Ο Ίλον Μασκ ανακοίνωσε το Σάββατο στο X την ίδρυση του κόμματός του μετά από διαφωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο σχετικά με τον φορολογικό νόμο, γνωστό πλέον και ως «Big Beautiful Bill», ο οποίος καταργεί τις επιδοτήσεις για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στις ΗΠΑ.
Το «Κόμμα της Αμερικής» θα «δώσει πίσω στους Αμερικανούς πολίτες την ελευθερία», υποσχέθηκε ο Ίλον Μασκ στην ιδιόκτητη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Χ, τονίζοντας ότι στόχος του είναι να καταπολεμήσει τη «σπατάλη και τη διαφθορά».
«Γελοία» χαρακτήρισε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τα σχέδια του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο και πρώην συμβούλου του, Ίλον Μασκ, να ιδρύσει δικό του κόμμα. Ο Μασκ έχει «εκτροχιαστεί» εντελώς, έγραφε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ την Κυριακή στη διαδικτυακή του πλατφόρμα Truth Social, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά της διαμάχης με τον ιδιοκτήτη της Tesla.
Ο Μασκ διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή
Σύμφωνα με την Deutsche Welle, που επικαλείται δημοσιεύματα από dpa, afp, tagesschau.de, προς το παρόν δεν είναι σαφές ποιες πολιτικές επιπτώσεις θα έχει η ίδρυση νέου κόμματος στις ΗΠΑ. Δεν αποκλείεται ωστόσο το «Κόμμα της Αμερικής» να στοιχίσει στους Ρεπουμπλικάνους σημαντικές ψήφους στις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου το 2026 ή να αναδειχθεί ρυθμιστής στις επόμενες προεδρικές εκλογές δύο χρόνια αργότερα.
Ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος έθεσε ένα πιθανό πλαίσιο κινήσεων την περασμένη Παρασκευή, όταν ο Τραμπ υπέγραφε πανηγυρικά τον φορολογικό νόμο του στον Λευκό Οίκο. Φιλοδοξία του είναι να κερδίσει αρκετές έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, έτσι ώστε να αποκτήσει ρόλο και λόγο σε σημαντικά νομοσχέδια.
Μπορεί όμως ένα νέο κόμμα να απειλήσει τον Τραμπ; Τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξαν στις ΗΠΑ υποψήφιοι ή υποψήφιες που δημιούργησαν νέους κομματικούς φορείς με σκοπό να σπάσουν τα στεγανά του δικομματικού συστήματος.
Η Τζιλ Στάιν με το κόμμα των Πρασίνων το προσπάθησε το 2016, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας Ντόναλντ Τραμπ-Χίλαρι Κλίντον. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η Τζιλ Στάιν στοίχισε τελικά στη Χίλαρι Κλίντον τη νίκη της στις εκλογές. Υπάρχει όμως και ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα:
Το 1992 ο Μπιλ Κλίντον κέρδισε τις προεδρικές εκλογές εναντίον του Τζορτζ Μπους (πρεσβύτερου) χάρη στον υποψήφιο Ρος Περό. Παρά το γεγονός ότι ο τεξανός δισεκατομμυριούχος διασφάλισε ένα εντυπωσιακό 19% των ψήφων, δεν κατάφερε ωστόσο να διασφαλίσει ούτε έναν εκλέκτορα.
Το 36% των Αμερικανών βλέπει θετικά τον Μασκ
Στο εύλογο ερώτημα αν μπορεί ο Ίλον Μασκ να τα καταφέρει, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν και το μειονέκτημα της χαμηλής δημοτικότητάς του. Τους τελευταίους μήνες οι σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι μόλις ένα 36% των ερωτηθέντων στις ΗΠΑ βλέπει θετικά τον Αμερικανό μεγιστάνα.
Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι το χρήμα παίζει ολοένα περισσότερο ρόλο στις αμερικανικές εκλογικές αναμετρήσεις. Πέρυσι, πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια εισέρρευσαν στην προεκλογική εκστρατεία από ανώνυμους. Συνολικά, κατά τη διάρκεια της προεκλογική εκστρατείας δαπανήθηκαν περισσότερα από 20 δις δολάρια. Ποτέ στο παρελθόν δεν ήταν περισσότερα.
Οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες προέρχονταν πάντως από τον χώρο των κρυπτονομισμάτων. Οι σημαντικότερες προσωπικότητες από τον κόσμο της τεχνολογίας συμμάχησαν με τους Ρεπουμπλικάνους επειδή τους υποσχέθηκαν μειώσεις φόρων και λιγότερες ρυθμίσεις. Ίσως ο Μασκ να είναι σε θέση να υποσχεθεί ακόμα περισσότερα στους ομοϊδεάτες του από ό,τι ο Ντόναλντ Τραμπ.
AXIOS: Το Κόμμα της Αμερικής του Μασκ έχει ήδη ανθρώπους έτοιμους να βοηθήσουν
Ωστόσο, η προσπάθεια του Ίλον Μασκ να ιδρύσει ένα νέο πολιτικό κόμμα στις ΗΠΑ προσελκύει ήδη το ενδιαφέρον από υφιστάμενους σχηματισμούς και πολιτικούς συμβούλους, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του Axios. Μεταξύ αυτών που δηλώνουν πρόθυμοι να συνεργαστούν είναι το Κόμμα Εμπρός (Forward Party) του Άντριου Γιανγκ, το Ελευθεριακό Κόμμα και βετεράνοι του χώρου των εκστρατειών.
«Είμαι σε επαφή με τον Ίλον και την ομάδα του και τους έχω ξεκαθαρίσει: “Όποιος θέλει να αμφισβητήσει το κυρίαρχο πολιτικό δίπολο, έχει έναν φίλο στο πρόσωπό μου”», δήλωσε ο Γιανγκ στο Axios.
Γιατί έχει σημασία
Ο Μασκ έχει δηλώσει πως επιδιώκει το νέο του κόμμα - το λεγόμενο «Κόμμα της Αμερικής» - να διαδραματίσει ρόλο πολιτικής ανατροπής στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026. Η πρωτοβουλία αυτή ενδέχεται να λειτουργήσει ως πλατφόρμα για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού εκτροχιασμού και την προώθηση της βιώσιμης ενέργειας - δύο τομείς που ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει ως κρίσιμους για το μέλλον της χώρας.
Παράλληλα, φαίνεται πως επιδιώκει να «ανταποδώσει» στον πρόεδρο Τραμπ και στους Ρεπουμπλικάνους βουλευτές, οι οποίοι, κατά τον ίδιο, τον πρόδωσαν υποστηρίζοντας το λεγόμενο «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» του Τραμπ - ένα πακέτο που εκτιμάται ότι θα αυξήσει το δημόσιο έλλειμμα κατά περισσότερα από 3 τρισ. δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Τι ισχύει μέχρι στιγμής
Προς το παρόν, το σχέδιο του Μασκ παραμένει σε πρώιμο στάδιο – περισσότερο ως ιδέα που συζητείται με ορισμένα μέλη του Κογκρέσου. Η ίδρυση ενός τρίτου κόμματος στις ΗΠΑ αποτελεί ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία: απαιτείται η συλλογή δεκάδων χιλιάδων υπογραφών πολιτών ανά πολιτεία για να εξασφαλιστεί η ένταξη σε ψηφοδέλτια.
Ο ίδιος ο Μασκ, που δαπάνησε πάνω από 200 εκατ. δολάρια υπέρ του Τραμπ και των Ρεπουμπλικανών το 2024, διαθέτει τους οικονομικούς πόρους για κάτι τέτοιο.
Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: ποιοι ψηφοφόροι και υποψήφιοι θα θελήσουν να ταχθούν μαζί του; Ο Μασκ έχει ιστορικό αστάθειας, έχει προσεγγίσει τον Τραμπ αλλά και διαχωρίσει τη θέση του με θορυβώδη τρόπο, ενώ έχει αποξενώσει τμήματα του εκλογικού σώματος και από τις δύο πολιτικές παρατάξεις.
Σημάδια κινητικότητας
Παρόλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένα τρίτα κόμματα είναι διατεθειμένα να συνεργαστούν. Ο Γιανγκ δήλωσε ότι μπορεί να βοηθήσει στην πρόσληψη υποψηφίων για τις κρίσιμες περιφέρειες της Βουλής, όπου ο Μασκ επιδιώκει να αμφισβητήσει τα κατεστημένα στελέχη. Το Κόμμα Εμπρός, που ίδρυσε μετά την αποτυχημένη προεδρική υποψηφιότητά του, αριθμεί πλέον 46 εκλεγμένους αξιωματούχους.
«Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε φάση μάθησης», σχολίασε ο Γιανγκ για τον Μασκ και την ομάδα του.
