Η Ευρώπη και ο ρωσικός εξαιρετισμός

Σήμερα, 9 Μαΐου, η Ευρώπη γιορτάζει την ημέρα της, σε ανάμνηση της πρώτης ημέρας μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και την άνευ όρων συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας. Ήταν η ημέρα εκείνη, όταν οι λαοί της Ευρώπης, ταλαιπωρημένοι και βασανισμένοι από τον πόλεμο, αντίκρισαν την ανατολή του ηλίου με αισιοδοξία και ρίχτηκαν με ορμή στη ζωή και στη δημιουργία. 

Την λήξη του πολέμου, αλλού, όπως στη Γαλλία, στη Βρετανία, στη Τσεχία και την Πολωνία, η 8η Μαΐου είναι η Ημέρα της Νίκης ή της Απελευθέρωσης, ενώ στις χώρες της Βαλτικής είναι η Ημέρα μνήμης των νεκρών του πολέμου. Κάθε κοινωνία, έχει τις δικές της γιορτές. 

Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί την επέτειο της ιστορικής «Διακήρυξης Σούμαν», με την οποία ο Ρομπέρ Σουμάν διατύπωσε την πρότασή του για μια νέα μορφή πολιτικής συνεργασίας στην Ευρώπη, ικανή να κάνει τον πόλεμο μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών αδιανόητο. Η πρόταση του Ρομπέρ Σουμάν θεωρείται η απαρχή της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μία χώρα μόνο σήμερα, γιορτάζει την 9η Μαΐου ως Ημέρα της Νίκης και αυτή είναι η πουτινική Ρωσία, διάδοχος της Ε.Σ.Σ.Δ. 

Η ιστορία έχει ως εξής: την νύχτα της 6ης προς 7η Μαΐου στη γαλλική πόλη Ρέιμς, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου της Βέρμαχτ στρατηγός Γιολντ υπέγραψε την πράξη της άνευ όρων συνθηκολόγησης της Γερμανίας, ενώπιον της αντιπροσωπείας των συμμάχων, μεταξύ των οποίων ήταν και ο σοβιετικός στρατηγός Σουσλοπάροφ. Σύμφωνα με τους όρους της παράδοσης, τα γερμανικά στρατεύματα θα έπρεπε να σταματήσουν κάθε πολεμική επιχείρηση στις 23.01 η ώρα της 8ης Μαΐου. Την ίδια ημέρα, οι ηγέτες της Μεγάλης Βρετανίας, των ΗΠΑ και των άλλων χωρών μελών της αντιχιτλερικής συμμαχίας ανακοίνωσαν τη λήξη του πολέμου. 

Ωστόσο, ο Στάλιν ήταν κατηγορηματικά αντίθετος σε αυτόν τον τρόπο τερματισμού του πολέμου, στον οποίο η Ε.Σ.Σ.Δ. δεν είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και έτσι, μετά από επίμονες προσπάθειες της σοβιετικής πλευράς, τη νύχτα της 8ης προς την 9η Μαΐου στο Καρλσχόρστ, προάστιο του Βερολίνου, οργανώθηκε μία ακόμη τελετή παράδοσης της Γερμανίας. Το κείμενο αυτής της τελετής, δεν διέφερε σε τίποτα από το προηγούμενο. Ακόμη και ως ώρα παύσης των εχθροπραξιών αναφερόταν η 23.01 της 8ης Μαΐου.

Μετά από αυτό, στη Σοβιετική Ένωση ανακοίνωσαν επίσημα την 9η Μαΐου την νίκη και έκτοτε γιορτάζεται ως η Ημέρα της Νίκης. Μια πικάντικη λεπτομέρεια είναι πως η ημέρα αυτή γιορτάστηκε επίσημα μόνο το διάστημα 1945 - 1947. Στη συνέχεια, ξεχάστηκε μέσα στις αλλαγές της αποσταλινοποίησης και της σύντομης «Άνοιξης της Μόσχας» επί Χρουστσόφ, για να την επαναφέρει με μεγαλοπρέπεια ο άσημος συνταγματάρχης των μετόπισθεν κατά τη διάρκεια του πολέμου, μετέπειτα Γενικός Γραμματέας του Κ.Κ.Σ.Ε. Λεονίντ Μπρέζνιεφ, γνωστός και ως «πατέρας της εποχής της στασιμότητας». 

