Του Παναγιώτη Γκλαβίνη*
Στις 19/10/2015, η Liberation δημοσίευε συνέντευξη του Wolfgang Schauble, στην οποία, μεταξύ άλλων, έλεγε τα εξής:
«Κι αν θέλετε να ξέρετε, δεκαπέντε υπουργοί οικονομικών συμμερίζονταν την άποψη να βγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη για κάποιο διάστημα, να κάνει δηλαδή ένα timeout… Μόνον ο Γάλλος, ο Ιταλός και ο Κύπριος υπουργός δεν ήταν σ' αυτήν τη γραμμή. Δεν μπορούμε να μιλάμε, λοιπόν, για μια γερμανική απαίτηση. Αυτή είναι η αλήθεια. Όλα τ' άλλα είναι προπαγάνδα στη χειρότερη περίπτωση ή άγνοια στην καλύτερη.».
Ο κ. Schauble μιλούσε για το Eurogroup πριν την περίφημη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης την Κυριακή 12 Ιουλίου 2015. Παρασκευή απόγευμα στις 6, ένα non-paper έφτανε στα γραφεία υψηλών Ευρωπαίων αξιωματούχων, προερχόμενο από το γραφείο του κ. Schauble. Όπως αποκάλυψε ο Guardian στις 22/10/2015, ο κ. Schauble ζητούσε, εκτός από την προσωρινή έξοδο της Ελλάδος από την Ευρωζώνη, και την ίδρυση ενός Ταμείου που θα είχε την έδρα του στο Λουξεμβούργο, θα ελεγχόταν από τον ESM και θα μεταφέρονταν σ' αυτό περιουσιακά στοιχεία του Ελληνικού Δημοσίου αξίας €50 δισ., ώστε από τη ρευστοποίησή τους να αποπληρωθεί το χρέος της χώρας.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι στις μακρές διαπραγματεύσεις της Κυριακής 12 Ιουλίου, ενώ η κυρία Merkel εγκατέλειψε αμέσως το πρώτο σκέλος της απαίτησης Schauble, πάλεψε ως λέαινα για το δεύτερο. Και το πήρε.
Αυτό που, όμως, δεν ξέραμε μέχρι να το αποκαλύψει ο Guardian ήταν ότι η πρόταση Schauble για το Grexit συνοδευόταν από την απαίτηση για ίδρυση του νέου Υπερταμείου!
Τι δεν είναι το Υπερταμείο!
Το Υπερταμείο δεν είναι, κατ' αρχήν, ένα νέο ΤΑΙΠΕΔ. Το ΤΑΙΠΕΔ δημιουργήθηκε προκειμένου να εκποιεί περιουσιακά στοιχεία που του μεταβιβάζει κάθε φορά το Δημόσιο (πρόκειται για ακίνητα και μετοχές της ιδιωτικής του περιουσίας), ώστε με τα έσοδα που θα αποκομίσει να συμβάλει στη χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος κατά τη διάρκεια του Μνημονίου, μέχρι αυτό να ολοκληρωθεί και να βγει η χώρα στις αγορές.
Σχηματικά, η Ελλάδα χρηματοδοτεί το πρόγραμμά της με αύξηση εσόδων (x1) και με περικοπές δαπανών (x2). Οι αποκρατικοποιήσεις αποσκοπούν στο να ενισχύσουν τα έσοδα, εις τρόπον ώστε να μη χρειαστεί να αυξηθούν ανάλογα οι φόροι. Όταν μια χώρα διαθέτει εκτεταμένη ιδιωτική περιουσία, είναι κρίμα να μην εκποιεί ένα τμήμα της και, αντ' αυτού, να βαθαίνει την ύφεση βάζοντας φόρους, τους οποίους δεν εισπράττει κιόλας.
Δεύτερη πηγή χρηματοδότησης των αναγκών μας είναι τα δάνεια του ESM και του ΔΝΤ (ψ = €86 δισ.), τα οποία κατά βάση αναχρηματοδοτούν τα παλαιά δάνεια του ΔΝΤ και του EFSF, καθώς λήγουν, και τα οφειλόμενα στην ΕΚΤ από ομόλογα που έχει στο ταμείο της, τα οποία επίσης λήγουν.
