Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απειλεί με νομικές ενέργειες κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με αφορμή την πρόθεσή της να παρακάμψει τους ευρωβουλευτές στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός ταμείου δανεισμού ύψους έως 150 δισ. ευρώ για αμυντικές επενδύσεις, μέσω του προγράμματος SAFE, όπως αναφέρει το Euronews.
Σύμφωνα με το σχέδιο, η Επιτροπή επιδιώκει να αντλήσει έως 150 δισεκατομμύρια ευρώ από τις αγορές και να τα διαθέσει στα κράτη-μέλη υπό μορφή δανείων για την ενίσχυση των εθνικών αμυντικών δυνατοτήτων.
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μετσόλα, προειδοποίησε την Τρίτη, με επιστολή της προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι η επιλογή της νομικής βάσης του σχεδίου συνιστά παράκαμψη του Ευρωκοινοβουλίου και υπονομεύει τη δημοκρατική νομιμότητα της διαδικασίας. Η Μετσόλα ζητά την αναθεώρησή της.
Η Επιτροπή έχει βασίσει το SAFE στο άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ), το οποίο επιτρέπει την άμεση έγκριση προτάσεων της Κομισιόν από τα κράτη-μέλη σε περιπτώσεις «σοβαρών δυσκολιών στον εφοδιασμό» ή άλλων εξαιρετικών περιστάσεων, όπως φυσικές καταστροφές ή έκτακτα γεγονότα εκτός ελέγχου ενός κράτους.
Το πρόγραμμα SAFE αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής «Ετοιμότητα 2030» της Επιτροπής, η οποία φιλοδοξεί να κινητοποιήσει εκατοντάδες δισ. ευρώ σε αμυντικές δαπάνες μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ενόψει αυξανόμενων ανησυχιών ότι η Ρωσία ενδέχεται να είναι σε θέση να επιτεθεί σε κράτος-μέλος της ΕΕ εντός των επόμενων ετών.
Στην επιστολή της, την οποία αποκάλυψε το Euronews, η πρόεδρος του Κοινοβουλίου επισημαίνει ότι η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων (JURI) αποφάνθηκε ομόφωνα πως το άρθρο 122 δεν συνιστά κατάλληλη νομική βάση για έναν τέτοιο κανονισμό.
«Το Κοινοβούλιο δεν αμφισβητεί την αξία της πρότασης», αναφέρει η Μετσόλα, προσθέτοντας όμως ότι η υιοθέτησή της χωρίς τη δέουσα νομική βάση «διακυβεύει τη δημοκρατική νομιμοποίηση και υπονομεύει τον νομοθετικό και ελεγκτικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου».
Η Μετσόλα καλεί την φον ντερ Λάιεν να επανεξετάσει τη νομική θεμελίωση της πρότασης, ώστε να εμπλακούν κανονικά και τα δύο θεσμικά όργανα της νομοθετικής διαδικασίας. Διαμηνύει δε ότι, εάν το Συμβούλιο εγκρίνει τον κανονισμό με βάση το άρθρο 122, το Κοινοβούλιο θα εξετάσει την προσφυγή στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Απαντώντας, εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε στο Euronews ότι η Κομισιόν είναι «πάντα διαθέσιμη να εξηγήσει» τους λόγους για τους οποίους επιλέχθηκε το άρθρο 122 ως κατάλληλη νομική βάση.
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου απειλή για την ασφάλειά της», ανέφερε από την πλευρά του ο Τόμας Ρενιέ, προσθέτοντας ότι - σύμφωνα με τις πολιτικές κατευθύνσεις της φον ντερ Λάιεν - το άρθρο 122 θα χρησιμοποιείται «μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα».
Ο Άντριους Κουμπίλιους, επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, δήλωσε στην Επιτροπή Ασφάλειας και Άμυνας (SEDE) του Ευρωκοινοβουλίου ότι το Συμβούλιο ενδέχεται να εγκρίνει τον κανονισμό έως τα τέλη Μαΐου.
Μετά την έγκριση, τα κράτη-μέλη θα έχουν δύο μήνες για να καταθέσουν αιτήματα χρηματοδότησης, ενώ η Επιτροπή θα διαθέτει τέσσερις μήνες για να τα αξιολογήσει. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτες εκταμιεύσεις στο πλαίσιο του SAFE θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν πριν από το τέλος του 2025.
Το άρθρο 122 έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν από την Επιτροπή για την ταχεία αντίδραση στην πανδημία COVID-19, αλλά και για την επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά την ενεργειακή κρίση.
