Για πρώτη φορά επί προεδρίας του, ο Ντόναλντ Τραμπ χρησιμοποιεί το «όπλο» των δασμών σε αντίποινα για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στοχεύοντας την Ινδία, καίριο εμπορικό εταίρο του καθεστώτος Πούτιν. Το τελεσίγραφο στο Κρεμλίνο για απτά βήματα ειρήνευσης εκπνέει με την υλοποίηση της προειδοποίησης για την επιβολή δευτερογενών κυρώσεων αλλά με τον Τραμπ να μιλά την ίδια στιγμή περί «μεγάλης προόδου» κατά τη συνάντηση Πούτιν-Γουίτκοφ και τους New York Times να μεταδίδουν πληροφορίες περί πρόθεσης του Αμερικανού προέδρου για κατ' ιδίαν συνάντηση με τους ομολόγους του Ρωσίας και Ουκρανίας ίσως και την επόμενη εβδομάδα.
Μένει να επιβεβαιωθεί ποιους «δρόμους» άνοιξε - εάν όντως άνοιξε - η χθεσινή επίσκεψη του ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ στη Μόσχα και η τρίωρη συνομιλία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο και σε ποια τροχιά θα κινηθούν πλέον οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών-Ρωσίας, μετά τη μεταστροφή του Ντόναλντ Τραμπ έπειτα από έξι μήνες κατευναστικής πολιτικής και παραχωρήσεων έναντι μίας Μόσχας αδιάλλακτης που εμμένει στα μαξιμαλιστικά της αιτήματα και επιχειρεί διαρκώς μέσω παρελκυστικών τακτικών να «αγοράσει» χρόνο για να συνεχίσει έναν καταστροφικό πόλεμο που έχει πλέον εισέλθει στο τέταρτο έτος.
Ο Στιβ Γουίτκοφ βρέθηκε για πέμπτη φορά χθες στη Μόσχα σε μια διπλωματική αποστολή της τελευταίας στιγμής για να διερευνήσει περιθώρια συνεννόησης υπό το φως της διορίας Τραμπ. Οι συνομιλίες του με τον Πούτιν διήρκεσαν τρεις ώρες και χαρακτηρίστηκαν από τον Ρώσο σύμβουλο Γιούρι Ουσακόφ «πολύ χρήσιμες και εποικοδομητικές». Σύμφωνα με τον ίδιο, μεταφέρθηκαν «μηνύματα» εκατέρωθεν για το «ουκρανικό ζήτημα», χωρίς όμως να υπάρξει σαφήνεια για το περιεχόμενό τους.
Οι προηγούμενες επισκέψεις Γουίτκοφ συνέβαλαν σε συμφωνίες ανταλλαγής κρατουμένων, μεταξύ αυτών δύο Αμερικανών που κρατούνταν στη Ρωσία, και άνοιξαν τον δρόμο για τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ των Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν. Ωστόσο, καμία δεν οδήγησε σε πρόοδο προς τον τερματισμό του πολέμου, που ο Αμερικανός πρόεδρος έχει θέσει ως μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της εξωτερικής του πολιτικής. Η χθεσινή επίσκεψη είχε την πλέον βαρύνουσα σημασία, καθώς από το αποτέλεσμά της είχε συναρτηθεί η ενεργοποίηση νέων αμερικανικών κυρώσεων τόσο κατά της Ρωσίας όσο και κατά χωρών που αγοράζουν τα ορυκτά της καύσιμα.
Από αμερικανικής πλευράς δεν εκδόθηκε άμεσα καμία επίσημη ανακοίνωση μετά τη συνάντηση, όμως μόλις λίγες ώρες μετά το πέρας αυτής γνωστοποιήθηκε πως ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε διάταγμα με το οποίο διπλασιάζει τους δασμούς στις εισαγωγές από την Ινδία στο 50%, επικαλούμενος τις αγορές ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί, και προανήγγειλε ότι ανάλογα μέτρα μπορεί να ληφθούν και για άλλες χώρες - δίχως να αποσαφηνίζει εάν το μέτρο θα ισχύσει και για την Κίνα. Η απόφαση για τους δασμούς στην Ινδία ήρθε νωρίτερα από την προθεσμία που είχε θέσει ο Αμερικανός πρόεδρος στον Πούτιν για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, η οποία λήγει αύριο. Ο Τραμπ είχε αρχικά δώσει προθεσμία 50 ημερών, την οποία μείωσε την περασμένη εβδομάδα, κατηγορώντας τον Ρώσο πρόεδρο για εμπαιγμό.
