Το Ιράν ενδέχεται να παγώσει τον εμπλουτισμό ουρανίου εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποδεσμεύσουν παγωμένα ιρανικά κεφάλαια και αναγνωρίσουν το δικαίωμα της Τεχεράνης να εμπλουτίζει ουράνιο για ειρηνική χρήση, στο πλαίσιο μιας «πολιτικής συμφωνίας» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ευρύτερη πυρηνική συμφωνία, σύμφωνα με δύο ιρανές επίσημες πηγές.
Οι πηγές, που είναι κοντά στην ομάδα διαπραγματεύσεων, δήλωσαν την Τετάρτη (28/05) ότι «μπορεί σύντομα να επιτευχθεί μια πολιτική κατανόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες», εφόσον η Ουάσινγκτον αποδεχθεί τους όρους της Τεχεράνης. Μία από τις πηγές ανέφερε πως το θέμα «δεν έχει συζητηθεί ακόμη» στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ.
Οι πηγές ανέφεραν στο Reuters ότι με βάση αυτή τη συμφωνία, η Τεχεράνη θα σταματούσε τον εμπλουτισμό ουρανίου για έναν χρόνο, θα μετέφερε μέρος των αποθεμάτων της σε υψηλό εμπλουτισμό στο εξωτερικό ή θα τα μετέτρεπε σε πλάκες καυσίμου για ειρηνική χρήση.
Ένα προσωρινό πάγωμα του εμπλουτισμού θα ήταν ένας τρόπος να ξεπεραστεί το αδιέξοδο που έχει προκύψει από τις συγκρούσεις σε «κόκκινες γραμμές» μετά από πέντε γύρους συνομιλιών μεταξύ του Ιρανού Υπουργού Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί και του απεσταλμένου της κυβέρνησης Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, με στόχο την επίλυση της πολυετούς διαμάχης για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι οποιαδήποτε νέα πυρηνική συμφωνία με το Ιράν - που θα αντικαταστήσει τη μη επιτυχημένη συμφωνία του 2015 μεταξύ Τεχεράνης και έξι παγκόσμιων δυνάμεων - πρέπει να περιλαμβάνει δέσμευση για κατάργηση του εμπλουτισμού, που θεωρείται ως πιθανός δρόμος για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Η Ισλαμική Δημοκρατία έχει επανειλημμένα αρνηθεί τέτοιες προθέσεις, υποστηρίζοντας πως θέλει πυρηνική ενέργεια μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, και έχει δημόσια απορρίψει το αίτημα της Ουάσινγκτον για κατάργηση του εμπλουτισμού, χαρακτηρίζοντάς το επίθεση στην εθνική της κυριαρχία.
Στην Ουάσινγκτον, Αμερικανός αξιωματούχος είπε στο Reuters ότι η πρόταση που μετέφεραν οι ιρανικές πηγές δεν έχει ακόμη τεθεί επίσημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν απάντησε άμεσα σε αιτήματα για σχόλια σχετικά με το άρθρο.
Το ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο Fars ανέφερε πως ο εκπρόσωπος του ιρανικού Υπουργείου Εξωτερικών Εσμαείλ Μπαγκαεΐ διέψευσε το ρεπορτάζ του Reuters και τόνισε ότι «ο εμπλουτισμός στο Ιράν είναι μη διαπραγματεύσιμη αρχή».
Οι ιρανικές πηγές δήλωσαν ότι η Τεχεράνη δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε αποσυναρμολόγηση του πυρηνικού της προγράμματος ή υποδομών, ούτε σε σφράγιση των πυρηνικών εγκαταστάσεών της, όπως ζητά η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Αντιθέτως, ανέφεραν ότι ο Τραμπ πρέπει να αναγνωρίσει δημοσίως το κυριαρχικό δικαίωμα του Ιράν στον εμπλουτισμό ως μέλος της Συνθήκης Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων και να εγκρίνει την αποδέσμευση των εσόδων από το ιρανικό πετρέλαιο που έχουν παγώσει λόγω κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένων 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που βρίσκονται στο Κατάρ.
