Η συντηρητικοποίηση της γερμανικής κοινωνίας δυσκολεύει τα πράγματα για την Ελλάδα. Η Merkel θα επιχειρήσει να επαναφέρει πίσω το 1 εκατομμύριο ψήφων που έχασε από την ακροδεξιά, αλλά για να το πετύχει, θα αναγκαστεί ίσως να γίνει σκληρότερη απέναντι σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος, από την οικονομία και τη ρύθμιση του χρέους, έως το Προσφυγικό, υποστηρίζει ο Μιχάλης Τσινισιζέλης, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Παράλληλα, εκτιμά ότι η στροφή της γερμανικής κοινωνίας και πολιτικής προς τα δεξιά θα μας φέρει σύντομα αντιμέτωπους με μια δυσκολότερη πραγματικότητα, ενώ θεωρεί ότι ο συνασπισμός «Τζαμάικα» (δηλαδή Χριστιανοδημοκράτες-Φιλελεύθεροι-Πράσινοι) περιορίζει τις δυνατότητες της Merkel να ελιχθεί σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος. Της δημιουργεί περαιτέρω περιορισμούς και αντιστάσεις στο εσωτερικό μέτωπο, απ' ότι μια συγκυβέρνηση με τους Σοσιαλδημοκράτες.
Στο μεταναστευτικό, ο κ. Τσινισιζέλης εκτιμά ότι η καγκελάριος θα γίνει πιο σκληρή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη στάση της Τουρκίας απέναντι στη συμφωνία με την Ευρώπη, και επομένως και για τις ροές προσφύγων προς την Ελλάδα. Στο κακό σενάριο αυτό μπορεί να σημαίνει ότι π.χ. μπορεί να καταρρεύσει η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, ότι ίσως παγώσουν οι ενταξιακές συνομιλίες της Άγκυρας με τις Βρυξέλλες, κ.ό.κ.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
Που οφείλεται αυτή η μεγάλη άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία; Πώς να τη διαβάσουμε;
Καταρχήν δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ότι η άνοδος της ακροδεξιάς που φαίνεται ότι θα κινηθεί τελικά πάνω από 13%, έγινε σε μια χώρα με μεγάλη οικονομική ευμάρεια. Το γεγονός όμως ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις η παράταξη της Merkel "αιμορράγησε" σχεδόν κατά 1 εκατ. ψηφοφόρους, που στράφηκαν από το CDU στην γερμανική ακροδεξιά (AfD), δείχνει ότι από μόνη της η οικονομική ευμάρεια δεν αρκεί. Τρεις είναι κατά τη γνώμη μου οι λόγοι που ώθησαν τους ψηφοφόρους αυτούς να γυρίσουν την πλάτη στη Merkel. Το Προσφυγικό, οι χειρισμοί της απέναντι στον Erdogan, και τα θέματα ασφάλειας τρομοκρατίας. Τα τρία αυτά ζητήματα ήταν πιο ψηλά στην ατζέντα τους απ' ότι η οικονομία. Στο Προσφυγικό, είναι προφανές ότι η παρουσία μεταναστών στη Γερμανία βρίσκει αντίθετο ένα ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα της γερμανικής κοινωνίας, το οποίο και αντέδρασε. Στο κεφάλαιο Erdogan, η Merkel έχει δεχθεί κριτική ότι η αντίδραση στην κίνηση της Άγκυρας να συλλάβει Γερμανούς πολίτες, ήταν ήπια, και όχι τόσο σκληρή, όσο θα ήθελε ενδεχομένως, κάποιο τμήμα της κοινής γνώμης. Ο τρίτος λόγος που εξηγεί κατά τη γνώμη μου την άνοδο του AfDείναι η ζημιά από την τρομοκρατία, και τα ζητήματα ασφάλειας. Τα τρία αυτά στοιχεία είναι άλλωστε που καθοδηγούν συνολικά την ακροδεξιά στην Ευρώπη.
Δηλαδή μέρος των ψήφων προέρχονται από αντίδραση σε χειρισμούς της Merkel και δεν αποτελούν απαραίτητα μια συνειδητή επιλογή υπέρ μιας συγκεκριμένης πολιτικής πλατφόρμας;
Έτσι εκτιμώ. Αν είναι αυτοί οι μόνοι λόγοι που ώθησαν 1 εκατ. ψηφοφόρους από το CDU στο AfD, τότε, ναι, δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο όλοι ενστερνίζονται την πολιτική πλατφόρμα της ακροδεξιάς ή είναι ψήφοι αντίδρασης σε μια υπάρχουσα πολιτική.
Σύμφωνοι, γιατί όμως κάποιος δυσαρεστημένος ψηφοφόρος της Merkel να μην ψηφίσει τους Φιλελεύθερους (FDP);
Αφενός γιατί οι Φιλελεύθεροι είναι πολύ πιο ήπιοι στα ζητήματα αυτά απ' ότι το AfD, αφετέρου μην ξεχνάτε ότι η Εναλλακτική για τη Γερμανία προέκυψε από τη διάσπαση των Φιλελευθέρων.