Τρίτη πηγή χρηματοδότησης του προγράμματός μας συνιστούν οι εκπτώσεις ή ευκολίες πληρωμής που μας κάνουν οι δημόσιοι δανειστές μας (ω). Στο δεύτερο πρόγραμμα, το ω ήταν ένας συνδυασμός από PSI και OSI.
Το σκόντο που μας έκαναν, δηλαδή, δημόσιοι και κυρίως ιδιώτες δανειστές μας, σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση του όλου χρέους μας στο μέλλον, μέχρι πλήρους αποπληρωμής του:
Πηγή: WSJ
Δείτε πώς τοποθετήθηκαν μετά το PSI οι οφειλές μας, ώστε να μπορεί η χώρα να τις αναχρηματοδοτεί χωρίς δυσκολία στο μέλλον από τις αγορές. Τα τελευταία χρόνια προ κρίσης, δανειζόμασταν ίσα με €60 δισ. ετησίως! Με δεδομένο ότι θα έπαυαν να δημιουργούνται νέες δανειακές ανάγκες, αφού θα περνούσαμε σε πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, θα αναστρεφόταν και η αυξητική τάση του χρέους μας.
Και ναι μεν μας επιβλήθηκε με το Μνημόνιο ΙΙ ένα υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, πλην όμως αν πίστευε η Ελλάδα στον εαυτό της, η επίτευξή του θα ήταν παιγνίδι γι' αυτήν. Η Ελλάδα πρέπει να διπλασιάσει το ΑΕΠ της. Μια τόσο προικισμένη χώρα με τέτοιο ανθρώπινο δυναμικό πώς είναι δυνατό να συμβιβάζεται με το μισό ΑΕΠ της Δανίας!
Το σωστό ερώτημα δεν είναι αν η Ελλάδα μπορεί να βγάζει υψηλά πλεονάσματα. Το σωστό ερώτημα είναι αν η Ελλάδα μπορεί να διπλασιάσει το ΑΕΠ της. Αντί, λοιπόν, να κοιτάξουμε πώς θα προκαλέσουμε ανάπτυξη, περιφερόμασταν στην Ευρώπη ζητώντας να μας χαρίσουν το χρέος, δημιουργώντας στον εαυτό μας ένα πρόβλημα που δεν είχαμε.
Τώρα, λοιπόν, καλούμαστε να πληρώσουμε ακριβά το πρόβλημα που οι ίδιοι δημιουργήσαμε. Ιδού πώς:
Στο Μνημόνιο του καλοκαιριού, που κυρώθηκε με το ν. 4336/2015, προβλέπονται συγκεκριμένες αποκρατικοποιήσεις, τις οποίες ανέλαβε να προχωρήσει το ΤΑΙΠΕΔ. Στο ίδιο Μνημόνιο προσαρτήθηκε ένα Asset Development Plan του ΤΑΙΠΕΔ, με ημερομηνία 30/07/2015, που αποτύπωνε το σχέδιο εκποίησης κάθε περιουσιακού στοιχείου που είχε ήδη μεταβιβασθεί στο ΤΑΙΠΕΔ.
Μέχρις εδώ καλώς. Με αυτό το σχέδιο θα έπρεπε θεωρητικά να μπορούσαμε να διασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση του νέου προγράμματός μας μέχρι τον Αύγουστο του 2018, εις τρόπον ώστε, από 'κει και πέρα, επιστρέφοντας στις αγορές, να μπορούμε να χρηματοδοτούμαστε πλέον από αυτές για να εξυπηρετούμε το χρέος μας, συμπληρώνοντας τα πλεονάσματα που αναλάβαμε να πετύχουμε.
Σε εκτέλεση, ωστόσο, της απόφασης της συνόδου κορυφής της 12/07/2015 της Ευρωζώνης, το τρίτο Μνημόνιο πήγε παραπέρα, υποχρεώνοντας τη χώρα να ιδρύσει ένα νέο Υπερταμείο, που θα περιλαμβάνει το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά όχι μόνον.