Πάραυτα, ο ίδιος ο Τραμπ έκανε λόγο σε χθεσινή ακόλουθη ανάρτησή του για «μεγάλη πρόοδο» με τη Ρωσία και για «εξαιρετικά παραγωγική» συνάντηση του Στιβ Γουίτκοφ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, απηχώντας δηλώσεις παλαιότερων μηνών πριν μεταβάλει τη ρητορική του έναντι της Μόσχας. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε στη συνέχεια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ευρωπαίους ηγέτες. «Όλοι συμφωνούν πως αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει και θα εργαστούμε γι' αυτό τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», ανέφερε. «Συζητήσαμε όσα διατυπώθηκαν στη Μόσχα. Η Ουκρανία θα υπερασπιστεί οπωσδήποτε την ανεξαρτησία της. Όλοι χρειαζόμαστε μια διαρκή και βιώσιμη ειρήνη. Η Ρωσία πρέπει να τερματίσει τον πόλεμο που η ίδια ξεκίνησε» ήταν η δήλωση Ζελένσκι. Ο Ουκρανός πρόεδρος υπογραμμίζει κατ’ εξακολούθηση τη σημασία ενίσχυσης όλων των διεθνών μοχλών πίεσης για την άμεση εφαρμογή εκεχειρίας. Λεπτομέρειες σχετικά με το τι διημείφθη στη συνάντηση Γουίτκοφ-Πούτιν δεν ήταν άμεσα διαθέσιμες.
Ρεπορτάζ των New York Times, ωστόσο, ανέφερε πως κατά την επικοινωνία του με Ευρωπαίους ηγέτες, ο Ντόναλντ Τραμπ τους ενημέρωσε πως σκοπεύει να συναντηθεί κατ' ιδίαν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν ακόμη και την επόμενη εβδομάδα για να ακολουθήσει αμέσως μετά τριμερής με τον Ρώσο πρόεδρο και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Επικαλούμενη πηγές ενήμερες για το σχεδιασμό, η αμερικανική εφημερίδα αναφέρει πως στις συνομιλίες δεν θα παρίσταται η ευρωπαϊκή πλευρά. Δεν ήταν άμεσα σαφές αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν ή ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχουν συναινέσει στο σχέδιο που περιέγραψε ο Τραμπ, μεταδίδουν οι NYT. Ο Ζελένσκι, πάντως, συμμετείχε στην τηλεδιάσκεψη του Τραμπ με Ευρωπαίους ηγέτες, δηλώνοντας αργότερα πως η δική του θέση, αλλά και των Ευρωπαίων ηγετών, είναι ότι «ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει», αλλά «να τελειώσει έντιμα». Στην τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν επίσης οι Κιρ Στάρμερ, Φρίντριχ Μερτς, Μαρκ Ρούτε, καθώς και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και ο Στιβ Γουίτκοφ.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει δώσει ελάχιστες ενδείξεις ότι είναι έτοιμος να προβεί σε παραχωρήσεις ή να προσαρμόσει τους βασικούς πολεμικούς στόχους της Ρωσίας. Δημοσιεύματα του Bloomberg και του ανεξάρτητου ρωσικού μέσου The Bell είχαν αναφέρει προ της συνάντησης πως το Κρεμλίνο ενδέχεται να προτείνει την παύση των επιθέσεων από αέρος και από τις δύο πλευρές, ως ένδειξη «καλής θέλησης» προς τον Ντόναλντ Τραμπ. Τόσο ο Τραμπ όσο και το Κίεβο έχουν καλέσει σε πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, ώστε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. To πώς θα κινηθεί στο εξής ο Τραμπ και πόσο έντονα ή μη θα πιέσει τον Ρώσο πρόεδρο θα έλθει, κατά τους αναλυτές, να καθορίσει την προεδρία του.