Τι σημαίνει για τη Γερμανία και για τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα η άνοδος της ακροδεξιάς;
Αν υποθέσουμε ότι κάπως έτσι θα διαμορφωθεί και το τελικό αποτέλεσμα, βλέπουμε μια μετατόπιση του εκλογικού σώματος προς συντηρητικότερες επιλογές. Έτσι μπορώ να διαβάσω και τη πτώση των σοσιαλδημοκρατών (SPD), τη σταθεροποίηση των Πρασίνων, σε συνδυασμό με την επανεμφάνιση των Φιλελευθέρων στη γερμανική Βουλή, για πρώτη φορά μετά το 2010. Έχεις μια κοινωνία που συντηρητικοποιείται, και κινείται στα δεξιά…
Αυτό κάνει πιο δύσκολα για εμάς τα πράγματα;
Αυτό φτιάχνει για εμάς μια πιο δύσκολη πραγματικότητα τόσο σε επίπεδο οικονομίας, δηλαδή ως προς τη γερμανική στάση απέναντι στις αξιολογήσεις και τη ρύθμιση του χρέους, όσο και στο μεταναστευτικό. Το βέβαιο είναι ότι η Merkel παρ' ότι παραμένει η κυρίαρχη πολιτική δύναμη έστω και κουτσουρεμένη, θα έχει στο εσωτερικό της Γερμανίας περιορισμούς μέσα από ένα σύστημα «Τζαμάικα» (Χριστιανοδημοκράτες- Φιλελεύθεροι -Πράσινοι). Έχει όμως τρεις φορές παραπάνω δύναμη απ' όση όλοι μαζί οι δυνητικοί της σύμμαχοι στη νέα κυβέρνηση. Άρα, η Merkel θα επιχειρήσει να επαναφέρει πίσω τους ψήφους που έχασε από την Ακροδεξιά. Και αν υποθέσουμε ότι οι περιορισμοί στο εσωτερικό μεταφραστούν σε αντιστάσεις στη Γερμανική Βουλή, εκτιμώ ότι ως αντιστάθμισμα θα επιχειρήσει να οικοδομήσει μια ισχυρή ευρωπαϊκή συμμαχία με το Μακρόν, να τρέξει τον γαλλογερμανικό άξονα, και την νέα αρχιτεκτονική της ευρωζώνης.
Τι σημαίνει το μοντέλο «Τζαμάικα» για τα ελληνικού ενδιαφέροντος ζητήματα;
Και οι Χριστιανοδημοκράτες, και οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι έχουν σε πολλά θέματα διαφορετικές πολιτικές. Η διαπραγμάτευση όπου θα μπουν, και θα κρατήσει καιρό, θα είναι και η τελευταία λέξη στις δυνατότητες της Merkel να ελιχθεί σε ζητήματα που μας αφορούν. Ζητήματα για τα οποία ξέρουμε εκ των προτέρων ότι μια μερίδα Φιλελευθέρων είναι εναντίον μας: Από την αναδιάρθρωση του χρέους, και τη συνέχιση των προγραμμάτων χρηματοδότησης, έως την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Βέβαια το FDP δεν είναι το ίδιο ακριβώς κόμμα με εκείνο της Βουλής του 2010. Άρα ας περιμένουμε να δούμε.
Στο Προσφυγικό, η μέχρι τώρα πολιτική ανοικτών θυρών της Merkel έφερε 1 εκατ. πρόσφυγες στη Γερμανία. Τυχόν αλλαγή της γερμανικής πολιτικής τι σημαίνει για την Ελλάδα;
Το Προσφυγικό συνδέεται ευθέως με τη Τουρκία. Σας θυμίζω ότι τα δύο τελευταία χρόνια ο μόνιμος εκβιασμός του Erdogan προς την Ευρώπη είναι ότι θα ανοίξει τις κάνουλες του Προσφυγικού. Η Merkel λοιπόν ήταν ο προστάτης της συμφωνίας Ευρώπης-Τουρκίας για τους πρόσφυγες. Ήταν πρωτοβουλία της Merkel το σημερινό σύστημα με τις ποσοστώσεις, δηλαδή την κατανομή των προσφύγων ανά χώρα. Τώρα, εκτιμώ ότι αν έχει διαπιστωθεί πως αυτό μεταφράζεται για τους Χριστιανοδημοκράτες σε πολιτικό κόστος, και η Merkel σκοπεύει να επαναφέρει τις ψήφους που έχασε προς την «Εναλλακτική για τη Γερμανία», τότε θα γίνει πιο σκληρή.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό;
Στο κακό σενάριο αυτό μπορεί να σημαίνει ότι π.χ. μπορεί να καταρρεύσει η συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας, ότι ίσως παγώσουν οι ενταξιακές συνομιλίες της Άγκυρας με τις Βρυξέλλες, κ.ό.κ. Επισημαίνω εδώ ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική απέναντι στη Τουρκία έχει ακόμη μείνει στο δόγμα Σημίτη. Στο δόγμα δηλαδή ότι έχουμε απέναντι μας ένα γείτονα, ο οποίος και θέλουμε να ενταχθεί στην ΕΕ. Τα πράγματα όμως αλλάζουν, άρα πρέπει και εμείς να σκεφτούμε ποια πολιτική θα αναπτύξουμε με τη Τουρκία ως προς το θέμα της Ευρώπης.
Φωτογραφία SOOC
