Την Κυριακή, η σιδηροδρομική εταιρεία South Western Railway, που δραστηριοποιείται στη νοτιοδυτική Αγγλία, έγινε η πρώτη του κλάδου που πέρασε εκ νέου υπό δημόσιο έλεγχο, σηματοδοτώντας την έναρξη της εφαρμογής του σχεδίου επανεθνικοποίησης των βρετανικών σιδηροδρόμων από την κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ.
«Η South Western Railway ανήκει πλέον στον δημόσιο τομέα. Και αυτό είναι μόνο η αρχή», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός με ανάρτησή του στο Χ. «Αυτό θα σημαίνει καλύτερες υπηρεσίες, απλούστερο σύστημα διάθεσης εισιτηρίων και πιο άνετα τρένα».
Αντίστοιχα, το υπουργείο Μεταφορών έκανε λόγο για «μια νέα εποχή για τους βρετανικούς σιδηροδρόμους», ενώ η υπουργός Μεταφορών Χάιντι Αλεξάντερ, επιβιβαζόμενη στις 06:14 στο πρώτο τρένο της ημέρας από τον σταθμό Waterloo του Λονδίνου, δήλωσε: «Αφήνουμε πίσω 30 χρόνια αναποτελεσματικότητας, σπατάλης και απογοήτευσης των επιβατών. Προχωρούμε με αυτοπεποίθηση σε μια νέα σελίδα».
Η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων στη Βρετανία ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’90, υπό την κυβέρνηση του Τζον Μέιτζορ, στο πλαίσιο της συνέχισης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της Μάργκαρετ Θάτσερ. Αν και τότε υποσχόταν βελτίωση των υπηρεσιών, αύξηση των επενδύσεων και μείωση των κρατικών επιβαρύνσεων, η εφαρμογή του μοντέλου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από συνδικάτα, κόμματα της αντιπολίτευσης, ακόμη και από μερίδα των Συντηρητικών.
Παρά τις αρχικές αυξήσεις στην επιβατική κίνηση και τις επενδύσεις, τα προβλήματα δεν άργησαν να φανούν. Ο εκτροχιασμός τρένου το 2000, που προκλήθηκε από μικρορωγμές στις ράγες και κόστισε τη ζωή σε τέσσερις ανθρώπους, συγκλόνισε την κοινή γνώμη και αποκάλυψε τα κενά στο σύστημα. Από τότε, οι ακυρώσεις και οι καθυστερήσεις έγιναν καθημερινότητα, με τους επιβάτες να διαμαρτύρονται για τις αυξημένες τιμές και την αναξιοπιστία των δρομολογίων.
Ένα μεγάλο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου βρίσκεται πλέον υπό τον έλεγχο του κρατικού οργανισμού Network Rail, ενώ τέσσερις από τις δεκατέσσερις εταιρείες διαχείρισης σιδηροδρομικών γραμμών στην Αγγλία έχουν ήδη επιστρέψει στον δημόσιο έλεγχο λόγω χαμηλής απόδοσης.
Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος, που ανέλαβε την εξουσία τον Ιούλιο, αποφάσισε να θεσμοθετήσει την επανεθνικοποίηση με σταθερό και μόνιμο τρόπο. Τον Νοέμβριο, ψηφίστηκε νομοσχέδιο που προβλέπει την ενσωμάτωση όλων των ιδιωτικών εταιρειών στο νέο κρατικό οργανισμό Great British Railways είτε με τη λήξη των συμβάσεών τους είτε νωρίτερα σε περίπτωση κακοδιαχείρισης. Όλες οι ισχύουσες συμβάσεις λήγουν έως το 2027, γεγονός που επιτρέπει στην κυβέρνηση να αποφύγει την καταβολή αποζημιώσεων.
Η επιστροφή των σιδηροδρόμων στο Δημόσιο χαιρετίστηκε από τα συνδικάτα του κλάδου, τα οποία είχαν πραγματοποιήσει επανειλημμένες απεργιακές κινητοποιήσεις τα τελευταία χρόνια λόγω του πληθωρισμού και της μείωσης της αγοραστικής δύναμης. «Όλοι στον σιδηροδρομικό τομέα γνωρίζουν πως η ιδιωτικοποίηση δε λειτούργησε και συνεχίζει να μη λειτουργεί», τόνισε ο Μικ Γουίλαν, γενικός γραμματέας του συνδικάτου μηχανοδηγών ASLEF.
Παρά την αισιοδοξία, η υπουργός Μεταφορών προειδοποίησε ότι η επίλυση των «διαρθρωτικών προβλημάτων που εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία του δικτύου θα απαιτήσει χρόνο», αλλά υπογράμμισε πως πρόκειται για «το σωστό βήμα για το μέλλον».
Μετά τη South Western Railway, η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει να επαναφέρει στον δημόσιο έλεγχο την εταιρεία c2c στις 20 Ιουλίου και την Greater Anglia στις 12 Οκτωβρίου. Μέχρι τότε, τη λειτουργία της South Western Railway έχει αναλάβει προσωρινός δημόσιος διαχειριστής, έως ότου ολοκληρωθεί η ένταξή της στη νέα εθνική δομή της Great British Railways.