Το Ιράν δεν έχει ακόμα καταφέρει να έχει πρόσβαση στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται σε τράπεζα στο Κατάρ και είχαν αποδεσμευτεί στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν το 2023, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν.
«Η Τεχεράνη θέλει τα κεφάλαιά της να μεταφερθούν στο Ιράν χωρίς όρους ή περιορισμούς. Αν αυτό σημαίνει άρση κάποιων κυρώσεων, τότε αυτό πρέπει να γίνει», δήλωσε η δεύτερη πηγή.
Οι πηγές ανέφεραν ότι η πολιτική συμφωνία θα δώσει στη σημερινή πυρηνική διπλωματία μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, παρέχοντας περισσότερο χρόνο για να επιτευχθεί συναίνεση στα δύσκολα ζητήματα που απαιτούνται για μια μόνιμη συμφωνία.
«Η ιδέα δεν είναι να επιτευχθεί μια προσωρινή συμφωνία, αλλά μια πολιτική συμφωνία που θα δείξει πως και οι δύο πλευρές επιδιώκουν την αποκλιμάκωση της έντασης», είπε η δεύτερη ιρανική πηγή.
Διστακτική η Δύση στο σενάριο συμφιλίωσης ΗΠΑ - Ιράν
Οι δυτικοί διπλωμάτες παραμένουν σκεπτικοί για τις πιθανότητες συμφιλίωσης ΗΠΑ-Ιράν στο θέμα του εμπλουτισμού. Προειδοποιούν πως μια προσωρινή πολιτική συμφωνία θα αντιμετωπίσει αντίσταση από ευρωπαϊκές δυνάμεις, εκτός αν το Ιράν δείξει σοβαρή δέσμευση για περιορισμό της πυρηνικής του δραστηριότητας με επαλήθευση από τον πυρηνικό φορέα του ΟΗΕ.
Ακόμα κι αν μειωθούν οι διαφορές για τον εμπλουτισμό, η άρση των κυρώσεων θα παραμείνει δύσκολη. Οι ΗΠΑ προτιμούν τη σταδιακή άρση των κυρώσεων που σχετίζονται με τον πυρηνικό τομέα, ενώ το Ιράν ζητά την άμεση άρση όλων των αμερικανικών περιορισμών που βλάπτουν την πετρελαϊκή του οικονομία.
Το θρησκευτικό καθεστώς του Ιράν αντιμετωπίζει αυξανόμενες κρίσεις — ελλείψεις ενέργειας και νερού, πτώση της αξίας του νομίσματος, απώλειες μεταξύ των περιφερειακών πολιτοφυλακών στις συγκρούσεις με το Ισραήλ, και αυξανόμενους φόβους για επίθεση στο πυρηνικό του πρόγραμμα από το Ισραήλ — όλα επιδεινωμένα από τη σκληρή στάση του Τραμπ.
Η αναβίωση της εκστρατείας «μέγιστης πίεσης» από τον Τραμπ από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, περιλαμβάνει αυστηρότερες κυρώσεις και απειλές για βομβαρδισμό του Ιράν αν οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις δεν καταλήξουν σε συμφωνία.
Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters την προηγούμενη εβδομάδα ότι η ηγεσία της Τεχεράνης «δεν έχει καλύτερη επιλογή» από το να επιδιώξει μια νέα συμφωνία, για να αποφευχθεί η οικονομική κατάρρευση στη χώρα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την κυριαρχία του κλήρου.
Οι πανεθνικές διαδηλώσεις για κοινωνική καταπίεση και οικονομική δυσχέρεια τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίστηκαν με σκληρές καταστολές, αλλά αποκάλυψαν την ευπάθεια της Ισλαμικής Δημοκρατίας απέναντι στη λαϊκή δυσαρέσκεια και προκάλεσαν περισσότερες δυτικές κυρώσεις για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