Ο Ρον Νίλσον, επικεφαλής της προεδρικής εκστρατείας του Γκάρι Τζόνσον το 2016, δήλωσε επίσης πρόθυμος να συνεργαστεί με το κόμμα Μασκ: «Ο Μασκ έχει τη δυνατότητα να καταστήσει άμεσα βιώσιμη μια τρίτη πολιτική επιλογή. Αυτό αλλάζει τα δεδομένα».
Ανάλογο ενδιαφέρον έχει εκδηλώσει και η οργάνωση No Labels, που στο παρελθόν εξέταζε την υποψηφιότητα ανεξάρτητου για τις προεδρικές εκλογές του 2024. Εκπρόσωπός της δήλωσε ότι η πρωτοβουλία του Μασκ για σχηματισμό διακομματικού συνασπισμού στο Κογκρέσο είναι ελκυστική.
Το Ελευθεριακό Κόμμα, από την πλευρά του, προσεγγίζει τον Μασκ μέσω της πλατφόρμας X, καλώντας τον να συμμαχήσουν για θέματα δημοσιονομικής υπευθυνότητας και περιορισμού των ελλειμμάτων.
Όπως σημειώνει ο πρόεδρός του, Στίβεν Νεκάιλα, το κόμμα έχει την ευρύτερη πρόσβαση σε ψηφοδέλτια από όλα τα μικρότερα κόμματα και συμμετέχει με υποψηφίους σε όλες τις βαθμίδες διακυβέρνησης.
«Ίσως ήρθε η ώρα για έναν συνασπισμό μεταξύ των Ελευθεριακών και του Αμερικανικού Κόμματος ώστε να προωθήσουν υποψηφιότητες υπέρ της ελευθερίας και της μικρής κυβέρνησης, απέναντι στους Ρεπουμπλικάνους, που έχουν αποδείξει πως δεν είναι αξιόπιστοι», δήλωσε ο Νεκάιλα.
Πρόσθεσε ωστόσο ότι «πολλοί δισεκατομμυριούχοι και εμβληματικές προσωπικότητες έχουν προσπαθήσει να πετύχουν στην πολιτική των τρίτων κομμάτων – και κανείς δεν τα κατάφερε».
Θεσμικά εμπόδια
Οι νόμοι περί πρόσβασης σε ψηφοδέλτια ρυθμίζονται σε επίπεδο πολιτείας και, όπως επισημαίνει ο Όλιβερ Χολ, επικεφαλής του Κέντρου Ανταγωνιστικής Δημοκρατίας, «συνήθως είναι εξαιρετικά περίπλοκοι, ασαφείς και επιβάλλονται από κομματικούς αξιωματούχους».
Η οργάνωση του Χολ συνδράμει ανεξάρτητους υποψηφίους στον χειρισμό διαδικασιών και νομικών εμποδίων. Όπως εξηγεί, πολλές αγωγές από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους έχουν στόχο να εκτοπίσουν ανεπιθύμητους υποψήφιους – ακόμα και για τυπικούς λόγους, όπως όταν η αίτηση του Κόρνελ Γουεστ στο Ουισκόνσιν απορρίφθηκε επειδή δεν ήταν… συρραμμένη.
Σε αρκετές πολιτείες, όπως σημειώνει ο ειδικός Ρίτσαρντ Γουίνγκερ του Ballot Access News, η ένταξη στις εκλογές για το Κογκρέσο είναι πιο δύσκολη από τις προεδρικές εκλογές.
Οι «επαγγελματίες» και οι «απατεώνες»
Αρκετοί σύμβουλοι που μίλησαν στο Axios εκτιμούν ότι ο Μασκ δεν θα δυσκολευτεί να βρει ανθρώπους με τεχνογνωσία πρόθυμους να συνεργαστούν. «Όταν υπάρχουν χρήματα, υπάρχουν και σύμβουλοι», σημειώνουν – αλλά τονίζουν πως είναι κρίσιμο να επιλέξει τους κατάλληλους συνεργάτες.
«Σας διαβεβαιώνω ότι κάθε απατεώνας στον χώρο των αιτήσεων και της πρόσβασης σε ψηφοδέλτια προσπαθεί ήδη να βάλει τα νύχια του στον Μασκ», δήλωσε ένας έμπειρος πολιτικός σύμβουλος. «Χρειάζεται επαγγελματίες, όχι ερασιτέχνες».
