Της Δρος Βενετίας Κουσία
Οι περισσότεροι παραδεχόμαστε ότι:
1. Η μεταβατική περίοδος από την εκπαίδευση στην απασχόληση γίνεται ολοένα και δυσκολότερη.
2. Η ανεργία πλήττει τους νέους δυσανάλογα περισσότερο από τους υπόλοιπους. Οι νέοι αντιμετωπίζουν μια σειρά διαρθρωτικές προκλήσεις, οι οποίες τους δυσκολεύουν να βρουν μια ποιοτική, σταθερή απασχόληση με ένα αξιοπρεπές εισόδημα.
3. Η εμπειρία που αποκτούν από την μαθητεία ή την πρακτική άσκηση σε ένα εργασιακό περιβάλλον είναι πολύ χρήσιμη γιατί τους φέρνει κοντύτερα στην αγορά εργασίας και τους βοηθά να αναπτύξουν τις απαιτούμενες δεξιότητες που αναζητούν οι επιχειρήσεις.
4. Δεν έχουν όλοι οι μαθητές ή φοιτητές τη δυνατότητα και τους απαραίτητους πόρους ώστε να πάρουν μέρος σε ποιοτικά προγράμματα πρακτικής μετά την αποφοίτησή τους. Αν δεν είσαι φοιτητής σε δημόσιο πανεπιστήμιο δεν μπορείς να ενταχθείς στα προγράμματα πρακτικής άσκησης των εταιρειών.
Ορισμένες πανεπιστημιακές σχολές έχουν προγράμματα αλλά όχι όλες ούτε για όλες τις σχολές. Αλλά ακόμη κι αν κάποια πανεπιστήμια έχουν εντάξει στον κορμό των σπουδών τους την πρακτική άσκηση επειδή δεν γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο δεν αποδίδει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
5. Υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι οι θέσεις πρακτικής άσκησης που ανακοινώνονται μετά την τυπική εκπαίδευση αντικαθιστούν συχνά κανονικές θέσεις εργασίας και αποτελούν μία δοκιμαστική περίοδο για τους καλύτερους.
6. Η έλλειψη ξεκάθαρων ποιοτικών κριτηρίων υπονομεύει τον κύριο λόγο ύπαρξης της μαθητείας ή της πρακτικής άσκησης που δεν θα έπρεπε να είναι άλλος από εκπαιδευτικός. Να είναι μια ευκαιρία για απόκτηση, με βιωματικό τρόπο, εμπειρικών δεξιοτήτων. Αυτό κι αν λείπει από την ελληνική εκπαίδευση.
Από πιλοτική έρευνα που έγινε σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην οποία απάντησαν οι διευθυντές ανθρώπινου δυναμικού ανιχνεύτηκαν ελλείψεις στις διαδικασίες που ακολουθούνται είτε κατά την προετοιμασία των στελεχών των επιχειρήσεων (πριν να υποδεχτούν τους μαθητευόμενους ή τους πρακτικάριους) είτε κατά τη διεξαγωγή των προγραμμάτων εκπαίδευσης.
Η αλήθεια είναι ότι οι ίδιες οι εταιρείες δεν αντιλαμβάνονται πάντα και πλήρως ότι ένας φοιτητής ή ακόμη και απόφοιτος δεν έχει ακριβώς τις ίδιες ανάγκες, απορίες και χαρακτηριστικά με έναν εργαζόμενο.
Ο πρακτικάριος βρίσκεται σε μία μεταβατική φάση. Οι εταιρείες αναζητούν ανθρώπους με γνώσεις αλλά ξεχνάνε ότι πρέπει οι ίδιες να προσφέρουν τη δυνατότητα απόκτησης της περίφημης εμπειρίας. Και η στιγμή βρίσκεται στην πρακτική άσκηση ή τη μαθητεία. Επίσης τα προγράμματα είναι για να αναθεωρούνται πριν να ολοκληρωθούν.
Αμφιβάλλω αν πολλά αναθεωρούνται και μετά. Συνήθως …..δεν «υπάρχει χρόνος» Πολλές είναι οι εταιρείες που δεν έχουν ξεκάθαρο σχέδιο και πλαίσιο για τα προγράμματα άρα και η όποια διαδικασία αξιολόγησης στο τέλος είναι μάλλον τυπική. Και δεν μιλώ για τις μεγάλες πολυεθνικές που είναι πρόθυμες να μοιραστούν «τα φώτα» τους εφ'' όσον ερωτηθούν.
