμός και η αγανάκτηση ξεχύθηκαν από τα Μέσα Μαζικής Δικτύωσης στους δρόμους, ξεκινώντας ένα από τα μεγαλύτερα κύματα διαδηλώσεων στην πρόσφατη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και την αστυνομική βία.
Όσο περνούσε η ώρα, οι πρώτες ειρηνικές διαδηλώσεις οι οποίες έλαβαν χώρα στη Μινεάπολη, έγιναν πιο βίαιες με άτομα να σπάνε παράθυρα αστυνομικού τμήματος, να λεηλατούν και να καταστρέφουν καταστήματα. Τις μέρες που ακολούθησαν, διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και διεθνώς.
Η ωμότητα της δολοφονίας του Φλόιντ συγκρίθηκε και ξαναέφερε στην επιφάνεια του κοινωνικού διαλόγου τον θάνατο του Έρικ Γκάρνερ το 2014, ο οποίος άοπλος είχε επίσης επαναλάβει έντεκα φορές την φράση «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» μετά την σύλληψή του από την αστυνομία της Νέας Υόρκης, καθώς και τις δολοφονίες του Μάικλ Μπράουν στο Φέργκιουσον το 2014, της Μπριόνα Τέιλορ στο Λούιβιλ το 2020, του Φιλάντο Καστίλ στη Μινεσότα το 2016, και του Τάμιρ Ράις, ενός 12χρονου αγοριού που πυροβολήθηκε θανάσιμα από την αστυνομία στο Κλίβελαντ το 2014.
#Black Lives Matter
Οι διαδηλώσεις αυτές αποτέλεσαν επίσης μήτρα για την επαναγέννηση του ακτιβιστικού κινήματος Black Lives Matter (BLM), το οποίο ξεκίνησε με τη χρήση του χάσταγκ #BlackLivesMatter στα κοινωνικά μέσα και το οποίο εκστρατεύει ενάντια στη βία και τον συστημικό ρατσισμό προς τους Αφροαμερικανούς.
Η φράση «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» την οποία επανέλαβε ο Φλόιντ πάνω από 20 φορές, έγινε ένα από τα κύρια συνθήματα των διαδηλώσεων, αναφερόμενη πλέον μεταφορικά στην ασφυκτική καταπίεση που βιώνουν οι αφροαμερικανικές κοινότητες και άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες - όχι μόνο από την αστυνομική βία, αλλά και από τις διαρθρωτικές ανισότητες, τον ρατσισμό, την κοινωνική αδικία και την κρατική αδιαφορία.
Στο πρόσφατο άρθρο της στην The Hill η Άσλεϊ Χόντο, αναφέρει:
«Η δολοφονία του Φλόιντ προσέφερε στη χώρα μια ευκαιρία να αντιμετωπίσει το σκοτεινό της παρελθόν και να χαράξει έναν νέο δρόμο προς έναν ριζικά μετασχηματισμένο ποινικό σύστημα. Πόλεις και πολιτείες επανεξέτασαν την αστυνόμευση, ανακατανέμοντας πόρους από τα αστυνομικά σώματα προς κοινοτικές υπηρεσίες και άλλες πρωτοβουλίες».
Φυλάκιση Σόβιν
Το 2021, ο Σόβιν καταδικάστηκε το 2021 για φόνο δεύτερου βαθμού, τρίτου βαθμού και ανθρωποκτονία. Η ποινή του τέθηκε στα 22,5 χρόνια φυλάκιση με τον δικαστή να αναφέρει ότι δηλώνει την «ιδιαίτερη σκληρότητα» της δολοφονίας.
Αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2021, καταδικάστηκε και σε επιπλέον 21 χρόνια φυλάκιση από ομοσπονδιακό δικαστήριο, αφού ομολόγησε την ενοχή του για παραβίαση των πολιτικών δικαιωμάτων του Φλόιντ. Η ποινή αυτή εκτίεται ταυτόχρονα με την ποινή του πολιτειακού δικαστηρίου.
Κάτι περισσότερο από φυλετικό ζήτημα
Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικούς στη Μινεάπολη, παρότι παραμένει βαθιά συνδεδεμένη με τις φυλετικές σχέσεις στις ΗΠΑ, δεν πρόκειται μόνο για φυλετικό ζήτημα.
Οι διαδοχικές κρίσεις - από τα lockdown λόγω κορονοϊού μέχρι την αύξηση της ανεργίας και άλλες κοινωνικοοικονομικές πιέσεις - δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα που κορυφώθηκε την ημέρα που ο Ντέρεκ Σόβιν σκότωσε τον Φλόιντ. Τα γεγονότα αυτά, δεν είναι η αρχική αιτία αλλά το αποτέλεσμα μιας συσσωρευμένης απογοήτευσης απέναντι σε ένα σύστημα που θεωρείται από πολλούς άδικο, ανελέητο και άνισο.
Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν, παρότι είχαν αφορμή τη δολοφονία του Φλόιντ, έφεραν στην επιφάνεια βαθύτερες κοινωνικές πληγές - όπως η αστυνομική αυθαιρεσία, η θεσμική αδιαφορία, και η αίσθηση αποκλεισμού μεγάλου μέρους του πληθυσμού από το «αμερικανικό όνειρο». Έτσι, το ξέσπασμα δεν ήταν μόνο μια αντίδραση στην φυλετική βία, αλλά και μια κραυγή ενάντια σε ένα ευρύτερο αίσθημα ασφυξίας - κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής.