Από την ημέρα ανάληψης της εξουσίας στην Ρωσία, του πρώην αντισυνταγματάρχη της ΚΑ.ΓΚΕ.ΜΠΕ. Βλαντίμιρ Πούτιν, με τη βοήθεια διαφόρων προπαγανδιστών, η ημέρα αυτή, έγινε βασικός εργαλείο και μοχλός για την επιβολή μίας νέας, κυρίαρχης, κρατικής ιδεολογίας, όπου θραύσματα της ιστορίας, διαστρεβλωμένα και προσαρμοσμένα στις ανάγκες της απολυταρχικής εξουσίας, παρουσιάζονται και ενσταλάζονται εξ απαλών ονύχων στην ρωσική κοινωνία, γαλουχώντας την στο πνεύμα του μιλιταρισμού και του ιμπεριαλισμού. 

Σήμερα, 78 χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η Ρωσία επέλεξε να επιτεθεί στους πρώην συμμάχους της, εξαπολύοντας έναν πόλεμο όχι απλά κατά της Ουκρανίας, η οποία είναι μόνο η αφορμή, αλλά εναντίον ολόκληρου του Δυτικού πολιτισμού, εναντίον των αρχών και των αξιών του, θέλοντας να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τον ρόλο της στην ιστορία ως αχανής χώρα, η οποία αφού δεν μπορεί να τακτοποιήσει τα του οίκου της, θέλει να καταστρέψει τις άλλες. 

Απομονωμένη διεθνώς, με μόνιμους και σταθερούς συμμάχους χώρες, όπως η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, η Ερυθραία, αλλά και ευκαιριακούς, όπως διάφορες χώρες της Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής με νεοαυταρχικά καθεστώτα, όπως η Νικαράγουα του Ντανιέλ Ορτέγκα, η Ρωσία, υπό το φόβο των ουκρανικών επιθέσεων, αλλά της έλλειψης πόρων, ακύρωσε για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της, τις στρατιωτικές παρελάσεις σε διάφορες πόλεις. 

Ο εξαιρετισμός με τον οποίο γαλουχήθηκε η ρωσική κοινωνία εδώ και αιώνες, το δόγμα «για τον ιδιαίτερο δρόμο της Ρωσίας» στην ιστορία, αλλά και το μεγαλορωσικός σωβινισμός, κατά τον ορισμό του Λένιν, αποδείχτηκαν θανάσιμα αμαρτήματα στο δρόμο προς την επί της γης κόλασης. 

Είναι χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της νοοτροπίας ο γιορτασμός της 9ης Μαΐου ως Ημέρας της Νίκης, η οποία παρουσιάζεται ως σχεδόν αποκλειστικό έργο του Κόκκινου στρατού, αποσιωπώντας την τεράστιας σημασίας αμερικανική βοήθεια μέσω του προγράμματος Land and lease. Εξίσου χαρακτηριστική είναι η σιωπή για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι βετεράνοι και κυρίως, οι ανάπηροι σοβιετικοί στρατιώτες από το ίδιο το καθεστώς, σύμφωνα με τα Απομνημονεύματα του στρατάρχη Κόνεφ. 

Η επιλεκτική και μάλιστα διαστρεβλωμένη παρουσίαση της ιστορίας από το πουτινικό καθεστώς, μπορεί να του προσφέρει πρόσκαιρα οφέλη, για να κρατηθεί κι άλλο στην εξουσία. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, υπονομεύει το μέλλον της χώρας του, αφού η κοινωνία της, μαθημένη να ζει με το βλέμμα στραμμένο πίσω, σε ένα παρελθόν για το οποίο δεν γνωρίζει την αλήθεια, αδυνατεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος. 

Όσο οι ευρωπαϊκοί λαοί, βασισμένοι στα πικρά διδάγματα της ιστορίας και παρά τις διαφωνίες, τις αντιρρήσεις και τις επί μέρους διαφορετικές προσεγγίσεις, εξακολουθούν να οικοδομούν το κοινό του μέλλον, πάνω στις αξίες και τις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ο ρωσικός λαός, απομονωμένος και αποσυνάγωγος, θα βουλιάζει ολοένα και πιο πολύ στο απροσπέλαστο τέλμα της στασιμότητας και της οπισθοδρόμησης. Επιλέγοντας τον εξαιρετισμό του, επέλεξε την απομάκρυνση του από έναν πολιτισμό, τον οποίο λάτρευε να μισεί και, παράλληλα, να μιμείται. Η επιλογή αυτή έχει ένα κόστος, άμεσα καταβλητέο στο ταμείο της ιστορίας.