Οποιαδήποτε απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να βοηθήσει την Ουκρανία πρέπει να ακολουθεί το Διεθνές Δίκαιο. Αυτό δήλωσε τη Δευτέρα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ.
«Αναμένουμε ότι οποιοδήποτε σχέδιο συζητηθεί και τελικά εφαρμοστεί σε κάποιο χρονικό σημείο θα είναι σύμφωνο με τους διεθνείς κανόνες και το Διεθνές Δίκαιο», δήλωσε η Λαγκάρντ στους Ευρωπαίους νομοθέτες στο Στρασβούργο.
Όπως αναφέρει το Reuters, η ΕΕ αναζητά τώρα έναν τρόπο να χρηματοδοτήσει την άμυνα και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας με μέρος των 210 δισεκατομμυρίων ευρώ ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν δεσμευτεί στη Δύση μετά την εισβολή της Μόσχας.
Πώς θα χρησιμοποιήσει η Δύση τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας;
Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά έναν τρόπο χρηματοδότησης της άμυνας και της ανασυγκρότησης της Ουκρανίας με τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που έχουν δεσμευτεί στη Δύση μετά την εισβολή της Μόσχας. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία δεν μπορούν να κατασχεθούν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει ένα σχέδιο που, όπως αναφέρει, θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις της ΕΕ να χρησιμοποιήσουν έως και 185 δισεκατομμύρια ευρώ (216,76 δισεκατομμύρια δολάρια) – το μεγαλύτερο μέρος των 210 δισεκατομμυρίων ευρώ που αντιστοιχούν στα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που είναι επί του παρόντος δεσμευμένα στην Ευρώπη – χωρίς να τα κατασχέσουν, κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για πολλές πρωτεύουσες και για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Αν και υπάρχει πολιτική υποστήριξη για την ιδέα αυτή κατ' αρχήν, ορισμένες χώρες επιθυμούν μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά τους νομικούς και δημοσιονομικούς κινδύνους – ιδίως το Βέλγιο, το οποίο φιλοξενεί το κεντρικό αποθετήριο τίτλων Euroclear και έχει ΑΕΠ περίπου 600 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Πώς θα λειτουργούσε;
Στην αρχή του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Euroclear κατείχε ομόλογα για τη ρωσική κεντρική τράπεζα. Καθώς αυτά τα ομόλογα έληξαν, τα μετρητά που προέκυψαν έχουν κολλήσει στην Euroclear λόγω των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Μόσχας.
Η Euroclear επενδύει τώρα τα μετρητά στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ιδέα είναι η Euroclear να επενδύσει αντίθετα σε ομόλογα μηδενικού κουπονιού που εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με εγγυήσεις από τις κυβερνήσεις της ΕΕ.
Στη συνέχεια, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει τα μετρητά για να χορηγήσει ένα «δάνειο αποζημίωσης» στην Ουκρανία. Το δάνειο θα αποπληρωθεί από την Ουκρανία μόνο όταν λάβει αποζημίωση πολέμου από τη Ρωσία στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, επιτρέποντας ουσιαστικά στην Ουκρανία να δαπανήσει τα χρήματα τώρα, αντί να περιμένει μέχρι να πληρώσει η Μόσχα.
Αρχικά, η ιδέα ήταν να διοχετευθούν τα χρήματα μέσω ενός Ειδικού Οργανισμού (SPV) που ανήκει στις κυβερνήσεις της ΕΕ, αλλά τώρα η Επιτροπή θεωρεί ότι θα ήταν απλούστερο να κατατεθούν τα χρήματα σε λογαριασμό της Επιτροπής χωρίς να δημιουργηθεί SPV.
Πόσα χρήματα είναι διαθέσιμα;
Περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια (256,59 δισεκατομμύρια ευρώ) από τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας έχουν παγώσει σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών.
