Ανοιχτή στήριξη του Ιράν, κλιμάκωση της εχθρικής ρητορικής κατά του Ισραήλ και γέφυρες προς τον Ντόναλντ Τραμπ με στόχο να είναι παρών στις διεθνείς πρωτοβουλίες: Στο τρίπτυχο αυτό συνοψίζεται η στάση της Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο νέο αυτό επικίνδυνο κεφάλαιο που έχει ανοίξει για τη Μέση Ανατολή.
Χαρακτηριστικό του κλίματος που καλλιεργείται κατά του Ισραήλ στην Τουρκία, σε ανώτατο μάλιστα πολιτειακό επίπεδο, ήταν το στιγμιότυπο κατά τη χθεσινή ομιλία του Ερντογάν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), όταν το ακροατήριο τον διέκοψε για να φωνάξει εν χορώ «κατάρα στο Ισραήλ». Πέραν από αυτή την κίνηση που έφερε έναν ισχυρό συμβολισμό, ακούστηκε και ένα άλλο σύνθημα: «O παγκόσμιος ηγέτης είναι στο πλευρό της Παλαιστίνης». Σε συνδυασμό τα δύο συνθήματα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα τη στόχευση: Ηγεμονικές φιλοδοξίες για την υλοποίηση των οποίων εμπόδιο είναι το Ισραήλ.
Στην ουσία της ομιλίας του, ο ίδιος ο Ερντογάν κινήθηκε στους τρεις προαναφερθέντες άξονες, αλλά κυρίως στη σκληρή λεκτική επίθεση κατά του Ισραήλ και τη στήριξη του Ιράν, το οποίο όμως -ειρήσθω εν παρόδω- είχε «αδειάσει» στη Συρία, όταν στήριζε τον ισλαμιστή Άμπου Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι για να ανατρέψει το καθεστώς Άσαντ, γεγονός που η Τεχεράνη δεν ξεχνά, καθώς σήμανε και το τέλος της παρουσίας της στη Συρία.
Στην παρούσα φάση πάντως ο Τούρκος πρόεδρος προσέφερε απλόχερα τη στήριξή του στο σιιτικό θεοκρατικό καθεστώς χαρακτηρίζοντας «νόμιμη την αυτοάμυνα του Ιράν έναντι της κρατικής τρομοκρατίας του Ισραήλ», επιμένοντας ταυτόχρονα στον αίολο παραλληλισμό του πολέμου στη Γάζα με το Ολοκαύτωμα στην Ευρώπη, κάτι που κάνει με κάθε αφορμή στις ομιλίες του. «Η αυτοάμυνα του Ιράν απέναντι σε αυτή τη ληστρική συμπεριφορά του Ισραήλ, απέναντι σε αυτό το κρατικό τρομοκρατικό καθεστώς, είναι απόλυτα φυσικό, νόμιμο και θεμιτό δικαίωμα» υπογράμμισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λέγοντας ότι «το Ιράν έχει δεχτεί μια ξεκάθαρη επίθεση» την ώρα που συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Δεν παρέλειψε δε να δηλώσει για ακόη μία φορά ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση· τα περί Χαμάς-«απελευθερωτικό κίνημα» επαναλαμβάνει διαρκώς μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. «Δεν δίνουμε σημασία στις προκλήσεις όσων μέχρι χθες έκαναν εθελοντικά τον συνήγορο του Ισραήλ και χωρίς αιδώ και αναστολή αποκαλούσαν τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Όσοι με επέκριναν ανελέητα για την ομιλία μου κατά την έναρξη της κοινοβουλευτικής περιόδου, επειδή εφιστούσα τη προσοχή στην αυξανόμενη επιθετικότητα του Ισραήλ, σήμερα δεν δικαιούνται να μας δίνουν συμβουλές και να αμφισβητούν την ευαισθησία μας, αλλά, αν τους έχει απομείνει έστω και ελάχιστος αυτοσεβασμός, πρέπει να παραδεχτούν τα λάθη τους και να ζητήσουν συγγνώμη» υποστήριξε.