Τι είναι, λοιπόν, το Υπερταμείο;
Πρόκειται στην ουσία για μια γιγαντιαία εταιρεία holding, κάτω από την οποία θα «κρεμαστούν» το υπάρχον ΤΑΙΠΕΔ, με όσα περιουσιακά στοιχεία έχει τώρα προς ιδιωτικοποίηση, το ΤΧΣ, που κατέχει τις συμμετοχές του Ελληνικού Δημοσίου στις τράπεζες, η ΕΤΑΔ, που προέρχεται από συγχώνευση της Κτηματικής Εταιρίας του Δημοσίου και της Εταιρίας Τουριστικής Ανάπτυξης, και μια νέα εταιρεία συμμετοχών, στην οποία φαίνεται πως θα μεταβιβασθούν όλες οι μετοχές του Δημοσίου στις ΔΕΚΟ.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν έχουμε δει ακόμη το σ/ν, όμως δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι ολόκληρη η ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου θα περάσει στο Υπερταμείο για να ρευστοποιηθεί καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του νέου δανείου που θα μας δώσει το ESM. Με ποιον σκοπό; Με σκοπό να διασφαλισθεί κατά κύριο λόγο η αποπληρωμή αυτού ακριβώς του δανείου.
Η αποστολή του Υπερταμείου, με άλλα λόγια, δεν ολοκληρώνεται με το πέρας του τρίτου προγράμματος. Εκτείνεται σε όλη τη ζωή του νέου δανείου, του οποίου στην πραγματικότητα συνιστά μηχανισμό προκαταβολικής εκπλειστηρίασης της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου, με σκοπό τη συγκέντρωση €50 δισ. μέσα σε τριάντα χρόνια.
Πρόκειται ξεκάθαρα για εξασφάλιση των δανειστών μας, που δεν υπήρχε σε κανένα προηγούμενο Μνημόνιο. Για πρώτη φορά, ο σκοπός του τρίτου Μνημονίου υπερέβη τον στόχο κάθε προηγούμενου, που ήταν να μας βγάλει στις αγορές, ώστε από 'κει και πέρα να τηρούμε μόνοι μας τις υποχρεώσεις μας. Αν ο σκοπός του νέου Μνημονίου ήταν ίδιος με τα προηγούμενα, θα αρκούσε το ΤΑΙΠΕΔ με το Asset Development Plan του. Πλην όμως, δεν ήρκεσε.
Το καλοκαίρι του 2015, η Ελλάδα υποθήκευσε με νόμο όλη την ιδιωτική της περιουσία στον ESM, επειδή κανείς δεν την εμπιστευόταν πλέον ότι θα ξεπλήρωνε εξ ιδίων το νέο δάνειο που θα της χορηγούσαν!
Και το άλλο μισό του πλάνου Schauble;
Κατόπιν των ανωτέρω, διερωτάται κανείς: εφόσον η σύλληψη του Υπερταμείου οφείλεται στον κ. Schauble και πήγαινε πακέτο με το Grexit που πρότεινε ο ίδιος το βράδυ της Παρασκευής 10 Ιουλίου 2015, γιατί προχώρησε μόνον αυτό, ενώ εγκαταλείφθηκε το Grexit;
Σε τι αποσκοπούσε ο κ. Schauble όταν πρότεινε την ίδρυση του Υπερταμείου, την ίδια στιγμή που επεδίωκε να διώξει την Ελλάδα από το Ευρώ;
Η ερώτηση αυτή είναι εύκολη. Αποσκοπούσε στο να διασφαλίσει τα δάνεια που είχε στο μεταξύ δώσει, επειδή, μετά την έξοδό της από το Ευρώ, η Ελλάδα θα αδυνατούσε να τα εξυπηρετεί κανονικά εξ ιδίων. Οι δανειστές της, λοιπόν, αναζητούσαν αυξημένες εξασφαλίσεις για τον εαυτό τους, καθώς η χώρα θα έμπαινε σε περιπέτειες και το τελευταίο που θα την ένοιαζε θα ήταν πώς να αποπληρώνει τα χρέη της στον EFSF…
Η δύσκολη ερώτηση είναι, αφού εγκαταλείφθηκε το ένα σκέλος του πλάνου Schauble και η Ελλάδα παρέμεινε στην Ευρωζώνη, προς τι οι αυξημένες εξασφαλίσεις που επιζητούν ακόμη και σήμερα να αποκτήσουν οι δανειστές μας στο πρόσωπο του νέου Υπερταμείου;
This is the 50 billion Euros question!
* Ο κ. Γκλαβίνης είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ.