Από την άλλη μεριά ο νομοθέτης δεν αναγνωρίζει «πρακτική άσκηση» αν δεν είσαι ακόμη φοιτητής και μάλιστα δημοσίου πανεπιστημίου και άρα ζητάει ασφαλιστική κάλυψη από τον εργοδότη. Θέλει σύμβαση εργασίας. Δεν του αρκεί απλό συμφωνητικό. Αρα η πρακτική άσκηση υπάρχει αλλά όχι για όλους. Φυσικά και η μαθητεία, την οποία δεν ξέρω και πόσοι την αναζητούν αφού είναι ακόμη τόσο υποβαθμισμένη.
Αλλά η επαγγελματική εκπαίδευση θέλει τη μαθητεία της. Κι έτσι οι επιχειρηματίες δεν έχουν όλο το άδικο με το μέρος τους όταν οι «πρακτικάριοι» θέλουν να μάθουν κι εκείνοι τους θεωρούν εργαζόμενους. Και άρα δεν έχουν κανένα κίνητρο ή πρόθεση να τους επιλέξουν. Δεν συζητώ για την πληθώρα των στελεχών που αναζητούν πρακτικάριο με 2-3 χρόνια προϋπηρεσία…
Μήπως ο νομοθέτης να προσπαθούσε μαζί με όλους τους σοβαρά εμπλεκόμενους (επιχειρήσεις, παρόχους, κοινωνικούς φορείς, ΜΚΟ, κλπ) να στήσει ένα πλαίσιο ξεκάθαρο και απλό για το θεσμό της πρακτικής άσκησης; Φυσικά ένα τέτοιο πλαίσιο να είχε και τα κριτήρια αξιολόγησης των εργοδοτών και φυσικά αυτό το πλαίσιο θα ενθάρρυνε και τη μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικού συστήματος και εταιρειών;
Και φυσικά επειδή παντού μπαίνει και ο παράγων χρηματοδότηση θα υπήρχε μέριμνα μέσω συλλογικοτήτων να έχουν πρόσβαση και οι μικροί εργοδότες, δεδομένου ότι κι αυτοί συνεισφέρουν στην ελληνική οικονομία; Αλλά θα έπρεπε να το διαφημίσουμε και στους πρακτικάριους να προτιμούν και τα μικρότερα ονόματα, δεν θα έπρεπε;
Κι αν όντως παραδεχόμαστε τα παραπάνω μήπως για να συμβούν χρειαζόμαστε επειγόντως:
1. Να δεσμευτούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι, όπως πάροχοι μαθητείας και πρακτικής άσκησης, συλλογικότητες, θεσμικά όργανα, επιχειρήσεις, εκπαιδευτικό σύστημα ότι θα τηρούμε ποιοτικά πρότυπα και θα εφαρμόζουμε όλοι έναν κώδικα δεοντολογίας συνεκτικό και ξεκάθαρο και θα καθοδηγούμε με το παράδειγμά μας;
2. Να δεσμευτούμε ως ελληνική κυβέρνηση, ως θεσμικά όργανα και ως κοινωνικοί εταίροι ότι θα εγκαθιδρύσουμε σύγχρονο νομοθετικό απλό ποιοτικό πλαίσιο για την πρακτική άσκηση και τη μαθητεία;
3. Να υιοθετήσουμε ένα έγκυρο σύστημα πιστοποίησης το οποίο να αναγνωρίζει τις γνώσεις και τις δεξιότητες που προσφέρει η πρακτική άσκηση και η μαθητεία και να επισημαίνει με κάθε τρόπο ότι και τα δύο προγράμματα δεν αντικαθιστούν κάποια θέση εργασίας, αλλά αποτελούν αναγκαίο ποιοτικό στάδιο στην μετάβαση από την εκπαίδευση προς την αγορά εργασίας;
Εδώ και χρόνια συμφωνούμε ότι υπάρχει το πρόβλημα καιρός να συμφωνήσουμε και στην υλοποίηση της λύσης. Γιατί όλες οι ιδέες και οι στρατηγικές κρίνονται στην υλοποίηση.
*Η κ. Δρ Βενετία Κουσία είναι Πρόεδρος Επιτροπής Απασχόλησης του ΕλληνοΑμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Γενική Διευθύντρια στο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας
