Με τους Σοσιαλιστές και τους Φιλελεύθερους να απειλούν ότι θα μπλοκάρουν την ατζέντα της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, ένα προφανές ερώτημα προκύπτει: Μπορεί να κυβερνήσει με την δεξιά πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;
Την περασμένη εβδομάδα, ο κεντρώος συνασπισμός στον οποίο στηρίζεται για να περάσει τη νομοθεσία φάνηκε να φτάνει κοντά στο σημείο κατάρρευσης, λόγω της δυσαρέσκειας για τις προσπάθειες του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος της Φον ντερ Λάιεν να αποδυναμώσει τα πράσινα σχέδια της ΕΕ.
Όπως αναλύει το Politico, αυτό έδωσε την ευκαιρία στις δυνάμεις δεξιότερα του Κοινοβουλίου να θριαμβολογήσουν, παρουσιάζοντας την εξέλιξη ως επιτυχία τους στο να φέρουν το ΕΛΚ στην πλευρά τους, επιτρέποντάς τους να προωθήσουν ιδεολογικά διχαστικά μέτρα σε θέματα όπως το κλίμα και η μετανάστευση.
«Το πιο φυσικό αποτέλεσμα θα ήταν να υπάρξει μια δεξιά πλειοψηφία» κατά την έγκριση του νέου κανονισμού για τις απελάσεις, δήλωσε η Ολλανδή ευρωβουλευτής Μαρίκε Έλερς, κορυφαίο στέλεχος της ομάδας «Πατριώτες για την Ευρώπη» που εργάζεται πάνω στον νόμο αυτό.
«Αν το ΕΛΚ συνεργαζόταν με την αριστερά σε αυτό το ζήτημα, θα κατέληγαν με μια πρόταση πιο αδύναμη από αυτήν που έχει ήδη υποβάλει ο δικός τους επίτροπος, οπότε πραγματικά δεν βλέπω πώς θα το εξηγούσαν αυτό στους ψηφοφόρους τους», πρόσθεσε.
Ωστόσο, ενώ η Φον ντερ Λάιεν ίσως μπορέσει να σχηματίσει κάποιες περιστασιακές συμμαχίες με την άκρα δεξιά σε θέματα περιβάλλοντος και μετανάστευσης, θα της ήταν σχεδόν αδύνατον να οικοδομήσει μια λειτουργική νομοθετική ατζέντα με τόσο κατακερματισμένα και ετερόκλητα δεξιά κόμματα. Ορισμένα, για παράδειγμα, είναι φιλορωσικά, άλλα αντιρωσικά.
«Δυσκολεύονται πολύ να συμφωνήσουν μεταξύ τους. Αυτό, με τη σειρά του, τους καθιστά αναξιόπιστο εταίρο για το ΕΛΚ ως μόνιμη συμμαχία», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Κόρμπετ, πρώην Βρετανός ευρωβουλευτής και σύμβουλος του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Γερμανικές ευαισθησίες
Η Φον ντερ Λάιεν, ως κεντρώα Γερμανίδα πολιτικός, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη λόγω της ιστορικής μνήμης του ναζιστικού παρελθόντος της χώρας της, και γι’ αυτό διστάζει να συντονίσει νομοθετικές πρωτοβουλίες με ακραία εθνικιστικά κόμματα. Αν στηριζόταν στη δεξιά, θα βρισκόταν συχνά σε συμμαχία με πολιτικούς που είναι φιλο-Κρεμλίνο, αντι-Ουκρανία, κατά των ΛΟΑΤΚΙ+, κατά των αμβλώσεων και ευρωσκεπτικιστές - όλα αντίθετα με τις βασικές της πεποιθήσεις.
Αν και υπάρχει μάλλον μεγαλύτερο περιθώριο συνεργασίας με τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές, που κυριαρχούνται από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, θα ήταν πολύ δυσκολότερο να δει κανείς τη Φον ντερ Λάιεν να συντάσσεται τακτικά με τους «Πατριώτες», στους οποίους περιλαμβάνονται πολιτικοί όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας και η Μαρίν Λεπέν της Γαλλίας. Και οποιαδήποτε συχνή συνεργασία με το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), που ανήκει στην ομάδα «Ευρώπη των Εθνών», θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολη - αν και το ΕΛΚ έχει ήδη φλερτάρει με αυτή την επιλογή.
Η συνεργασία με την άκρα δεξιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα για τη Φον ντερ Λάιεν, τη στιγμή που ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δίνει μάχη κατά της AfD στο Βερολίνο. Από την τριάδα των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών που κυριαρχούν στις Βρυξέλλες, μόνο ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του ΕΛΚ, έχει βασιστεί σε ψήφους της άκρας δεξιάς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Καταστροφείς, όχι οικοδόμοι
Αν και το ΕΛΚ μπορεί να στηριχθεί σε μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία διαφόρων αποχρώσεων της δεξιάς για να καταψηφίσει προτάσεις που δεν του αρέσουν - όπως μέρη της Πράσινης Συμφωνίας - η συνεργασία θα είναι πολύ δυσκολότερη όταν πρόκειται για τη σύνταξη πιο σύνθετης νομοθεσίας, όπως ο προϋπολογισμός.
Ένα παράδειγμα του κινδύνου φλερτ με την άκρα δεξιά εμφανίστηκε στις κατευθυντήριες γραμμές για τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2025. Το ΕΛΚ αρχικά συντόνισε τη θέση του με τους συνηθισμένους του συμμάχους - Σοσιαλιστές, Φιλελεύθερους και Πράσινους - αλλά στη συνέχεια στράφηκε προς την άκρα δεξιά, συμπεριλαμβανομένης της AfD, για να εισαγάγει αυστηρότερη γλώσσα σχετικά με τα σύνορα και τα κέντρα κράτησης.
Μετά τη στροφή του ΕΛΚ προς τα δεξιά, οι Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι αποφάσισαν να καταψηφίσουν το κείμενο συνολικά, μαζί με τους Πατριώτες, οι οποίοι - παρά την επιτυχία τους στην προώθηση των τροπολογιών για τη μετανάστευση - θεώρησαν το τελικό ψήφισμα «απαράδεκτο».
Ακόμα και στην περιβαλλοντική πολιτική - όπου το δεξιό μπλοκ συμφωνεί γενικά ότι χρειάζονται περικοπές - η απαίτηση της άκρας δεξιάς να καταργηθούν πλήρως οι νόμοι ξεπερνά τα όρια για το ΕΛΚ. Η αποδοχή αυτής της στάσης θα ρίσκαρε εσωτερικές ρωγμές, δεδομένου ότι ορισμένα μέλη του ΕΛΚ στηρίζουν μια ισχυρή Πράσινη Συμφωνία.
Η στήριξη σε μια δεξιά πλειοψηφία θα προκαλούσε επίσης αντιδράσεις μέσα στο ίδιο το ΕΛΚ, από βαριά ονόματα όπως ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος βρίσκεται σε σκληρή πολιτική αντιπαράθεση με την εθνικιστική συντηρητική αντιπολίτευση της χώρας του, το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS). Οι Πολωνοί έχουν ήδη επικρίνει στο παρελθόν τον ηγέτη του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, για τη σύσφιξη σχέσεων με δυνάμεις της σκληρής δεξιάς.