Από αυτά, 210 δισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται στην Ευρώπη, εκ των οποίων 185 δισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται στην Euroclear. Περίπου 176 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Euroclear έχουν πλέον μετατραπεί σε μετρητά και τα υπόλοιπα 9 δισεκατομμύρια ευρώ σε τίτλους θα λήξουν το 2026 και το 2027.
Επομένως, η ΕΕ θα έχει στη διάθεσή της περίπου 185 δισεκατομμύρια ευρώ αν βασίσει το δάνειο αποζημίωσης αποκλειστικά στα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η Euroclear. Ωστόσο, επειδή η ΕΕ ενδέχεται να πρέπει πρώτα να αποπληρώσει το δάνειο των 45 δισεκατομμυρίων ευρώ (50 δισεκατομμύρια δολάρια) που συμφώνησε πέρυσι η G7 προς την Ουκρανία, το πραγματικό ποσό για την ώρα είναι 140 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι θα περιμένει την αξιολόγηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σχετικά με τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας το 2026 και το 2027 πριν αποφασίσει για το μέγεθος του δανείου.
Η Φινλανδία και η Σουηδία εκτιμούν το μέγεθος των ανεκπλήρωτων χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών σε 130 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πώς θα γίνεται χωρίς να κατασχεθούν χρήματα;
Η Ρωσία θα διατηρούσε την απαίτηση για τα 185 δισεκατομμύρια ευρώ της στην Euroclear, και το βελγικό αποθετήριο τίτλων θα είχε το περιουσιακό στοιχείο του ίδιου ποσού σε ομόλογα της ΕΕ για να καλύψει αυτή την υποχρέωση.
Η μόνη διαφορά από την τρέχουσα κατάσταση για την Euroclear θα ήταν ότι θα επενδύει τα ρωσικά μετρητά σε ομόλογα της Επιτροπής με τριπλό Α, αντί για καταθέσεις της ΕΚΤ με τριπλό Α.
Ποιος αναλαμβάνει τον χρηματοοικονομικό κίνδυνο;
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι ο κίνδυνος θα μοιραζόταν συλλογικά. Ειδικότερα, η επιχείρηση θα πρέπει να είναι 100% εγγυημένη από τα κράτη μέλη της Ένωσης. Η Επιτροπή θα προτιμούσε να συμμετάσχουν και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και οι μη ευρωπαϊκές χώρες της G7, ανάλογα με το μέγεθος των οικονομιών τους.
Ωστόσο, η Επιτροπή γνωρίζει ότι η φιλική προς τη Μόσχα Ουγγαρία ενδέχεται να μην επιθυμεί να εγγυηθεί το δάνειο αποζημίωσης και είναι έτοιμη να προχωρήσει με μόνο 26 άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ, δεδομένου ότι, λόγω του οικονομικού μεγέθους της Ουγγαρίας, το μερίδιό της στις εγγυήσεις θα ήταν μικρό.
Ο κίνδυνος για τις κυβερνήσεις της ΕΕ είναι πολύ μικρός, διότι οι εγγυήσεις τους θα ζητηθούν μόνο εάν οι ίδιες οι κυβερνήσεις της ΕΕ αποφασίσουν να ξεπαγώσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία πριν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις πολέμου στην Ουκρανία.
Για να εξαλειφθεί περαιτέρω ο κίνδυνος τυχαίας αποδέσμευσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη ομοφωνία κάθε έξι μήνες για την ανανέωση των κυρώσεων, η Επιτροπή δήλωσε ότι βρήκε έναν τρόπο να ανανεώνει τις κυρώσεις μόνο με ειδική πλειοψηφία.
Αυτό θα εξαλείψει τον κίνδυνο η Ουγγαρία να προκαλέσει μια απροσδόκητη αποδέσμευση των περιουσιακών στοιχείων ψηφίζοντας κατά της ανανέωσης.
Τι είπε η Ρωσία;
Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε την πρόταση ως παράνομη κατάσχεση ρωσικής περιουσίας και προειδοποίησε ότι θα υπάρξουν αντίποινα για την κλοπή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