Οι ρωσικές επιδρομές στο ουκρανικό μέτωπο έχουν κλιμακωθεί ραγδαία το τελευταίο διάστημα· τον Ιούνιο καταγράφηκε ο υψηλότερος αριθμός θυμάτων αμάχων των τελευταίων τριών ετών: 232 νεκροί και 1.343 τραυματίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ενώ προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι η τάση συνεχίστηκε και τον Ιούλιο. Οι ρωσικοί βομβαρδισμοί με πυραύλους και drones είναι σχεδόν καθημερινοί πλήττοντας κατοικημένες περιοχές και υποδομές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη επίθεση σε κέντρο αναψυχής στη Ζαπορίζια που προκάλεσε τον θάνατο δύο ατόμων και τον τραυματισμό 12. Την ίδια ώρα, η Ουκρανία απαντά με επιθέσεις drones μεγάλου βεληνεκούς εναντίον ρωσικών διυλιστηρίων και ενεργειακών εγκαταστάσεων, προκαλώντας αναστάτωση και κλείσιμο αεροδρομίων στη ρωσική επικράτεια.
Μέσα σε αυτή τη συγκυρία, ο Τραμπ επιχειρεί να σφίξει και τον οικονομικό κλοιό γύρω από τη Ρωσία μέσω δευτερογενών κυρώσεων, στοχοποιώντας χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Στην Ινδία επιβάλλεται πρόσθετος δασμός 25%, φθάνοντας το 50%. Η εφαρμογή του νέου συντελεστή δασμών αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις 27 Αυγούστου. Η Ινδία έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να διακόψει την προμήθεια ρωσικού πετρελαίου και έχει κατηγορήσει δυτικές χώρες για υποκρισία λόγω των δικών τους οικονομικών σχέσεων με τη Μόσχα.
Σε χθεσινή ανακοίνωση του ινδικού υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνεται ότι η χώρα έχει καταστήσει σαφή τη θέση της σχετικά με τις εισαγωγές από τη Ρωσία και επαναλαμβάνεται ότι οι δασμοί είναι «άδικοι, αδικαιολόγητοι και παράλογοι». Στη σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, εν τω μεταξύ, αναφέρεται ότι «οι ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία αποτελούν συνεχή απειλή για την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη λήψη ισχυρότερων μέτρων για την αντιμετώπιση της εθνικής έκτακτης ανάγκης».
Υπογραμμίζεται επίσης ότι οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου από την Ινδία υπονομεύουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν τις δραστηριότητες της Ρωσίας στην Ουκρανία και προστίθεται ότι οι ΗΠΑ θα εξετάσουν ποιες άλλες χώρες εισάγουν πετρέλαιο από τη Ρωσία και θα «εισηγηθούν περαιτέρω ενέργειες στον πρόεδρο, εφόσον κριθεί αναγκαίο». Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν τις μεγαλύτερες εξαγωγές της Ρωσίας, με κύριους εμπορικούς εταίρους την Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία.
Η Κίνα, η οποία το 2024 απορρόφησε το 32% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου, ουδεμία διάθεση έχει δείξει να αναστείλει τις αγορές. Σύμφωνα με την αναλύτρια Rachel Ziemba, εάν η Ινδία υποστεί κυρώσεις αλλά η Κίνα όχι, το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου ενδέχεται απλώς να περάσει περισσότερο «κάτω από το ραντάρ». Αν και ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ προειδοποίησε το Πεκίνο για πιθανές αυξήσεις δασμών, η αξιοπιστία αυτών των απειλών τίθεται υπό αμφισβήτηση λόγω της επιθυμίας του Τραμπ για εμπορική συμφωνία με την Κίνα και των κινδύνων που εγκυμονεί η απότομη διακοπή του διμερούς εμπορίου.