Όσον αφορά τον τρίτο άξονα της τουρκικής πολιτικής έναντι του πολέμου Ισραήλ-Ιράν, δηλαδή την διεκδίκηση ρόλου στη διευθέτηση της κρίσης, ο Ερντογάν, επισήμανε ότι από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η σύγκρουση ο ίδιος βρίσκεται σε έντονη διπλωματική δραστηριότητα, υπενθυμίζοντας ότι συνομίλησε δύο φορές με τους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, και του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, καθώς και με ηγέτες της περιοχής, αλλά και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ειδικά στις δύο τηλεφωνικές συνομιλίες που είχε με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Τούρκος πρόεδρος είχε επιχειρήσει να ρίξει «γέφυρες» προς την Ουάσινγκτον, επισημαίνοντας ότι θεωρεί τις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα που είχαν ξεκινήσει με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών «ως τη μόνη λύση για την επίλυση της διαμάχης». Το ίδιο είχε δηλώσει και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Με τον τρόπο αυτό η Άγκυρα επιχείρησε να δείξει ότι ευθυγραμμίζεται με τον Τραμπ, την ώρα που κυκλοφορούν πληροφορίες στον διεθνή Τύπο ότι το Ισραήλ πίεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες και αποφάσισε να επιτεθεί με ή χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Στη χθεσινή του ομιλία όμως στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΑΚΡ, ο Ερντογάν απέφυγε να κάνει αναφορά στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν, αφού είχαν προηγηθεί οι σκληρές δηλώσεις Τραμπ περί άνευ όρων παράδοσης του Ιράν και οι έμμεσες απειλές εξόντωσης του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενέι.
Από την άλλη, πάντως, και έχοντας το προηγούμενο της τουρκικής διαμεσολάβησης στον πόλεμο της Ουκρανίας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε ότι η Τουρκία μπορεί να συνομιλήσει με το Ιράν και καταβάλλει προσπάθειες για να επιλυθεί το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος με διπλωματικά μέσα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τις συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη, όπου η Τουρκία δηλώνει την παρουσία της με έναν διαμεσολαβητικό ρόλο, στην περίπτωση του Ιράν ο όρος που χρησιμοποιεί είναι «ρόλος διευκόλυνσης». Αντιλαμβάνεται προφανώς ότι οι συνθήκες είναι διαφορετικές: Με το σιιτικό Ιράν έχει μία επαμφοτερίζουσα σχέση που κινείται μεταξύ περιφερειακού ανταγωνισμού και συνεργασίας, όμως η σχέση αυτή έχει διαρραγεί με όσα συνέβησαν στη Συρία. Με το Ισραήλ από την άλλη οι σχέσεις είναι άκρως εχθρικές. Άρα de facto διαμεσολαβητικός ρόλος για την Τουρκία δεν υφίσταται, μόνο «ρόλος διευκόλυνσης».
Το προχθεσινό άρθρο στη Hurriyet της δημοσιογράφου Χαντέ Φιράτ, γνωστής για τις πηγές της στο περιβάλλον του Τούρκου προέδρου, έδινε μία ξεκάθαρη εικόνα για το πλαίσιο εντός του οποίου κινείται αυτές τις ημέρες η τουρκική διπλωματία: «Βασικός στόχος της Τουρκίας είναι να εξασφαλίσει την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά. Η πρόταση αυτή αποτέλεσε το κύριο θέμα των συνομιλιών που είχε ο Ερντογάν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ και τον πρόεδρο του Ιράν Πεζεσκιάν. Ο πρόεδρος Ερντογάν πρότεινε αρχικά στον Τραμπ ως λύση 'να σας φέρουμε σε επαφή με τον Πεζεσκιάν στην Κωνσταντινούπολη', με τον Τραμπ να απαντά ότι το αεροπλάνο του είναι έτοιμο και ότι μπορεί να έρθει».
Εν κατακλείδι, στο ερώτημα τι επιδιώκει η Τουρκία, ποια θα ήταν η «ιδανική» για αυτήν κατάληξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν απάντηση έδωσε ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής και βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Αθηνών Άγγελος Συρίγος, στην πρόσφατη συνέντευξή του στο Liberal: «Να αποδυναμωθούν τόσο το Ιράν όσο και το Ισραήλ - να μην είναι σε θέση ούτε το Ιράν ούτε το Ισραήλ να απειλούν τους τουρκικούς σχεδιασμούς»...
